Katalog

B İ L G İ Y E U L A Ş I M Y O L U B İ Lİ M Y A Y I N Türkiye'de bilgi / belge örgütlenmesi zayıf Ülkemizde araştırma eksikliği, teknolojik gerilik nedeniyle bilgiye olan talep de az. Mehmet Toplu, Kütuphaneci sı ışbırhğını gelıştırdıler, bılgı ağlarını ve enformasyon sıstemlerını kurdular Kurdukları bu sıstemler ve ağlar sayesınde, dığer ulkelerın sıstem ve ağlarına bağlanma olanağı elde ettıler Az gelışmış veya gelışmekte olan ulkelerde, yurtıçınde yeterlı bılgı uretılemedığınden dolayı bılımsel çalışmalar, yurtdışı yayınlarla gerçekleştırılebılıyor Ayrıca ulke kalkınmasının, genellıkle teknolojı transferıne dayalı olması, knowhow patent, teknık v b tur bılgının onemını daha da arttırıyor Bugun, gelışme aşamasındakı ulkelerın çoğu, bılgı gereksınımlerını karşılayabılmek amacıyla, yurtdışından bılgı transfer etmektedır Enformasyon politikamız yok TOPLUM T ürkiye'de, Turk bilım polıtıkasına yonellk birçok yazı yazıldı, sonınlar sık sık dlle getirlldi. Enformasyona (Bilgi, bilgi aktarma, bilgi yayma, bilgi verme anlamında) yönellk sorunlara ya hlç değinllmedi, ya da yuzeysel olarak geçlldl. Halbuki billmsel çalışmalarm temell, daha önce o konuda uretilmiş bilgiye erişimle mumkun olabilmekte Bu yazıda, entormasyonun, bılımsel çalışmalardaki rolu uzerinde duracak, blllm ve enformasyon politikasının blrllkte ele alınma zorunluluğunu dile getireceğiz. Bır ulkenın kalkınmasında onemlı etkısı olan teknolojik gelışmenın, Araştırma + Geltştırme (A + G) ıle mumkun olduğu, bununsa enformasyonsuz yapılamayacağı bırgerçektır Gerek teknolojı seçımı, gerekse bılımsel araştırmaların daha etkın kılınmasında, enformasyon hızmetlerının yadsınamaz bır rolu vardır Bılgı ve enformasyon hızmetlerı, gunumuz toplumunda, doğal kaynaklar kadar önem taşır Enformasyon ve A+G çalışmaları bırbırlerını tamamlaytcı nıtelıkte unsurlardır Bırı ne kadar doğru, hızlı, yeterlı olursa, dığerı de o kadar sağlam ve yararlı olacaktır Bu nedenle, enformasyon politika ve planlaması, bılım politika ve planlamasının en önemlı bır parçasıdır A + G çalışmaları, enformasyon hızmetlerının gelışımıyle son derece hızlanmış, yenl bilgi yenl araştırmayı, yenl araştırma yeni bilgi talebıni yaratmıştır A+G alamndakı hızlı gelışmeler, yoğun bılgı artışına neden olmuş ve "bilgi patlaması" olarak da adlandırılan bır surece gırılmıştır Bugun dunyada 150.000'ln uzerinde bilimsel dergi yayımlanmakta, bır o kadar billmsel rapor, bildlri, kltap da kullanıma sunulmaktadır Artık bır bılım adamının, bır kutuphanenın, hatta bır ulkenın bıle bu yayınların hepsini elde etme ve kullanıma sunma olanağı bulunmuyor Dunyadakı hızlı bılgı artışını denetleyebılmek, hızmete sunabılmek amacıyla, bölgesel, ulusal ve uluslararası duzeyde enformasyon sistemleri ve bilgi ağları oluşturuldu, bllgi/belge