Katalog

D E N İ Z BİYOLOJİSİ Ülkemizde hangi karidesler yetiştirilebilir? Balıkçı tablalarında fiyatları durmadan tırmanan karideslerin bölgeleri, boyları ve değerleri... mekllllk, bazıları ıçın bır umacı, bazıları ıçin ıse hayallerln gerçekleştırıleceğı özlem dolu mutlu bır hayat dönemıdır Bu hayaller, kışıden kışıye farklı olabıldığı gıbı, yıllara ve enflasyon oranına göre de değışmektedır örneğın enflasyonun henuz hıssedılmedığı dönemlerde emeklıler, gül yetiştirmeye, enflasyonun 2530'lara vardığında tavukçuluğa heveslenmışler, gunumuzde ıse kultur balıkçılığı ön sıraları almıştır tlham Artuz E Pekin ordeklerinin çekıcılığı dahı, su urunlerı yetıştırıcılığıne yonelen gunumuz emeklısının bu ıstemını gölge yememıştır Bu nedenle pek çok kımse, kg fıyatı 6080 bın lıraya kadar varabılen karideslerin yetıştırıcılığını, bu canlılar konusunda, tablalardakı fıyatı dışında hemen hemen hıçbır şey bılmeden amaçlamakta, bu konuda sorular yöneltmektedırler Bu nedenle, Turkiye sularında bulunan ve yetiştiriciliği yapılabilecek karldes türleri konusunda okuyucularıma bazı önbılgıler vermeye çalışacağım da rol oynar Karideslerin başında uzun, ıkı çıft anten bulunur Abdomen kısmı sefalotorakstan daha uzun ve daha kuvvetlı yapılmıştır Bu bolum karideslerin yenebilen bölumunü oluşturur Abdonemın arka ucunda yelpaze şekhnde, beş adet loptan oluşan kuyruk (telson) yer alır Göğus kısmındakı ayaklar, avı tutmaya ve yurumeye yarayacak şekılde (perelopodlar), buna karşın karın kısmındakı ayaklar ıse kurek şekhnde, hayvanın yuzmesını sağlayan yuzme ayakları (pleopodlar)dır Bu yuzme ayakları dışılerde yumurtaların saklanmasına ve yavru bakımına yarayacak bıçımde şekıllenmışlerdır Bazı karıdesturlerı yumurtalarını bu ayaklar aracıhğı ıle abdomenlerının altında saklarlar, dığer bazı turler ıse yumurtalarını serbestçe suya bırakılırlar m'ye kadar olan derınlıklerı ışgal ederler Denızlerımızde bulunan türlerden en önemlilerl aşağıda verılmıştır' Famllya: Penaeldae: Arısteomorpha folıacea (Rısso) Arısteus antennatus (Rısso) Metapenaeus monoceros Fabrıcıus Parapenaeus longırostrıs (Lucas) Peanaeus japonıcus Bate Penaeus kerethrurus (Forskal) Penaeus semısulcatus de Haan Plesıonıca heterocarpa (Costa) Familya: Crangonidae: Crangon crangon (L) Palaemonıdae Palaemon serratus Metapenaeus monoceros (Fabrlcius) (Şekll 1) Bu karıdes turu, dış ulkelerde tıcarı önemı olmakla bırlıkte, yurdumuzda pek önem taşımamaktadır Bunun başlıca nedenı, pışırıldığı zaman, karıdeslere has kırmızı renk yerıne kabuğun beyazlaşmasıdır Boyu 18 cm kadar olabılır Ortalama 12 cm cıvarındadır indopasıfık kökenlı olan bu tur, İskenderun Körfezl'nden Flnlke önlerine kadar yayılmıştır Abdomen ve karapaksı örten beyazımsı sarı kabuğun uzerı hafıf kabarcıklı olması nedenı ıle parlak ve puruzsuz olan dığer türlerden kolaylıkla ayrılır Penaeus turlerının aksıne, metapenaeuslarda rostrumun altında ıkıncı bır dıken bulunmaz Denizde yaşamları Karidesler serbestçe yuzebıldıklerı halde, genellıkle deniz dibi zemınınde yaşarlar Avlanmak ve ureme nedenlerı ıle zaman zaman zemın uzerınden kalkarak, daha yukarılardakı su kutlesıne yukselırler Genellıkle gunduzlerı kendılerını kısmen