Katalog

H ava sadece uçakların ve kuşların bir yerden biryere gitmelerini sağlamaz, seslerin de iletilmesine yarar. Havanın olmadığı uzayda ses olmadığını da biliyor muydunuz? Bir su yüzeyinde dalgalar nasıl hareket ederse ses dalgaları da havada aynı şekilde hareket eder. Göle taş attığınızı düşünün. Taşın düştüğü yerde su dalgalanır ve dalgalar dışarıya doğru yayılır. Tabii durgun suya taş attıysanız! Eğer dalgaların hareket yönünde küçük bir cisim de su üstünde yüzüyorsa, hareketlere paralel olarak bir aşağı bir yukarı çalkalanıp durur Ses dalgaları da aynı şekilde yakınlarındaki havanın su dalgalarına benzer biçimde hareket etmesine neden olurlar. Bu olay 'titreşim' olarak adlandmlır. Hava titreşim dalgaları bizim kulağımıza ulaştığında, kulağın içindekı boşlukta tıtreşir ve biz de bu sayede sesierı algılarız. Hava ve ses Arp yapalım Bunun için bir karton kutu ve sekiz lastik bant bulmanız yeterli. Lastikleri karton kutunun çevresine geçirin. Lastik bantlara dokunduğunuzda, arpınız ses çıkaracaktır. Parmaklarınızı bir bandın boşlukta kalan kısmının bir ucuna yerleştirin. Seste bir değişiklik oldu mu? Lastik band ne kadar gerilirse, ses dalgaları o kadar tiz duyulur. Yüksek ses alçak ses test etmeyin. Eğer onlarla hoş vakit ;irip bir şeyler Öğretmiyorsanız bırakın işi. Yoksa hem yararsız hem zararlı rsunuz. Onlara soru sormadan anlatılanlan adıklarını nasıl bllebitlrlz? )OMAN Gayet kolay. Onlar size söysceklerdir. Çocuğa sanat kitapları gösjikten sonra müzeye götürün. Anne ik. anne, bu Rembrant" diyecektir ya "bu nedir" diyecektir. Strese dönersek çocuğun canını sıkmak kolay değildir. < iyi bir güvenlik sistemi vardır. Belirli ses tonunda, kulaklarını kapatır. Sizi rmaz ya da başka şeylerden konuşur. i strese giren çok anne gördüm, çocuk jil. Diyellm ki evde test yapmadınız. ulda düzeylerlni belirlemek diploma mek Içln test yapılacaktır. >OMAN Bu diplomanın neyi ifade etne bağlı. Eğer bu sadece sorulara yavermekse sınav yapın. Ama öğrencigerçek yeteneği söz konusuysa bunun •enilir bir yo) olduğunu sanmıyorum. Birsunuz, sınav nasıl hazırlanır. Ezbere enilir ve ertesi gün unutulur. Slzi blraz anarşist buluyorum... tOMAN Amerikan eğitim sisteminin j sonuçlar verdiğini düşündüğüm süe anarşistim biraz. Bu sorunu inceleı kurul raporu ne diyor, biliyor musu:: "Eğer yabancı bir güç bu eğitim sislini bize zorla getirmek isteseydi, bubir savaş tehdidi olarak ele alırdık." Eğer çocuklar her şeyl öğrenmlş»e, canları sıkılacaktır okulda. Dlğer jftan, dlğer arkadaşlarından farklı hlssedecekler kendilerini. Clddi ve yalnız bir kusak yaratmaktan korkmuyor musunuz? DOMAN Bence tersi olacak. Unutmayınız ki bu çocuklar her zaman öğrenmeyi sevdiler. Bu şekilde eğlendiler. Bildiklerini değişik bir açıdan görecekler. Beşikteki eğitimleri okulun kötülüklerine karşı bir koruma olacak. Bizim enstitüden geçen çocuklarda bunu gözledim. Güvenceleri onları lider yapıyor. Arkadaşları onları seviyorlar. Çünkü kendilerini iyi hissediyorlar ve herkesi seviyorlar. Çok bilip de sıkılan insan çevremde hiç görmedim. Erken bir kültürün onları daha lylye götüreceğine mi Inanıyorsunuz? DOMAN Zekâyı geliştirir. Daha iyiye götürmezse zekâ ne işe yarar? Dahilere bakın (Leonardo da Vinci, Einstein, Edison) insanlığa hizmet ettiler. Ama kötülüğün dahilerinden söz etmeyin. Bu iki sözcük karşıt anlamlıdır. Hitler dahi değildi, kanlı bir deliydi. Slzl anladıysam, yöntemlnlz daha lyl klsiler yaratmaya katkıda bulunuyor. DOMAN Tamamen. Fakat bu çocuklar kendilerini değiştlrmeyen anne babalar tarafından yetlştlrlllyor. Her zaman dünyada orta düzeyde klşller olacaktır. Bu yolla nasıl Istedlklerlnlze ulasacaksınız? DOMAN Tarihin akışını değiştirmek için bir avuç insan yeterli. "Çok iyi" elli çocuk ortaya tatlı bir devrim çıkarabilir. Bu nedenle ben bu küçüklere "yeniden doğuşun çocukları" diyorum. Çocukların zekâlarını geliştirerek daha iyi bir dünya yaratılacağına inanıyorum. Yüksek sesler, dalgaların birbirine yakın olması sonucu oluşur. Alçak seslerde ise ses dalgaları birbirinden uzaktır. Su dalgalarında olduğu gibi ses dalgaları da ses kaynağından uzaklaştıkça zayıflar. Bu nedenle sesin geldiği yere ne kadar yakın olursak sesi o kadar net ve şiddetli olarak duyarız. Müzik yapalım M üzik aletleri ile çeşitli sesler çıkarılır. Her Her birinin havada neden olduğu titreşim farklıdır. Titreşimler, örneğin bir davulun yüzeyindeki deri özel tokmağın sert vuruşuyla gerildığinde yayılır. Deri ıçeri ve dışarı hareket ederken ses çıkarır. Gitar gibi telli ve keman gibi yaylı çalgıların titreşim yayması için arşe ya da parmakların tellere değmesi gerekir. Nefesli sazlarda ise ağzın konduğu bölüm vardır. Müzisyen ya enstrümanın içine doğrudan üfleyerek (obua ya da klarnette olduğu gibi) ya da bir yarıktan üfleyerek (flütte olduğu gibi) havanın enstrümanın içinde ses dalgası yaymasını sağlar. Bir örgü şişinin ucuna mantar geçirin, ardından bir karton borunun içine sokun. Borunun açık olan öteki ucundan üflerken mantarlı şişi aşağı ve yukarı doğru hareket ettirin. Ne oluyor? Flütten yayılan sesler işte bu şekilde çıkar.