Katalog

YAŞAM Ozon deliği ve güneşlenme Güneş yanmalarının tehlikeleri: Deri kanseri, derinin yaşlanması... Güneşten koruyucu süt, yağ ve kremlerin etkileri... bezı etkılıyor Işığın oimadığı yerde bu bez, "melatonın" adında bır hormon salgılıyor Melatonın hormonu ıse tepkılerımızı yavaşlatan ve konsantrasyonumuzu azaltan bır etkıye sahıp Baştarafı 1. Sayfada lar da arttyor Guneş, ozellıkle kuzey ulkelerı "tatılcılerınde" gıtgıde artan oranlarda başgösteren derı kanserının de sorumlusu Sadece Federal Almanya'da yılda 130 bin kişi derl kan serine yakalanıyor Güneş ve derimiz Güneşln en çok etkilediği yer Ise derimiz. Derı gereğınden az ışık aldığında kemıklerımız kınlganlaşıyor Nıtekım kuzey ulke halklarında, ozellıkle çocuklarda raşitizm daha çok goruluyor Aynı hastakklar guneye inıldığınde kayboluyor Raşitizm, D vıtamını eksıklığınden kaynaklanan bır hastalık Guneşın ultravıyole (morotesı) ışınları derıye ulaştığında uretılen D vıtamını, hucrelere etkı ederek vucudun kalsıyum metabolızmasını duzenler Oı neğın Orta Avrupa'da yaşayanlar ıçın gunde 15 dakıka guneş gormek, bu D vıtamını uretımı ıçın yeterlı Gereğlnden fazla guneş ısını ıse derıyı D vıtamını uretımınde duyarsız hale getırıyor Derı ne kadar koyu olursa, D vıtamını uretmek ıçın o kadar uzun bır sure guneşte kalınması gerekıyor "karzinom" adı verılen görece hafıf kanser turlerı erken teşhıs ve tedavıyie lyıleştırılırken, tehlıkelı"melanom" tipı tumörler deriden iç organlara kolaylıkla sirayet edıyor ve oldurucu ozellik taşıyabılıyor "Sıyah deri kanseri" adıyla da anılan bu kansere yakalanan Alman vatandaşlarının sayısı, 15 yıl oncesıne oranla 5 kat artmış durumda Harvard Unıversıtesı'nden Dermatolojı Profesoru Arthur Sober, ınsanın gençlığınde geçırdığl tek bır guneş yanığının onyıllarca sonra bır "melanom" oluşma rıskını ıkı katına çıkardığını belırtıyor "Basaliom ' ve Ultraviyole'nin etkileri Guneş ıle derı kanseri arasında nasıl bır bağlantı var? Bıldığımız gıbı guneşın zararlı etkısı, ultraviyole ışınlarına bağlı Ultravıyole (UV) ışınlarının nıspeten zararsız A tipi derının erken yaşlanmasına neden olurken, kısa dalga B tıpi ışınlar kalıtım maddesı DNA1 ları etkılıyor Derı hucreJerının normal ışleyışını sağlayan DNA molekullerinde bır "hata", deride hucrelerın denetımden çıkmasına ve anormal çoğalmasına, kısaca kansere yol açmakta Derı, oncelerı renk değıştırerek, yanı koyulaşarak bu zararlı UVB ışınlarını DNA molekullerınden ırak tutmaya çabalıyor Derının ıkıncı savunma mekanızması, tertemek. Terın ıçınde ultravıyole ışınlarını suzen 'urokanın" adlı bır asıdık su var Çoğunlukla guneşın attında, örneğın tarlalarda çalışanlarda gorulen derı kalınlaşması da aynı ışle Güneşin deriye ve vücuda olumsuz etkileri Çok fazla oranda aiınan ultravıyole ışınları deride yanıklara, bu yanıklar ıse uzun vadede derı kanserine yol açabılıyor Tek bır guneş yanığı derının o bolgede altı ay blrden yaşlanmasına, kırışmasına neden olabılmekte Derı hastalıkları uzmanı dermatologlar, yıllarca guneş yanığı çekenlerın tenınde erken yaşta kırışıklıklar ve lekeler oluştuğuna dıkkat çekıyorlar Uzman goruşune gore "bronzlaşmak kultu" yuzunden ınsan derısınde egzamalar ve alerjik reakslyon Den uzerındekı pıgmen hucrelennın (melanosıtler) oluşturduğu lekelehn, guneş ışığına karşı duyarlığı çok tazla. ve haız Derının butun bu korunma mekanızmalarının yanı sıra hucrelerde de DNA bozulmalarını "tamır edıcı" maddeler uretılıyor Kısacası ınsan vucudu, guneşın zararlarına karşı kendı uyum ve savunma yollarına sahıp Tahmınlere gore derının bu öz savunma mekanızmaları uç haftada 40 katına çıkabılmekte Tenı hemen bronzlaşan ve uzun sure rengını koruyan ınsanlarda bu savunma yolları, açık tenll ve kolayca bronzlaşmayan, guneş yanığına yatkın ınsanlardakınden daha buyuk Zaten derl kanseri rıski de daha çok açık ve hassas tenli kişılerde ortaya çıkıyor