Katalog

AR A Ş T I R M A Çölde balık yetiştirmek İsrailliler, yeni balık çlftliği teknolojileri geliştiriyor. ızıl denızın lıman kentı Eliat'takı Natıonal Center for Marıculture (Ulusal Oenız Kulturu Merkezı) çalışmalarında tlcari balık çlftçillğl teknolo|islnln geliştirllmesine ve bu teknolojının israll'ın kurak Negev çolu koşullarına uygulanabılmesı amaçlanıyor Elde edılen ılk sonuçlar da cesaret verıcı Bazı urunler şımdıden pazarlanmaya başladı ve beş yıl ıçınde 1.000 ton ürun elde edılmesl planlandı Bazı balıkların özel havuzlarda tıcarı uretımı, aslında yaygın bır ış alanı Ancak söz konusu sıstemle yetıştırılen turlerın pazarı oldukça sınırlı Eılat'takı merkez bu amaca uygun yenı turlerın peşında, Şu anda mercan ve levrek yetiştırme çabaları ıçındeler, ancak istirldye, karldes ve dığer çlft kabuklularda da bır gelışme var Araştırmacılar çalışmaları sırasında mercanın ticari uretımı açısından en verımlı saatlerı belırledıler ve uretımı ıkı katına çıkarmayı başardılar Sözgelımı, yumurtlamanın su ısısı ve gün uzunluğu lle bellrlendiği anlaşıldı Balıklar suyun her an bellı bır ısıda olduğu ve yapma ışıkların gereklı sure kadar "gun ışığı"nı yansıttığı havuzlarda lutuluyor Böylelıkle yıl boyunca sperma ve yumurta uretılebtlecek Bu çabaların denız urunlerı uretım unıtelerının Nugev'ın çeşıtlı yörelenne yerleştırılmesı aşamasına ulaşacağı sanılmakta Zıra sözkonusu alanlarda sulama ıçın çok tuzlu, ancak balık uretımı ıçın uygun bol mıktarda acı su bulunmakta D ASIMOV K Evrende göremediğimiz, saptayamadığımız, ancak varlığından kesin emın olduğumuz cisimler var. Bu "kayıp kütle"nin esrarının çözülebileceğine ve görünür kılınabileceğine dair ilk işaretler ortaya çıktı. Minik bükük ışık toz, Güneş ışığını yansıtır ve bu süretle en karanlık gecede dahı sabıt bır soluk ışık üretır Işık, gezegenlerın geçtığı duzlemde Zodıak konstellasyonundan dolayı, en yuksek parlaklıktadır Bundan dolayı ışığa "Zodiak ifiğı" adı verılır Bır teleskop gece gökyuzune çevrıldığınde, ne Ay ne de gezegenlerın hıçbırı olmasa da sız asteroıdlerle kuyrukyıldızlardan gelen ışığı saymak ıstemesenız de fotoğraf levhasına ulaşan tum ışığın yuzde 40 kadarı, Zodıak ışığıdır I Yeni gözlük camları üretildi B nsanlar tarıh boyunca ılk kez şımdı saf yıldız ışığını ınceleyebılme ımkânına kavuştular Belkı bu söz, karanlık, berrak bır gece de sakın gökyuzune bakmış herkese garıp gelebılır, ama öyle Yıldızları görme konusundakı sorun, Güneş Sıstemımızde bızım yerımızın belırlı bır yıldıza Güneşe yakın olmasından çıkıyor, bu özel yıldızın ışığı bızim görebıleceğımız her şeyden güçlü olup her şeyı bastırır Tabıı kendı etrafında dönmekte olan dünyamız, zamanın yarısında bızı kendı gölgesıne çeker Guneş batar, gece olur, yıldızlar çıkarlar Ama bu yetmez Muhtemelen gökyuzunde ay da vardır, Ay, Guneş ışığını oyle yüksek oranda yansıtır kı ışığı, gece göğünde bulunan her şeyın toplamından çok daha kuvvetlı gelır Ay'a ılaveten parlak gezegenler de vardır Merkur, Venus, Mars, Jupıter ve Saturn Bunlar da Guneş ışığını yansıtırlar ve bır araya getırıldiklerınde butün yıldızlardan daha parlak kaçarlar Aslında Üranus, Neptun ve Pluton da çok solgun, hatta çıplak gözle pek görulemez halde olmalarına rağmen, yansıtılan Guneş ışığına katkıda bulunurlar Ama gene de öyle zamanlar olur kı Ay gece göğünde görulmez (aslında bu, zamanın yarısı ıçın doğrudur) ve gezegenlerın hepsı de Dunya'nın gun ışığı tarafına duşer Bu duruma pek sık rastlanmaz, ama bu mümkündur ve bazı böyle ender anlarda gece göğunu Ay'sız ve gezegenlersız gorebılırız "Zodiak" devre dışı Pekı ne yapmak lazım? Bugüne kadar bu konuda hıçbır şey yapamazdık Ne kı 1972 ve 1973 yıllarında Jüpıter'e ıkı uzay aracı gönderıldı Ploneer 10 ve Ploneer 11. Bunlar görevlerını yaptılar ve Jupıter'ın de ötesıne geçerek şu anda gezegenlerın yörungelerının haylı dışına çıktılar, ama hâlâ mesaj göndermeyi