Katalog

DOĞA İnsan, doğadan hlzlî D oğada binlerce yılda oluşan kuvars kristali yapay yontemlarle üç ay gibi kısa bır sürede üretiliyor. Kuvars kristalinin yaygın kullanım alanı, bu kristal türünün daha çok üretilmesini zorunlu kılıyor. "Kaya kristali" ya da "taşımsı buz", kuvarsa verilen diğer adlar. Grekçe "buz" sözcüğünden gelen kuvars en sık rastlanan bır silis mineralidir. Bazı devasa Brezılya khstallerinin bir kenara bırakacak olursak ışıltılı yüzeyleri, altıgen prizma şeklindeki formları ve saydamlıkları ile bu kristaller, doğanın büyüleyici maddelerinden biri. Antik çağın toplumları kristalden kapkacak yapımında yararlanmış, bazı renkli kuvars türlerini de değerli taşlar olarak kullanmıştı. Orta nitelikte ve yeterince saydam olmayan kuvars kristalleri cam ya da seramik verniğinin üretiminde kullanılıyor. Bir süre öncesıne dek kuvars kristalleri örnekleri mücevherat ve çeşitli zanaat kolları dışında sınırlı bir kullanım alanına sahipti. Zamanla kuvars, kristal elektriklenmesi yönteminde vazgeçilmez bir madde oldu. Kristal elektriklenmesi katı haldeki bir nesnenin sıkıştırılması yöntemiyle elde edilen elektriği tanımlıyor, Çeşitli kurallara göre kesilen kuvars kristalleri sıkıştırılırsa baskı gören yüzlerden biri negatif diğeri pozitif değerdeki elektrik yükleniyor. Buna Piezoelektrik olayı deniyor. Piezoelektrik, simetri merkezi olmayan bazı kristallerde gözlenen mekanik gerilme ile elektrostatik potansiyel arasında gerçekleşen iki yönlü (tersinir) ilişkidir. Basınçta 24 zıt elektrik yükleri, çekme kuvveti uygulanırsa, bu kez toplanan yüklerin (+ ) istikameti değişir. Ama yine karşılıklı yüzlerde birbirine zıt yükler birikir. Kuvars kristalinin yüzeylerine titreşen elektrik akımı yüklenecek olursa kuvars parçasının mekanik titreşimi saptanabiliyor. Bu nitelikler günümüzde fizik ve tek alblrkjvars kristali görülüyor. Kuvars safoiduğu zaman renksiz ve çoğu zaman altıgen biçimll olur. Budurumdaki kuvars kristallehnedağ kristali (necettaşı)adıdaveriUr. Kuvarsçokyaygındır. Çakmaktaşı, kum, kumtası ile kuvarsltin temel maddesl kuvarstır. Akik, jasper, kadıköytaşı ve oniks gibi değerli taşlar da kuvars yapısındadır. Doğa koşullarında binlerce yılda oluşan, bilgisayar ve elektroniğin gözde kristali kuvars, yapay yolla üç ayda üretiliyor. nolojinin pek çok alanında kullanılıyor. Bir dönem yalnızca maden koteksiyoncuları ve kuyumcuların peşinde okJuklan kuvars kristali, bugün en önemlı endüstrıyel ürünlerden biri. Bu nedenle kuvars kristalini yapay üretme gereksinimi doğdu. Kristal elekthklenmesinin çeşitli uygulama blçimlerinden söz edilebilir: Tüm Yapay kuvars yapımında iki aşama görülüyor. llkfotoğratta, krlstalleşmederoloynayan kuvars fillzleri üzerine yerleştirilen levhanın hazırlanışı ve makineye sokuluşu. Ikinci fotoğrafta üçay sonra yapay yolla elde edilmiş mükemmel kuvars kristalleri. elektronik aaatlerde "quartz" yazısı gözünüze çarpmıştır. Küçücük kuvars kristali, bu kez saate zamanı düzenleme görevini yükleyen titreşen elektriğin merkezi noktasını oluşturur. Bu kuvars kristalinin belli bir frekansta boyutlarından bağımsız gerçekleşen titreşimi, hesap makineleri, Malenco vadısınde bulunan bir kuvars kris, tali. Sağda yukanda yapay kuvarsın gelişimini gösteren çeşitli aşamalar. bilgisayarlar, radyo ve TV gibi elektrikli ev araçlarının titreşimleri tarafından da kullanılır. Kuvarstan ayrıca laboratuvar kapları, özel camlar ve mercekler yapılır. Ham kuvars, cam, sır ve aşındırıcı yapımında kullanılır. Kuvars, yüksek titreşimlerin üretiminde de rol oynar. Gereken frekansta uygun titreşim akımı, yüksek titreşime olanak tanımak üzere harekete geçer. (Örneğin ekografi araçları). Kuvars kristali günümüzde elektroniğin tüm alanlarında değışik uygulamalarda kullanılmakta. Fransa'daki Annecy fabrikasında her biri 1 kg. ağırlığında kuvars kristalleri üretiliyor. Oysa eşit boyutlardaki kristaller doğada binlerce yılda oluşuyor. Binlerce yılın faaliyeti fabrikalarda uygulanan ısı ve kuvvetli basınç altında üç ay gibi kısa bir sürede gerçekleştirilmekte. (a.k.)