Katalog

KÜLTÜR BİTKİLERİ Kültiir mantarı nasıl yetiştirilir? Kültür mantarcılığı sanayi halinde yayılırken büyük kentlerde kendl mantarını evinde yetiştlrip yiyenler var. Hülya Peker K ültür mantarcılığında şapkalı mantar en çok yetiştirilen mantar türü. Toprak üstünde bulunan beyaz renkli sap ve şapka yenen kısmı, toprak altında ıse kökleri bulunuyor. Şapkanın alt kısmında birbirine az çok paralel ince yapılı lameller bulunuyor. Bu lamellerin arasında kalan sporlar gözle görülmeyecek kadar küçük ve uygun ortamda çimlenerek misellerl oluşturuyorlar. Miseller ise ortama yayılarak yoğunlaşıyorlar ve mantarları meydana getiriyorlar. Yağ ve karbonhidrat miktarı az, protein bakımından zengın olan mantar % 90' a yakın su içeriyor. içinde B kompleks ve C vitaminleri bol miktarda bulunur. Yağ oranının çok az olması nedeniyle mantar lyl bir dlyet y«meğl olabilir. 100 gram mantar 2030 kalorl verir. Kültür mantarı loş, ısı ve nem durumu ayarlanabilen, havalandırması kolay olan yerlerde yetiştirilebilir Mağaralar, soğuk hava depoları, seralar, evlerin kullanılmayan bodrumlarında mantar yetiştirilebilir. Ayrıca kompost yapımında sapın kolayca üreyerek ayrışması ve besin degerinin yükselmesi için aktivatör maddeler denilen bazı organık maddeler karıştırılır. örnek olarak tavuk gübresi, kepek, soya fasulyesi, pancar tohumu küspesi, amonyum nitrat, amonyum sülfat verilebilir. At gübreli mantar kompostu Kültür mantarı üretiminde kullanılan en elverişli kompost at gübresiyle yapılan kompost. Hazırlık safhası daha kısa, azot bakımından zengin olan at gübresi yığında çabuk yanma ve ayrışmayı sağlar. Hazırlık sırasında yapılan işlemler şoyle sıralanabilir: Sap ve saman açılarak ıslatılır. Bu süre 45 gün sürer. Islatılan sapa at gübresi, 300 kg tavuk gübresi, 20 kg amonyum nitrat, 10 kg üre katılarak yığın yapılır. Eksik su tamamlanarak yığından sızan şerbet, yeniden yığın üzerine verillr. Bunların yapıldığı güne sıfırıncı gün adı verilir. 3. gün kompost havalandırılarak kalıba alınır. Bu aktarma yapıhrken 100 kg tavuk gübresi, 4 kg. amonyum nitrat, 6 kg üre, 6 kg buğday kepeği, 20 kg. pamuk tohumu küspesi yığına alınan komposta düzenli olarak Mantar yetiştirilen yerlerde nelere dikkat edilmelldlr? Isı: Mantar, miselin komposta yayılım devresinde ayrı, topraklama devresinde ayrı ısı ister. Komposta miselin rahatça gellşebilmesi için 2025°C ısıya gerek var, 25°C'den yukarıda miselin gelişmesi yavaşlar. 30°C'de misel ölür. Ayrıca bu devrede 20*C'nin altına düşülmemeli. Örtü toprağı örtüldükten sonra ısının düşürülmesi gerekmekte ve bu devrede ısı 1518°C arasında olmalıdır. 15°C'nin altında gelişim yavaş, verim az; i8°C'nin üzerindeki ısıda ise mantar verim ve kalitesinde düşme olmaktadır. Nem: Mantar, tüm devreler boyunca % 7090 arasında nerne ihtiyaç duyar. Ekim yapıldıktan sonra, misel ön gelişme odasında nem oranı fazla olmalı; bu devreden sonra nem oranı azaltılmalıdır. Işık: Kırda yetişen mantarların genellikle ışığın az geldiği loş yerlerde veya toprak altında gelistiği gözlemlenir. Çünkü mantar güneş ıştğına ihtiyaç duymamaktadır. Işıkta da büyümesine rağmen şapkada oluşan lekelerden dolayt kalitesi bozulmaktadır. Havalandırma: Miselin gelişme devresinde yükselen ısı ve nem oranını azaltmak için havalandırma yapılır. Fakat örtü toprağı örtüldükten sonra başbağlâma ve hasat döneminde havalandırma çok önemlidır. Ortamda karbondioksıt miktarının yükselmesi verimin düşmesine neden olur. Bu nedenle gelişen mantarın temiz havaya ihtiyacı vardır. dağıtılır, eksik su tamamlanır. 