Katalog

BİLGİSAYAR DÜNYASI ılgısme duydukları özlemle andılar Batıda anatanrıça konusunu, genelde femınıst kadın araştırmacılar ıncelıyorlar Bu araştırmacılar da anatanrıçayı ve onun dönemını (anaerkıl düzenı) yuceltme eğılımındeler (örneğın bkz Marıja Gımbutas'ın yukarıda değındığım kıtapları ve Rıanne Eısler, The Chalice and the Blade Çanak ve Bıçak, Harper and Row, 1988) Anatanrıçayı ve anaerkil düzeni yüceltme eğllimlndekı araştırmacılar, bu yuzden bazı gerçeklerı görmemezlıkten gelıyorlar Örneğın bu araştırmacılar, anatanrıçanın anaerkıl düzeninın, barışçı ve şiddetten arındırılmış olduğunu ılerı suruyorlar Çatal Höyuk'te, sur duvarlarının olmaması (bırbırlerıne bıtışık evlerin dıs duvarları, belkı sur yerıne kullanılıyordu) ve orada savaş yapıldığını gösteren ızlerın bulunmaması, anaerkıl duzenın barışçıllığının başlıca kanıtları olarak gösterılıyor Oysa bır tur kutsal kent olduğu sanılan Çatal Höyuk'te sur duvarları yoktu ama başka neolltlk merkezlerde (örneğın Hacılar ve Jerıcho) vardı Tapınak rahıplerının hadım edılmelerı, tapınak fahışelerımn varlığı, anaerkıl duzende gızli şıddetın variığını göstermıyor mu? Tanrıların önce tanrıça olduğunu ve "her şeyı kadınların başlattığım" bılmek, erkek egemenliğındekı toplum duzenınde yaşayan erkeklerın egosunu terbıye ederken, kadınlarınkını yüceltıyor Ancak buna dayanarak anatanrıçayı yuceltemeyız ve onun dönemınde (anaerkıl duzende) her şeyın, erkek egemenliğındekı duzene oranla daha lyı olduğu sonucuna varamayız Gizemden ve öznellıkten arındırıldığında anatanrıça çalışmaları, lyının ve kötunün oluşumunda ışık tutuyorlar Çalışmaların ılgınç yönu, bence bu insanların, yenı tarım alanları peşınde keserek, yakarak yok etmeyı sürdürdüklerı ormanlara ılk darbeyi, ılk tarlayı açan anatanrıça ındırmedı mı? Erkeklerin anaerkıl duzende konumu neydı? Kadınlar, kendı buldukları üretım gözlemlermi kendılerıne mi sakladılar? Ekonomık zorunluluklar nedenıyle, toplumda (üreme amacıyla) az sayıda erkek tutularak, dığerlerı dışlandı mı? Gunümüze dek suren cınslerarası savaşın ilk tohumlarını anatanrıça, böyle mı attı? llkel tapınaklar, bırer banka olarak kullanılıyordu örneğın, Efes'tekı Artemıs tapınağı, bır "Artemls Bankası" olarak da görulebılır Tektanrılı dınlerın faize karşı duyarlılığı, belkl buradan kaynaklanıyor Klmı araştırmacılar, Hz Isa'nın, Kudus'tekı Buyuk Tapınak'ta para alışverışı yapan sarrafların etkınlıklerını engelledığı ıçın çarmıha gerıldığını ılerı surerler (Bu konuda bkz Anatanrıçalar Dlyarı Anadolu, Reşıt Ergener, Yalçın Yayınları, 1988, "Tapınaklar" bölumu, s râ 86) Anatanrıça tapınakları da bırer banka mıydı? Bu tapınaklardan tohum borç alanlar, hasat dönemınde, aldıklarından daha fazlasını mı gerı verıyorlardı? Eğer bu doğruysa, artı değer bırıklmı ve borç (tefecilik) ılışkılerı, anatanrıçanın tarım dınıyle bırlıkte başlamış olmuyor mu? Insan beyninin gizemli .gücü olabilir mi? Çoğu bilim adamı beyindeki bilgiişlem süreçlerine gizemli bir ayrıcalık tanımaktan kendini alamıyor. Doç. Dr. Yalçın