merkezlerl arasında ışbırlığı gelıştırıldı Entormasyonun bu anahtar rolunun bılıncıne varan gelışmış ulkeler, bılgı gereksınımının karşılanması ve bılgının en ekonomık, en akılcı bır bıçımde kullanımını sağlamak amacıyla ulusal enformasyon polıtıkalarını saptadılar, kutuphanelerara Türkiye'deki durum Turkıye'dekı bılımsel alandakı çalışmalarm ıstenılen duzeye çıktığı soylenemez Turkıye, 1983 yılında, dunya bılgı uretımıne katkıda, 41 (1) sırada ıken, 1988 yılında 44 ( 2 ) sıraya duşmuştur 1983 yılında A + G'ye 2 7 2 2 0 ( 3 ) mılyar lıra, 1987 yılın(4) da da 198886 mılyar lıra ayırmıştır Bunların GSMH'y oranları % 0 24 ve % 03'tur Halbuki Turk bılım polıtıkasında, ılk on yılda, GSMH'dan A + G'ye %1'den fazla kaynak ayrılması hedeflenmektedır Gelışmış ulkelerın GSMH'dan A+G'ye ayırdıkları pay ıse %23 cıvarındadır Türkiye'de A+G alanında çalışan ınsan gucu sayısı da çok yetersızdır Her 1U000 kışıye duşen araştırmacı sayısı ABD'de 60, Japonya'da 55, F Almanya'da 50, Fransa'da 40, Ingıltere'de 38 olduğu halde Türkiye'de bu sayı < 5 ) 6'dır Bu rakamlar dahı, Turk bılım polıtıkasına ışlevsellık kazandırılamadığının göstergelerıdır Bılımsel araştırma alamndakı bu olumsuz durum, kendını enformasyon alanında da hıssettınyor Türkiye'de hâlâ ulusal blr enformasyon politlkası yoktur Bunun en buyük nedenı, Turkıye'de yeter derecede bılımsel araştırma yapılamamasıdır Ayrıca, teknolojik ve sanayı uretımındekı gelışmelerın yeterlı duzeye çıkamaması, bilgiye olan talebin azlığının başka bır nedenıdır TUBITAK bunyesınde kurulan Turkıye Dokumantasyon Merkezı (TURDOK) 1984 yılının sonundaoluşturduğuTUBITAK Bılgı Erışım Sıstemı (TUBES) ıle Amerıka ve Avrupa'dakı en buyuk bılgı merkezlerındekı verı tabanlarına doğrudan bağlantı sağladı YÖK Dokumantasyon ve Uluslararası Bilgi Tarama Merkezi ıse çoğunlukla üniversite kesimlnin bılgı gereksınımını karşılıyor DIALOG aracılığı ıle uluslararası duzeyde bılgı taraması yapıyor Merkezde halen 13.000'in uzerinde billmsel dergi butunmaktadır Bunun yanında Turkıye^ dekı bılımsel araştırmaların temelını oluş turan unıversıtelerın hepsınde kutuphane bulunmasına rağmen, gerek araştırma, gerekse oğretım alanında daha lyı sevıyede bulunan OOTU, Hacettepe ve son zamanlarda Bilkent Universltesl kutuphaneleri daha gelışmış bır gorunum sergılerken, dığer unıversıte kutuphanelerınde aynı gelışmışlık gözlenememektedır Bu durum, özellıkle alımlarda pek çok ekonomık kayba neden oluyor Orneğın, Ankara'dakı unıversıte kutuphanelerının besine (YÖK Dokumantasyon Meıkezı dahıl) Chemlcal Abstract alınmaktadır Bır Chemıcal Abstract'ın yıllık malıyetı 30.000.000 TL dır Turkıye'de enformasyona ılışkın atılmış bazı olumlu adımlara rağmen, sorunlar hâlâ çözumlenememış, sorunların uzerıne yenılerı eklenmıştır Bu sorunları