6. gün kalıptaki komposta 2. aktarma yapılarak havalanması sağlanır ve eksik su tamamlanır. Kompost yeniden kalıba alınır 8. gün üçüncü aktarma sırasında kompost yeniden havalandırılarak PH kontrolü için gerekli olan alçı dağıtılır ve kalıba alınır. Bu aktarmadan sonra komposta su verilmez. 10. gün yapılan son aktarmada kompost sadece havalandırılır. 12. gün kompost pastörizasyon odalarında sandık ve raflara Mantar zehirlenmeleri on günlerde gunlük yasamımızda ençok sözünu ettiğlmiz konulardan bırı hjç kuşkusuı mantar ve mantar îehirlenmeleri. Geçen hafta içerisinde istanbul'da yediklerl kır mantarlarından zehirlenerek ölonlerin ssyısı 25'ı aştı. Yagışiann artmasıyla birlikte içinde bulunduğumuz mevsim dotöa mentarlannın golişmeslne çok uygun. ÖzeHıkle doğayla Iç'lçe yasayan insanlar çam, meşe gibi ağacların dibinde galişen mantarlardan çok etkıleniyorlar ve bunlan yemek istıyorlar. Mantarın zehırli olabilecoğı akıllarına gelıyor. ama onu yemek ısteklerlnden de vazfleçemiyorlar. Bunun için itk yaptıkları iş o yörede yasayan yaslı kişilere başvurmak oluyor. Yaşlı kişilerin yıtların verdiği donoyim ye tecrübeye dayanarak topladığı veya tavsiye ettlkleri rnentarları gonül rahatlıgıyla yiyorlar. Bir başka yanıkjı ise "şuradaki çam ve meşe ağaçlarmm altında oluaan mantarlar zehirsizdır, daha önce buradan topladığımız mantarları yemlştik; aslında albenili, süslü püslü mantarlar zehirlidir. fazla gösterişi olmayan mantarlar zehlrsizdir" gibi bulunan nedenier. Oysa aynı ağacın dibinde oluşan mantar bir öncekl yıl yenilebllir bir tür olmasına rağmen, bir sonraki yıl zehirli olabiliyor. Bunun nedeni iso sporlar iklim koşullarının, daha çok rüzgârın etkisiyle çok kolay hareket ederek yer değiştirebiliyorlar ya da önce zehirli mantarın yetişmesi için uygun olmayan ortam uygun duruma gelebilir. Bazı kişiler ise yaşlılara ve alışkanlıklarına güvenemeyip ellerine çeşitli kitaplar veya broşürler alarak daha bilinçli olarak hareket ettiklerini sanıyorlar. Oysa kitaplar alınarak pastörizasyona hazır duruma getlrllir. Kompostun yeterli su oranını" ayarlayabilmek için yığından bir parça alınarak iki el arasında sıkıldığında parmaklar arasından şerbet suyunun sızması gerekir. Kompostun forma kalıbına alındıktan pastörizasyona kadar geçen devreye, lermantasyon devresi denir. Bu devrede formadaki yığıntn iç ısısının 75°C'ye kadar çıkartılması gerekmektedir. Bu ısı bakteri faaliyetleri sonunda oluşmaktadır. Pastörizasyon S Kompost hazırlığı Kompost bitkisel veya hayvansal artıkların ya da her ikisinin bir arada havalanma, nem, ısı gibi faktörlerin etkisiyle ayrışmasına deniyor. Mantar yetiştirmek için hazırlanan kompost, sentetik ve at gübreli olmak üzere iki temel metottan yararlanılarak çeşitli formüller yardımıyla yapılıyor. Her iki yontemle de yapılan