Bu yuzden dermatolojı uzmanları, açık tenlılerı tatılde guneşte fazla kalmaya ve bronzlaşmak ıçın sunı yollara başvurmaya karşı uyarıyorlar Ozon yırtığının rolü Son yıllarda ortaya çıkan bır tehlıke var kı şımdıye kadarkı butun tartışmaları gölgede bırakacak guce sahıp Bıldığımız gıbı, ınsanoğlunun yeryuzunde urettığı zehırlı kımyevı maddeler, atmosferde ultravıyole ışınlarını suzenozon tabakasının ıncelmesıne yol açtı Ingılız bılım adamlarının 1984 yılı ekım ayında bu saptamayı yapışlarının uzerınden neredeyse beş yıl geçmesıne karşın, soz konusu kımyasal madde uretımıne çoğu ulkede hâlâ devam edılıyor "Florklorkarbonlar" adı verılen bu klorturevlerı, ozon molekullerını parçalıyor Fakat bu reaksıyon ancak eksı 80 derecede vuku bulabıldığı ıçın, şimdlllk sadece Guney Kutbu uzerinde buyuk bır "delığın" oluşmasına neden oldu Butun atmosfer ıçınde duşunulduğunde ozon tabakası, ortalama yuzde 1 oranında ıncelmış bulunuyor Ozon tabakasındakı yuzde 1'lık ıncelme, ultraviyole ışınlarında yuzde 2'lik bir guçlenmeye tekabul edıyor ozon tabakasının yuzde 10 oranında ıncelmesı ıse orneğın Orta Avrupa'da derı kanseri vakalarının 20 bın dolayında artmasına neden olıbılıyor Federal Alman parlamentosuna sunulan bır uzman Güneşten korunmak şart T atılcıler guneş altında mumkun olduğu kadar uzun kalabılmek ve guneşın zararlı ışınlarından kendılerını koruyabılmek ıçın guneş kremlerıne yağlarına ve sutlu emılsıyonlara mılyarlarca lıra verıyorlar Guneşın altında kalacaksanız, bunu yapmak zorundasınız açısından rıskler taşıdığı bılınıyor Ozellıkle sureklı kahverengı gorunmek ıçın her hafta bu cıhazların ııne gırenler arasında derın derı yanıkları saptanabılıyor Koruyucu yağ, krem ve sutler, derı uzerınde ınce bır tabaka oluşturuyorlar Içlerınde 1 den 20'ye kadar guneşın zararlı ışınlarından koruyucu madde bulunuyor Uzmanlar, bazılarında, konserve maddesı olarak vucuda zararlı formaldehıt kullanıldığını belırtıyor ve formaldehıtın olası alerjı reaksıyonlarına karşı tuketıcılerı uyarıyorlar Ayrıca çok hızlı bronzlaşmayı sağlamak ıçın bazı gunoş koruyucularına katılan kımyasal maddelerın de deride kronık yaralara neden olabıleceğı belırtılıyor Avrupa'da çok yaygın olarak kullanılan elektrıklı bronzlaşma cıhazlarının da sağlık Ozonun delındığı Guney Kutbu'na yakın bolgelerde, ozellıkle Guney Amerıka ve Avustralya'nın guneyınde guneşlenmenın yarattığı tehlıkeler daha da buyuyor Avustralya'da 24 koruyucu faktorlu guneş krem ve yağları satışa çıkarken Amerıka'da 60 faktorlu yağlar bıle alıcı bulabılıyor Uzmanlar, koruyucu dozu 25 olan bır sut veya kremın bıle etkısının butun gun surmedıgını belırtıyorlar Insanlar denıze gırıyor, yatıyor ve vucutlarındakı koruyucu madde etkısını yıtırıyor Guneş altında kalacaklar, koruyucu kremlerını ıkı saatte bır yınelemelıdırler Ozellıkle çocukları güneşten orneğın bır tışortle korumakta buyuk yarar gorunuyor Denız suyu kavurucu sıcak, guneş ışınla rı cıldımızın nemını kaybetmesıne, kuruma sına, cansız, mat bır gorunum almasına sebep olabılır Kuru bır cılt, bronzluğunu da kısa surede kaybeder Sağlıklı ve canlı bır cılde sahıp olmak ıç.n cıldı hem guneşlenırken hem de güneşten sonra korumalı, ona kaybettığı nemı yenıden kazandırmalı lyı bır nemlendırıcı yağ cıldınıze çok yararlıdır Güneşten sonra duşunuzu ahrken, yağınızı ıslak vucudunuza surun Duşun altında, henuz vucudunuz ıslakken sureceğınız yağ cıldınıze çok daha kolay yayılabılır Böylece cıldınızın her noktası yağı eşıt şekılde emer Ozellıkle omuzlarınızı, boynunuzu, guneş ışınlarıyla en çok temas eden bolgelerı unutmayın Kurulanmadan once, çok kısa bır sure ıçın durulanın Artık kurulanabılırsınız Yağınızın cılt uzerınde oluşturduğu tabaka suyun verdığı nemı cılt ıçınde tutacak boylece cıldınız ıkı kere nemlenmış olacaktır Yağınız cıldın doğal nemını koruyarak çıft etkılı bır nemlendırıcı gorevı yapacaktır