şöyle sıralayabılırız • Bılgının onemı konusunda ulkemızde hâlâ bılınç eksıklığı vardır, • Enformasyon konusunda bır devlet polıtıkası yoktur • Bılgı/belge merkezlerı arasında gereklı koordınasyonu sağlayacak, ulusal enformasyon polıtıkalarını tespıt edecek bır ust kurum bulunmuyor • Enformasyon konusunda Turkıye'dekı eğıtım çok yetersızdır, • Kutuphanelerarası ışbırlığı yeterınce gelıştırılemedı ve gereklı standartlar sağlanamadı • Bılgı kaynaklarının ekonomık ve kolay bır bıçımde akışını sağlayacak bılgı ağı henuz kurulamadı Cumhuriyet Blllm Teknik Dergisl'nın 3 Şubat 1990 tarıhlı 152 sayısında "Blllme 300 Milyarlık Fon" başlığı ıle yayımlanan ve Mehmet Tomak'la yapılan söyleşıde 911 Mayıs 1990 tarıhlerı arasında Blllm Teknolojl Şurası'nın toplanacağından söz edılmektedır Bu şurada bılım polıtıkası ele alınırken, enformasyona ılışkın sorunlar da dıle getırılmelı ve sorunların çözumlenmesı ıçın gereklı tedbırler alınmalıdır n Sağlık ve Toplum Dr Şukru Hatun, Dr Umıt Kartoğlu, Dr Ata Soyer'ın yayın kurulu uyelıklerını yaptığı Sağlık ve Toplum dergısımn martnısan sayısı yayımlandı Dergının bu ıkıncı sayısında, Turkıye'nın sağlık planının bır yabancı şırkete yaptırılması uzerıne, Turk Tabıpler Bırlığı Başkanı Prof Nusret Fişek'fe soyleşı ve master planın ılk bolumu yer alıyor Dergıde. Dr Caner Fidaner'ın "Meraklısına SağKur Kılavuzu", Prof Cevdet Erdost'un ' Bır Sağlık Politikasının Felsefesı", Doc Recep Aydur'un Sağlık Polıtıkalarında Temel llkeler', Doç Çağatay Guler'ın Sağlık Bakımından Nıtelık Sorunu" Dr Fusun Bayak ve Dr Umit Kartoğlu'nun "Tarama mı Surveyans mı" Dr Ata Soyer'in "Yargılanan Beyaz Eylem ve Hastaya Yeterlı Sure Tanınması", Dr. Suha Çalıkoğlu ve Prof Ergul Tunçbilek'ın "Çankırı Orneğınde Tedavı Edıcı Hızmetlerde 1 Basamak Sağlık Kuruluşlannın Verımlılığının Değerlendırılmesı', Dr Engin Tonguç'un "Tam Sure Yasası Olayı", Dr ö m e r Tarım'ın "Asıstan Eğıtımı ve Stres", Dr Osman Hayran'ın 'Gunumuz Turkıyesı'ncTe Pratısyen Hekım Kımdır", Dr Alper Akçam'ın Taşra Hekımlığının Sorunları ve Örgütlenme", Yıldınm Koç'un "Hekımler Içın Sendıkalaşmak llle de Gereklı mı" Prof Alpaslan Işıklı'nın ' Sağlık Hızmetlerı, Hektmlık Mesleğı ve Sendıkalaşma", Dr .Ata Soyer'ın Dunyada Sağlık Personelının Sendıkalaşma, Örgutlenme Orneklen", Prof lonna Kuçuradi'nın ' Sağlık Bılımlerınde Etık", Dr Ole vedel Rasmussen'ın işkencenın Tıbbı Yonlerı" yazıları yer alıyor Sağlık ve Toplum dergısı yonetım yerı ve adresı Meşrutıyet Caddesı 10/4406640 Bakanlıklar Ankara Tel 125 39 20 DİPNOTLAR 1 Turk Blllm Polltlkacı 19832003. Ankara Devlet Bakanlığı 1963 43 s 2 TC Başbakanhk D PT Blllm Arastırma Teknolo|l Ana Planı Ankara 1966 73 s 3 Turk Blllm Politlkası 73 s 4 TC Başbakanhk Blllm Araftırma Taknolojl Ana Planı 17 s 5 y.a.g e. 27 s 22