kompostlarda ana madde buğday sapıdır. Sapın kırılarak veya küçültülerek mumlu dış kısmının parçalanması sağlanır. ve broşürler insanları çok kolay yanıltabilır. Çünkü bazı mantar türleri var ki zehirli ve zehirsiz olanlannı birbirinden ayırmak Imkânsız denecek kadar zor. Örneğin amanita grubuna giren mantar turieri arasında amanita panthenna, amanita rubescenş, amanita spissa birbtrlerine öylesine benziyorlar ki amanita pantherinanın zehirli olduğunu, dığerlerının yenilebllir olduğunu anlamak çok zor Zehirli kır mantarlarından amanita phalloıdesi ince ışınsal, çizgili yeşihmsi sarı sapkasından tanıma sansı var. Fakat amanita pantherina ve amanita rubescenş ile amanita spissa arasında neredeyse nüans denilecek kadar küçük bir fark var. Mantar zehirlenmelerinden 1leri geten ölümlerin yüzde 95'i amanita pantherina ve Arjıentta phalloidesten ileri geliyor. Birıncisinde kuluçka dönemi kısa. mide, bagırsak bozukluklannın ardından sinir bozukluklan başgösteriyor ve irkılme, sarhoşluk, sayıklama, çırpınma, gözbebeğınde genisjfiipe oluyor. ikincisinden ileri gelen zehirlenmeler çok daha ağır gelişiyor ve çoğu zaman ölümle sonuçlanıyor. 121la 24 saat süren kuluçka dönemi sonunda belirtiler birdanbıre midebagırsak tepklsiyle (durdurulamayan kusmalar, kanlı ishaller) başgösteriyor. Mantar zehirlenmelerine karşın alınacak en önemli önlem doğada yetişen mantarlardan uzak durmak ve ne olursa olsun yememek. Zehirli ile zehirsiz yenilebilir mantarı ayırmak çok güç ve tam bir uzmanlık işi, ziraat mühendisi Gülsün Erdem'e göre ise ülkemizde mantar konusunda uzmanlaşanların sayısı bir elin parmaklannı geçmeyecek kadar az. Kompostun pastörizasyonu kompost içindeki mikrobiyolojik aktiviteyi sağlayan mikroorganizmalardan zararlı etkısı bulunanların öldürülerek zararsız hale getinlmesi ve manfa'rın ıstedıği gıda maddelerinın oluşması için yapılır. Pastörizasyon buharve kimyasal olmak üzere iki yolla yapılabılir. Buhar pastörizasyonu en iyi pastörizasyon şeklidir. Fakat sıstem olarak pahalı olduğundan küçük isletmelerde kimyasaL yolla pastörizasyon yapılır. Buhar pastörizaayonu: Bu işlem pastörizasyon odasına tavan ve tabanda bulunan deliklı borularla buharla ısı verilerek yapılır. Isının ilk yırmi dört saatte 60°C'ye çıkmış olması gerekir. Isı 60°C'ye ulastıktan sonra altı saat odaya hıç hava verilmeden bu ısıda bekletılir. Bu süreden sonra oda ısısı hergün bir derece düşürülerek pastörizasyon bir hafta rtovam eder. Isı düşerken havalandırmaya başlanır. Bunun amacı pastörizasyon sırasında oluşan karbondioksıt ve amonyak gazlarının ortamdan uzaklaştırılmasıdır. Bu süre içinde odada gaz kokusu yoksa kapaklar açılarak kompostu soğumaya terketmek gerekir. Ekilmeye hazır kompostun ısısı 28°C'den fazla olmamalıdır. Kimyasal yolla yapılan pastörtzasyon: Kompost bakır, sülfat, metil bromit, deksonal gibi ilaçlarla pastörıze edilerek zararlı organizmalardan temızlenebilir. Örtü toprağının hazırlanması Yüzde 80 organik toprak ile % 20 ince kum, örtü toprağının ana maddesini oluşturur. PH ayarlaması için mermertozu ve kireç kullanılır. Bu maddeler örtü toprağının PH durumuna göre katılarak PH'nin 7.5 ol' Lütfen sayfayı çevirlnlz