hbul risto'ya göre beyın, yürekten pompalanan sıcak kanın serınletılmesi ışlevını ustlenmıştı Ikıncıl blr organdı Asurlular ruhun karacığerde yerleştığıne ınanırlardı Fıravun ve öteki önemlı kışılenn vucudunu özenle mumyalayan eskı Mısırlılar, örgenlerden pekçcğunun özel koruyucu kaplar ıçınde saklamak gereğıni duyarken kafatasının ıçindekılerı çıkarıp atmayı uygun görmüşlerdı Yapay zekâ tartışması A isa'dan bırkaç yüzyıl önce, Helenıstık çağın doğa fılozofları ve hektmlerınce başlatılan çalışmalar, gıderek beyın ışlevlerıne açıklık kazandırmaya başladı Ne var kı çoğu zaman bu ışlevlere ılışkın gizemli sorulara gizemli yanıtlar verılıyordu Bu tür yanıtlar, yanıltıcı etkılerını gunumuze değın sürduregelmıştır Gerçekten de, bılımsel duşuncenın egemen olduğu sanılan gunumuz dünyasında bıle çoğu kışı, "Ben kımım? Neyım? Bılıncimı nereden kazanıyorum? Düşünce nedır?" turünden sorulara gızemcılıkle karışık bır tedırgınlıkle yaklaşıyor Bu tur sorular, bır anlaşılmazlık bulutuna sarılmakta dıretılıyor Belkı de beyın ışlevlerı ve ışleyışı konusunda bulgulanan bılımsel gerçekler, yüzyıl gıbl kısa bır süre (salt bırkaç kuşağı kapsayan bır dönem) ıçınde teolojıden bıyolojıye gerılemek zorunda kalmış olan ınsan egosunda yepyenı ve onulmaz yaralar açıyor Oysa çağırnızın çoğu şaırı, romantızmın pembe, grı bulutlarından uyanmak gereğıni duymuştur örneğın T S Elıot bıle "Yüreğımızı araştırmak yeterlı değıl, beyın dışkabuğunu da gözden geçırmek gerekıyor" dıyordu Çelışkı şunda kı, çoğu bılım adamı ıse beyindeki bılgı ışlem süreçlerine gizemli bır ayrıcalık tanımaktan kendını alamıyor Sanırım, ' humanıstler" ıçın en zor konu, beyınde olup bıtenlerın salt fızık ve kımya ıle açıklanabılmesı oluyor Çunku bu konu, besbellı kı "zulfüyare dokunuyor " Bırkaç örnek vermek ısterım Konuya ılışkın başarılı bır genel gırış kıtabının yazarı olan dırımbılımcı Stephen Rose, şu alışılmış yaklaşımın da altını çızmek gereğinı duymuştu. ilk darbeyi Indlren "Blr cevlz kabuğu glbl kınaık Ikl avuç do/usu pembe, grtdokunun nasıl olup da dünyamn tüm kütüphanelerinden daha çok bllgi depolayablldlğl gerçeğlnl bugün halA açıklayabllmekten uzağız." (The Conscıous Braın, 1973) Yakın yılların modası bır başka varsayımla Joseph VVeısenbaum ıse ınsanı "ilerı derecede gelışmış bır makıne" olarak görmenın olanaklı olduğunu söylerken, yıne aynı kavramın ahlakı açıdan "yavaş ışleyen bır zehır" olduğunu savunuyordu Şaşırtıcı olan, VVeısenbaum'un çalıştığı alanın beyın ışlevlerının bılgısayarda benzetılerek yınelenmesi (sımulasyonu) olmasıdır Unlu bılım adamının duşuncesı ve yüreğı ayrı dıllerden konuşuyor Eğer makine kavramı üstunde karar kılacak olursak, tehllkelerl göğüslemek, cesaref, guven, dlrenme ve ylnelenen mutluluk gibl kavramlann ne anlamı kalacakUr? Insan beynlne lllskln determlnist blr anlayısın, ahlaki sonımluluklara lllskln Inançlanmız östündeki etklsl ne olacaktır?" (Computer Power and Human Reason, 1976) Bılımsel açıklamanın, estetık ve sanatsal beğenıyı, dınsel övgu ve