Katalog

TIP SAĞLI K Muhammed Ali, Parkinson ve yenı umutlar Ünlü boksörün yakalandığı Parkinson hastalığım tıp nakavt edebilecek mi? Ellerde titreme ve hareketlerde yavaşlama ile kendini belli eden hastalığın tedavisinde yeni ilaç ve yöntemler deneniyor. ilaç tedavisi kontrol altında tutulması gereken Parkinson hastalarında ilaçların en az yan etki göstererek en yüksek hareketliliğin sağlanması tedavide başarının ölçütü sayılabilir. Bu arada ilaç tedavisinde denemeye giren yeni bir ilke, LDopa ile eksik maddeyi yerine koyma yerine eksik maddenin (dopamin) yapımını uyarma substitisyon yerine stimulasyon ılkesi. Bu amaçla dopaminin ön maddelerinden olan tirozinin dopaya dönüşümünü sağlayan tirozin hidroksilaz enziminin uyarılması üzerinde duruluyor. Parkinson hastalarında tirozin hidroksilaz %6080 oranında azalmış durumda. özel bir demir formu (Oksiferriskorbon 2 ve 3 değerli demir ve askorbik asit kombinasyonu), bu yolla hastaların yüzde 50'ye yakınında düzelme sağlıyor. Son zamanlarda tirozin hidroksilaz yapımına kofaktör olarak katılan NADH (NikotinamidAdaninDinükleotid) ile başarılı sonuçlar elde edilmiş. Uyarı tedavisinin üstünlüğü, LDopa ile yerine koyma tedavisinin düşük dozlarda yapılmasına olanak sağlaması ve yan etkilerin azalması. Parkinson tedavisinin en can sıkıcı etkisi gün içinde hareket kapasitesinin "dalgalanmalar" göstermesi. Hareket yeteneğindeki bu değişime "onoff etkisi" adı veriliyor Gün içinde normal hareketlilik (onetkisi) ve hareket blokajı (offetkisi) durumunun verdiği rahatsızlığı gidermek için düzeltici etkisinı bütün güne yayan "yavaş salınımh" ilaç formları geliştiriliyor. ismailMurat T elevizyonda bir zamanların "kelebek gibi uçan, an gibi sokan" dünya ağır sıklet boks şampiyonu Muhammed Ali'yle yapılan röportajı izliyoruz. On beş yıl önce ringlerde dans eden çevik ve güçlü şampiyon bugün konuşmakta güçlük çekiyor, yüzü maske takmış gibi ifadesiz, elleri titriyor. Ringde güçlü rakipleriniı deviren, sahnede "l'm Muhammed Ali, the black superman" şarkısıyla ün yapan, hareketli yaşantısıyla tanınan bir zamanların efsane ismi, şimdi belki hayatının en zor maçını oynuyor. Muhammed Ali'nin karşısında Parkinson var. hücrelerinin zaman içinde ölümü nedeniyle hareket maddesi dopamin yapımının azalması, bu hastalara özgü hareket bozukluklarına yol açmakta. Yeni doğan bir bebekte dopamin üretiminden sorumlu 500 bin hücre bulunur. Bu, aynı zamanda bebek ve çocukların önlenemeyen hareket isteğini ortaya çıkarır. Yetişkinlerde ise yaklaşık 150 bin dopamin üreten hücre vardır. Parkinson hastalarında ise söz konusu hücrelerin sayısı 60 bine indiğinden hastanın hareketleri yavaşlar. Hastaların en çok yakındıkları şikâyetlerden biri hareket güçlüğüdür. Hasta yürürken ayaklarını sürür, yön değiştirmekte güçlük çeker, harekete başlaması zordur, yavaş ve küçük adımlarla yürür, yürürken durmakta zorlanır. Kara süpermen, güçlü rakibi Parkinson karşısında mücadelesini sürdürüyor. Belki Ali onu da diğer birçok rakibi gibi son rauntta nakavt edecek. Parkinson hastalığı, kırkyaşın üzerinde başlayarak sinsi ilerleyen ve toplumda önemli maluliyet nedenleri arasında sayılan bir bozukluk. Yaklaşık 1 milyon Parkinson hastasının bulunduğu Birleşik Devletler'de her yıl 50 bin kişi bu rahatşızlığa yakalanıyor. llk defa 1817 yılında İngiliz hekimi James Parkinson bu rahatsızlığı "kaslarda genel bir sertlik hali, hareketlerde yavaşlama, istirahat sırasında el ve ayaklarda titremeyle kendini belli eden bir bozukluk" olarak tarif etmiş. Söz konusu rahatsızlık görünürde başka bir neden olmadan ortaya çıktığında Parkinson hastalığı olarak adlandırılıyor. Şayet beyin iltihabı sonrasında, karbon monoksit zehirlenmesi, ilaçlar, travma ve damarsal bozukluklar gibi ikincil bir olaydan sonra gelişmişse Parkinsonizm adını alıyor. Parkinson hastalığı hastaların yüzde 80 kadarında, istirahat sırasında ellerde hafif bir titremeyle başlıyor. İlerleyen kas sertliği, harekete başlamakta güçlük çekme, yüz mimiklerinde azalma, yutma güçlüğü, konuşma güçlükleri ve el yazısının küçülmesi, rahatsızlığın başlıca