kuma gomen karidesler, gecelerı avlanmak uzere yukarı sulara doğru yukselırler Karideslerin çoğunluğu, ya çevrelerındekı besın parçacıkları plankton ıçeren suyu veya zemın çamurundakı çurume materyalını detritus suzerek beslenırler Karıdes turlerı arasında devamlı olarak pelajık yaşama uymuş olanlar da vardır Karıdes turlerı belırlı derınlık sınırları ıçerısınde yaşamlarını surdururler Bazı turler sahılde sığ suları, dığerlen ıse 600800 Bu lıstede yer alan türlerden M. monoceros, R semisulcatus, P. japonicus, turlerı 1872 yılında Süveyş Kanalı'nın Akdenızı Kızıldenız ve dolayısı ıle de Hınt Okyanusu'na bağlaması sonucunda, başta Doğu Akdenız sahıllerımız olmak uzere denızlerımıze gelmış ve yerleşmışlerdır Aşağıdakı tabloda Turkiye sularında avlanan ekonomik değere sahıp karıdes turlerının boyları, av derinlikleri ve sularımızdakı yayılış alanları gosterılmıştır Bu türlerden P longırostrıs (pembe, Marmara karldesl) avcılığı, yayılışı ve ekolojık onemı nedenı ıle sureklı tartışma konusu olduğundan ayrı bıryazıya konu olacaktır Nerede ne kadar karides? Şekll 2 Penaeus laponıcus (Bate) Penaeus japonicus (Bate) (Şekll: 2) "Japon karldesl, iskenderun karldesl, Jumbo" gıbı adlarla tanınan bu İndopasıfık tur, yurdumuz sularında rastlanan en Irl karides olarak önem taşır Bu tur de Suveyş Kanalı'ndan geçerek sularımıza yerleşmış bulunmaktadır Ozellıkle Iskenderun Korfezı ıle Taşucu (Sılıfke) arasındakı 2550 m arasındakı duz, kumluk zemınde yaşar Boyu 30 cm kadar olabılır Canlılarının rengı sarımtırak pembedır, olulerde pembemsı renk kaybolur, sarı renk hâkım olur Şekll 1 Metapenaeus monoceros (Fabrıcıus) TURKİYE SULARINDA EKONOMİK OLARAK AVCILlfil VAPILAN KARİDES TÜRLERİNİN BOY, AV DERİNLİG VE YAYILIŞ ALANLARI Türun adı Azaml boy 15 Ortalama (cm) 911 derinlifti 20100 Av Yayılrçı Marmara Denızı Saros Körfezı Edremıt Kurfezı Çandarlı Korfezı Karidesler, kabuklu hayvanlar (Crustacea) sınıfından (onayaklı) decapod'ların ekonomık açıdan da önemlı bır grubunu oluşturur Karideslerin vucudu, bırleşık bır başgoğus (sefaiotoraks) ve halka şeklın de segmentlerden yapılmış karın (abdomen) bölgesı olmak uzere ıkı bölumden oluşur Abdomenı saran kabuk, halkalar halındedır ve bırbırınden kolayca ayrılabılır Sefalotoraksı örten kabuğun (karapaks) ön ucunda sıvrı dıken şekhnde, kenarları testere gıbı dışlı bır çıkıntı (rostrum) yer alır kı bu rostrum genel olarak turlerın bırbirınden ayırt edılmelerı ve tanınmaların Biraz önbilgi P longırostıs Sığacık Körfezı Fınıke M monoceros P japonıcus P Semısulcatus P tnsulcatus 18 30 30 20 1214 2022 2022 1215 6 60 2030 22 50 1040 Körfezı Taşucu Körfezı Mersın Korfezı Iskenderun Korfezı Fınıke Körfezı Iskenderun Korfezı Antalya Korfezı Mersın Korfezı Iskenderun Körfezı Mersın Korfezı Iskenderun Korfezı Taşucu Körfezı Akdenız, Ege, Marmara Şekıl 3 Penaeus semısulcatus "İri karides" P semısulcatus (Şekıl 3) "İrl karides" adı ıle tanınan ve sularımıza Suveyş Kanalı açıldıktan sonra Hınt Okyanusu ve Kızıldenız'den goç etmış olan bu İndopasıfık karıdes turu, halen Iskenderun Körfezı'nden Ege Denızı'ne kadar olan denızlerımızde yerleşmış durumdadır Çamur ve ınce kumlu çamur zemın uzerınde, yaklaşık