korkuyu, ahlakı sorumlulukları gerı plana ıttığı, ınsanı sıradan bır dırımsel tur konumuna duşurduğu eleştırısı öteden ben yaygındır Benlık ve bılınç gıbı konular dokunulduğunda duyulan tedırgınlık, tam bır paranoya eğilımıne dönüşuyor Belkı de her şey su yüzüne çıktığında yuz yuze gelınecek gerçeklerden duşlerımızin ya da özbeğenımızın yıkılmasından korkuyoruz Ne de olsa, insan beyninin ıkıncil bır örgen olarak görOldüğü çağlar artık çok genlerde kaldı "insan olma" özellığının, "ınsan beynı" ıle ılgılı bır nıtelık olduğunu öğrendık Nıtekım saçımızı berbere, tımaklarımızı manıkürcuye seve seve kestıriyoruz Dış çektırdiğımızde de yıkılası bır üzüntü yaşadığımız söylenemez Kol, bacak ampute edıldığınde "kafakağıdını" yenilemek gereğı duyulmuyor Üstelık, yürek ya da karacığer naklı gıbı "yenılenmeler" günun gözde konusu Güzel de beyın transplantasyonu söz konusu olduğunda nasıl bır tepkı verece ğız? Gidıyor muyuz, yoksa kalıyor muyuz, böyle bır taşınmada? Işte buna karar veremıyoruz Bu tür bır duygusal tutum, insan sevgisıne (humanızmaya) bağlanabılır Ama ınsanın odak noktasına yerleştırildığı, çarpık ve belkı de tehlıkelı bır değerlendırme örneğı olarak da ırdelenebılir Oysa eğer insanın ve insan anlağının evrendekı temel ışlevını evrenı anlamak ve evrenin bilincını oluşturmak olarak görüyorsak, bu yolda engel tanımamak zorundayız Dahası, bütün bu çalışmalarımızın bızden sonra egemen olacak, üstün nıtelıkte yapay us Içın bir geçış basamağı oluşturmaktan öte gıtmeyeceğını sezmeye sonunda anlamaya başlamış olsak bile Sanırım, yapay us konusundaki "humanıstık" karşı çıkmalara verılecek tek yanıt vardır Duşünce ve mantıklı yasam llkelerinl, ahlaki ilkelerden farklı olduğunu varsaymak Için elimlzde mantıksal hlçblr veri yoktur. Biz çok mu mantıklıyız? Aslına bakılacak olursa, ınsan makinelere göre ahlaki ve mantıklı yaşam ılkelerıni bulgulayıp uygulamaktan yana daha az şanslı bır adaydır Tarıh, insanın ahlaki ve mantıklı olabıleceğı tezinı olumsuz yönde kanıtlamıştır "Sezgi" ve "duygu" adını verdığimız kavramlann bilimsel tartışmaya pek yatkın olmadığı öteden berı bilınır Bunlara dayandırılan etık ve ahlaki kavramlar da romantızmın gızeme yönelen kolaya kaçıcılığına örnekler olmaktan öte gıtmıyor insan kendını evrenin odağında görur, öyle değerlendırır Bu tür bır duygusallıktan arınmış, ustun duşunme gucu taşıyan makınelerın aynı zamanda daha ahlaki olacaklarına kesın gözuyle bakabılınz Ünlü şekiller yanıt 1. c 2. a 3.d DNA Möbıus şerıdı, on dokuzuncu yuzyılda Alman matematıkçı August F Möbıus tarafından keşfedılmış tek yuzlu bir şekıldır Möbıus şerıdı yapmak ıçın kâğıt bır şerıl kendı etrafında 180° döndurulerek uçlarından yapıstırılır Möbıus şerıdı ortasından uzunlamasına kesıldığınde ıkı ayrı şerit değil, ıç ıçe geçrnış ıkı halka elde edılır 4.b 5.b Sabıt sıcakhkta, ıdeal bır gaz ıçın basınç x hacım K sabıttır Bu, Boyle yasasıdır 6.d R yarıçaplı çemberın alanı RJ'dır 4"R 2 forrnulu, kürenın yuzey alanıdır 7.a 8.c 9.c 10 a 11.b 12.d 13.b 14.a 15.a