belirtileri arasında. Ellerde dinmeyen titreme Hastaların yazısı giderek küçülür ve okunması güçleşir, konuşma monotonlaşır. Oinlenme sırasında çoğunlukia ellerde durdurulamayan bir titreme vardır. Hareket sırasında ve uykuda titreme durur, heyecan ve stresle artış gösterir. Çanta taşımak, bıçakla kesmek, kravat takmak, gömlek giymek, ayakkabı bağlamak, eşyaları kaldırmak Parkinsonluların zorlandığı hareketler arasındadır. Ter, yağ ve tükürük salgılarında artış, sık idrara gitme, vücudun ısı düzenlemeslnin bozulması nedeniyle sıcaktan rahatsız olma, peklik yakınmaları hastalığın sinir sistemi işlevlerinin bozulmasıyla ilgili diğer belirtileridir. Parkinson'da depresyon dönemleri görülebilir. Hastalarda depresyonda, istek kaybı, iştahsızlık, neşesizlik, karar verme güçlüğü, cinsel aktivitede azalma, uykusuzluk, korku ve intihar düşünceleri ortaya çıkabilir. Davranış değışimleri aile ve eşler arasında sorunlara, geçimsizliğe yol açabilir. Hastanın bir kişiye bağımlı duruma gelmesi, kendisi ve çevresi için kuşkusuz önemli bir zorluk kaynağıdır. İyileşme şansı artacak Muhammed Ali, Parkinson hastalığından nasıl kurtulacak? kullanılan ilaçlardan biri. Hareket maddesi dopaminin ön aşamalarından olan LDopa beyin hücrelerinde dopamine çevriliyor. Dopamin maddesi kan beyin engelini geçemediğinden hastalara dopamin yerine LDopa verilmekte. Piyasadaki LDopa ilaçlarında bu maddenin yanı sıra LDopa'nın bağırsak ve karaciğer gibi organlarda da dopamine dönüşmesini engelleyen bir madde var. Tedavinin amacı hastanın beynine yeterli miktarda LDopa göndererek hareketlerin düzelmesi için yeterli dopamin desteğini sağlamak. LDopa'nın yanında tedavide dopamin reseptörlerini uyaran ilaçlardopamin agonistleri verilebilir. Dopamin molekülünü tutan hücre reseptörlerinin bu moleküle karşı duyarlığını yükselten ilaçlar (agonistler) ve dopaminin sinir hücrelerinde yıkımını azaltan (bloker) ilaçlar birçok vakada ilave tedavi seçenekleri. Aslında virüs hastalıklarında kullanılan bir ilaç olan Amantadin bu hastalarda dopamin salınımında hücre zarlarını daha geçirgen kılarak etki göstermekte. Uzman doktorlar tarafından düzenli Viyana Ûniversitesi nöroloji kliniği şefi Prof. Dr. Lüder Deecke önümüzdeki yıllarda Parkinson tedavisinde önemli ilerlemelerin beklendığini ve tam iyileşme şansının arttığını vurguluyor: Profesör Deecke geleceğe yönelik adımlar arasında flaster gibi vücuda yapıştırılan ve zaman ayarlı olarak içindeki LDopa'yı vücuda veren ilaç formlarını, dopamini doğrudan beyin boşluklarına ulaşöran mini pompaları sayıyor. Deecke ayrıca, Parkinson hastalığının el yazısındakı bozulmalardan veya kan ve idrardaki dopamin mıktarlarından teşhisi gibi yöntemlerin ve nükleer tıbbın teşhiste etkin kullanımıyla söz konusu bozukluğun erken dönemde teşhisınin düşük ilaç dozlarıyla tedavi ve hastalığın ilerlemesinden korunma olanağı sağlayacağını sözlerine ekliyor. Parkinsonluların beynine dopamin üreten doku nakli halen denemeleri süren yeni yöntemler arasında. Avusturyalı biyokimyacı VValther Birkmayer ve nörolog Prof. Ervvin Ott, Parkinsonlularda hücresel düzeydeki solunum zinciri bozukluğunu gidermeye çalışıyorlar. Nobel ödüllü beyin araştırmacısı Sir John Eccles ise sinir dokusuna etkili büyüme faktörleri yardımıyla hücrelerin onarılabileceği umudunda. Belki Muhammed Ali ringlere dönemeyecek, ama bilim adamlan Parkinson hastalarına rahat bir gelecek sağlamada kararlılar. 13 Nedenleri? Parkinson hastalığının ortaya çıkışı ol. dukça basit bir nedene dayanıyor: Bu hastalarda beynin belirli bölgelerinde otomatik ve istemsiz hareketleri; yürüme, koşma, atlama, yazma gibi işlevleri yöneten bir kimyasal madde azalıyor. Dopamin adı verilen bu madde beyin sapının üst bölümlerinde bulunan "substansiya nigra"da üretiliyor. Bölgedeki siyah renkli pigment Parkinson belirtileri Parkinson belirtileri hastadan hastaya farklılık gösterir. Bazı kişilerde hastalık hafif seyreder, hareketlerde sadece yüzde 20'lik bir azalma görülür, günlük işler aksamadan yerine getirilir ve tedaviye iyi yanıt alınır. LDopa tedavisi Parkinsonlularda sık