surduruyorlar Guneş Sıstemı'nın tozluluğu, Guneş'ten uzaklaşıldıkça azalır, şu esnada o ıkı Pıoneer uzay aracı Guneş'ten o kadar uzaktadırlar kı Zodıak ışığı önemsızleşmıştır Uzay araçlarının arkası Güneş'e, gezegenlere ve toza, yüzlerı ıse şu anda yıldızlara dönuktur ve yalnızca yıldızları ve Guneş sıstemının dışında kalan başka cısımlerı tespıt etmektedırler, başka bır şeyı görmezler (belkı olsa olsa Guneş Sıstemı'ne dahıl uzak bır kuyrukluyıldızın ışığının arada sırada önemsızce yanıp sönrnesı dışında hıçbır şeyı) NASA'ya bağlı Goddard Uzay Uçuşları Merkezı'nden (Greenbelt, Md ) Gary Toller, ışte bu uzay araçlarının gönderdığı mesajları tahlıl etmış ve yıldızlarla kaplı evrene baktığımızda gökyuzumüzde görduğumuz ışığın yuzde 82'sının sahıden kendı galaksımızdekı yıldızlar tarafından uretıldığını bulmuştur, bu ışığın hemen hemen butunu, çıplak gözle görulemeyecek kadar soluk yıldızlardan gelmektedır Ne kı bütun yıldızlar, tozun ortasında durur gıbıler, dolayısıyla butün yıldız ışığı da Zodıak ışığında yansır Demek kı görduğumuz ışığın gerı kalanı, doğrudan doğruya yıldızlardan gelen değıl, tozdan yansıyan yıldız ışığıdır Işığın küçuk bır bölumu, aşağı yukarı yuzde 06 kadarı, ıse bızım galaksımızın dışında daha da ötelerde yer alan sayısız galaksıdekı ışık kaynaklarından gelmektedır Belkı ılk bakışta bu bılgı bıze çok şey söylemıyor, ama başka ölçumlerle bırleştırıldığınde, Guneş'ın galaksımız ıçındekı yerını daha dakık bır bıçımde belırlemeye yaramıştır Bızım mercek bıçımlı galaksımızı yarıya bölen hayalı bır duzlem vardır ve şımdı anlaşıldığına göre Guneş Sıstemı, bu düzlemın ancak 40 ışık yılı kadar uzerındedır (LATS) Saf yıldız ışığı Pekı, o anlarda bıle saf yıldız ışığını göremıyor muyuz? Ne yazık kı hayır Bır kere, Guneş'ın çevresınde dönup duran on bınlerce asteroıd, bır o kadar ve hatta daha da fazla meteoroıd, belırsız sayıda kuyrukluyıldız vardır Bunların hepsı Guneş ışığını yansıtırlar ve bu da görebıleceğımız saf yıldız ışığını bozar Aslında ışe karışan daha beter ışık kaynakları da yok değıldır Guneş Sıstemı, buyuklu kuçuklu cısımlerden oluşan bır cisimler sıstemıdır Bu "cısımlerın kımısı sahıden pek kuçuktur Aslında bunlar toz parçacıklarından ıbarettır denebılır Yanı Guneş Sıstemı, enınde sonunda tozlu bır yerdır Yeni keşif ırçok vakada kışının göruşundekı optık bozukluk tek odaklı bır camla duzeltılebılır Ancak dığer vakalarda farklı uzaklıklardakı eşyaların kesın göruntusunu elde etmek ıçın ıkı ya da çok odaklı camlara gerek duyulur Bu gereksınım, geleneksel olarak çift ya da çok odaklı camlarla elde edılıyor Ancak bazı vakalarda çok odaklı camlardakı ayrı öğelerın belırgın farklılıkları, kullanıcıyı rahatsız edebılıyor Ustelık böylesı bır tertıp her gereksınımı de karşılamıyor Sonuçta kullamcı ıkı ya da uç uzaklık noktasındakı eşyaları odaklıyor ve dığer eşyaların göruntusunun ıstenılen oranda netleşmesı sağlanamıyor Bu sorun tum yuzeyı boyunca derece derece değışen optıl parametrelere sahıp olan ilerl cam sayesınde çozumlenmekte Sözkonusu camın tasarımı ve ımalatı aşırı derecede zor ve tum dunyada ancak bır ıkı yapımcı tarafından gerçekleştırılebılıyor Shamır Optıcal Industry muhendısı Dan Katzman, (israil) bırkaç yılını çalışma, araştırma ve gelıştırmeye adadı, sonuçta da sözkonusu ılerı camların ımalatında karşılaşılan tum sorupları başarıyla çözdü Fırma, camların serı uretımıne gectı D Tozun kaynağı Pekı, toz nereden gelıyor? Toz, muhtemelen yavaş yavaş parçalanmakta olan kuyrukluyıldızlardan ve ara sıra bırbırıyle çarpışarak gıtgıde küçulen, parçalara ayrılan buyük cısımlerden gelmektedır Bazı tahmınlere göre Guneş Sıstemı'nde 10 trılyon ton toz bulunuyor Bu toz daha buyuk cisimler tarafından süreklı olarak supurulmekte ıse de sanıyede 10 ton olmak kaydıyla yenıden oluştuğundan, toplam mıktar sonuçta aynı kalır Yıldız ışığı açısından bunun ne zararı vardır? Bır kere