Katalog

BİLİM GÜNDEMİ B İ L İ M K Ü L T Ü R • Sultan II. Mahmud ve Reformları semlnerl 28, 29, 30 hazıran 1000 1800 I U Edebıyat Fakultesı Kurul Odası Blldlrl Sunanlar: Doç Abdulkadır Özcan, Mıthat Sertoğlu, Prof Bekır Kutukoğlu, Prof Mehmet Ipşırlı, Araş Gör Ufuk Gulsoy, Sınan Kuneralp, Uğur Derman, Alıye önay, Ismaıl Soysal, Doç Selım Derıngıl Araş Gör MahırAydın Prof Ercument Kuran, Prof Şerafettın Turan, Mehmet Seydanlıoğlu, Prof Tuncer Baykara, Doç Yavuz Cezar, Doç Nesımî Yazıcı • 8. Aklf Şaklr Şakar Ortopedl Gunleri (Total kalça protezlerinde başarısızlık nedenleri ve revlzyon cerrahlsl) Moderatör Doç Dr Önder Yazıcıoğlu Blldlrl sunanlar: Doç Yener Temellı, Doç Mehmet Çakmak Prof Alp Göksan, Doç Şafak Şahlan, Doç Remzı Tözun, Prof Macıt Uzel, Doç Metin Turkmen, Uzm Dr Harzem özger Yard , Doç Okan Yalaman, Prof Fahrı Seyhan 2930 Hazıran 1014 00, İU Tıp Fak 1933 Unıversıte Reformu Anfısı • Afektlf Hastalıklann Patogenezi ve Kullanılan Droglarlş llglll Son Görüş Doç Nurhan Engınar 1 U Tıp Fakultesı, Farmakolojı Anabılım Dalı Kıtaplığı 29 Hazıran, 930 • Bale Bölümu Gösterlsi Sadı Gulçelık Spor Sıtesı (istınye 27 Hazıran 21 30) • Ataturk ve Gençlik, Yahya Kemal ve fstanbul Temsll ve Senfonlk Şllr Programları lle Yıl Sonu Konseri Şef Doç Serdar Özturk (İstınye) Sadı Gulçelık Spor Sıtesı, Istanbul Unıversıtesı Çok Seslı Korosu 30 hazıran, 21 00 Yeni Bir Bilim: "Chronobiology" Vücudun doğal ritmi saptanarak, uyum sağlanmaya çalışılıyor. H Işınlamadan sonra göğüs kanseri C ok duşuk mıktarlarda ışınlama bıle, göğua kanserine yakalanma riskını # muhtemelen yukseltıyor Çocukluklarında çeşıtlı tıbbı nedenlerden öturu kafalarından ışınlanan 11 bın kışı uzerınde bır araştırma yapan Israilli doktoriar, yukarıda sözu edılen sonuca vardılar 1949 ıle 1959 yılları arasında Kuzey Afrıka ıle Ortadoğu dan gelen göçmenlertn kafalarındakı mantar hastalıkları (Tınea capıtıs) rontgen ışınlarıyla tedavı edılmıştı Daha sonrakı yıllarda, bu kışilerın kafa ve boyunlarında çok sayıda tumör tespıt edıldı Ozellıkle tıroıt bezı kanserınde belırgın bır artış (dört kat) gözlendı Kafanın ışınlanması sırasında bu organ muhtemelen ortalama 90 mılıgray (9 rad)'lık bır dozaja maruz kalmıştı Boynun altında kalan organlardakı tumör hastalıklarında artış gösteren belırtılere öncelerı rastlanmadı Ancak 1982 yılından bu yana, 59 yaslarındayken ışınlanmış olup aradan 30 yıl geçtlkten sonra göğüs kanserine yakalanan kadınların sayısı arttı 19821986 yılları arasında böylesıne 13 vaka kayda geçtı Göğus dokusu ışınlama sonucu muhtemelen 16 mılıgraylık bır dozaja maruz kalmıştı Ancak hıç kuşkusuz, kanser vakalarının bu denlı az olduğu bır ıstatıstıkı kıyaslamanın çok guvenılır olmadığını da göz önunde bulundurmak gerek Raslantıya dayanan bır ılışkı de pekâlâ mumkun Ayrıca söz konusu olayda göğus dokusuna yönelık ışın mıktarı da tam olarak bellı değıl Eğer kızlardan bırı ya da ötekısı kafası ışınlandığı sırada hareket ettıyse, daha yuksek dozajda ışına maruz kalmış olabılır Ancak Israilli doktorlar genç kızların göğüs dokusunun ışına karşı, tahmın edıldığınden daha duyarlı olduğuna dıkkat çekıyorlar (s.n.) ızı gıttıkçe artan uçaklar, uzay yolculukları, hatta, yurtıçı gezılerın ölume gıdış" gezılerı halını alması, yeraltı kentlennın çoğalması yenı bır ınceleme dalının ortaya çıkmasına yol açmış bulunuyor Bunda ıncelenen şey bıtkı hayvan ve ınsanların, kendılerını doğa yasalarının rıtmıne uydurma çabaları ve başarısızlıkları Bırkaç ornek, durumu daha lyı anlatacaktır • Akşam 6 ıle geceyarısı 12 arasında astım hastaları guç saatler geçırır nedenı, solunum yollarını sureklı açık tutan hormonların uretımının bu surede en alt duzeye ınmesıdır Ulser krızlerı de yıne bu zaman parçası ıçınde çoğalır Nedenı, mıde asıtlerının doruğa çıkmasıdır Bundan şu sonuç çıkıyor Bu gıbı hastalıkları olanlara ağır ışlerı bu sure ıçınde yaptırmamak Otobus suruculerı çarpıcı örnektır • Öğle 12'den akşam 6'ya kadarkı surede koku alma duygusu, vucut sıcakhğı, dıreksıyon kavrama gucu çok artıyor • Gece yarısı 12 ıle sabah 6 arasında, ozellıkle gece 2'den sonra, uyku baskısı artıyor Trafık kazalarının çoğunun bu sırada olması bundan Hatta ıhtılaller hemen hep bu surede başlatılır Bızdekı ve komşularımızdakı ıhtılaller en guzel örnek • Sabahın 6'sı ıle oğle 12 arasındakı surenın ılk saatlerı kalp krlzlerinin, Inmelerln çokça görulduğu zaman parçasıdır Nedenl, kanın pıhtılaşma oranının bu saatlerde tırmanması Buna karşılık, yıne bu ılk saatlerde, okuma gucu, harflerl seçme gücu, ezberleme gucu çok yukselıyor Kuranı Kerımler bu saatlerde yazılır Kedı tuyunden fırçalarla çızılen ve boyanan mınyaturler ıçın de en uygun zaman yıne sabahın erken saatlerı Geceyı tam bır dınlenme ıçınde geçıren vucut bu erken saatlerde tam hızla çalışıyor ve daha lyı sonuç alıyor "Akşamın hayrındansa sabahın şerrı lyıdır" sözumuz bu gerçeğı vurgular Vehbi Belgil rltmıne göre dınlendıkten sonra katılmalarını önenrler Bunu yapmazlarsa kafaları karmakarışık olur delegelerın Uzay yolculukları daha da onem kazanır bu koşullarda Gece, gunduz ayrımı yeryuzu ıçın vardır Uzayda sabah, öğle ıkındı gıbı vucut rıtmını belırleyen zaman dılımlerı, ancak bılgısayarla duzenlenır Vucut çıkartıları dunyadakı rıtme göre ışler Her sabah orneğın saat 7'de tuvalete gıtme alışkanlığı uzayda da surdurulmek gerekır Aksı halde vucut dengesı bozulur Trafık kazalarımızın çoğunun lyı uyumamış suruculer yahut dıreksıyon başında gozu açık, ıçı geçık tavşan uykıısu uyuyan surüculer tarafından yapıldığını bılıyoruz Yeni bilimin Türkçe adı Vucut rıtmlerını ınceleyecek bılıme, şımdılık, 'Chronobiology" dendığınden söz etmıştım Buna "Uyumbılım" dıyebılır mıyız? Uyumbıhm pek bır şey anlatmıyor Ama Kronobıyolojı de oyle Vuzuh ıçın açıklama gereklı Butun bıiımler ıçın bu boyle Sadece "bılgısayar" sözcuğu bıze bır şey anlatmaz, açıklama gereklı Doğa rıtmlerı ıle vucut rıtmlerı arasındakı ılışkı öteden berı bılınıyordu Ama son gelışmelerle, bunların bır bılım dalı ıçınde ıncelenmesı gereklı goruldu Tabıı uzay çalışmaları yenı bılımın baş hedefı olacak ilk laboratuvar Doğa rıtmlerının dışında uzun sure yaşayan bır ınsanda ne gıbı anormallıkler goruleceğı bır laboratuvar denemesıne konu oldu Ancak, buradakı laboratuvar, tup, test tabağı, deve boyunları ıle dolu bır laboratuvar değıl, 10 metre derınlıktekı bır mağara 13 Ocak 1989'da mağaraya (laboratuvara) kapatılan 27 yaşında bır genç hanım 131 gun orada yaşadıktan sonra 11 mayıs gunu yeryuzune çıkarıldı Bu sure ıçınde, genç, dış dunya ıle sadece bılgısayarla, telefonla temas kurmuştu Gecelerın, gunlerın, hafta ve ayların ne zaman bıtıp ne zaman başladığını bılmıyordu Tabıı Bayan Stefanıa Follını ılgınç şeyler anlattı Gun, oncelerı 25 saat ıken sonraları 48 saate çıkmıştı 8 saat yerıne 22, hatta 24 saat uyumuş, çalışmalarını 30 saat surdurmuştu Âdet gorme faalıyetı durmuştu iştahı kesıldığınden daha az yemek yemış, 78 kılo kaybetmıştı Follini, mağaradan çıktığı zaman kendısını martın ortalarında bulacağını sanmıştı Kısaca, Follını, ıç rıtminı yıtırmıştı Denamenln Ilk sonuçları oldukça ilginç: Insan, buna benzer durumlarda yeryuzunde de kalabılıyor Günde, arada sırada da olsa, 12 saat çalışmak, oğrencılerın yılı dalga lle geçırıp son bır ay ıçın gece yarılarına kadar sınava hazırlanmaları, gece yarısından sonra ışbaşı yapma, zamanında kahvaltı yapmama da vucudun bıyolojık saatını bozuyor Amerıka'dakı "Three Mıle Island", Sovyetler'dekı Çernobıl nukleer santral kazaları, Challenger uzay gemısının, ıçındekı 7 astronotla bırlıkte, fırlatılıştan 73 sanıye sonra patlaması hep, boyle, bıyolojık saatlerı ağır ış, uykusuzluk gıbı nedenlerle bozulanlar tarafından yapılmıştı Amerıka'nın Phıladelphıa kentınde polısler uzerınde yapılan 'bıyolojık saat" denemelerı çok başarılı sonuçlar vermıştı Çalışma saatlerı azaltılan, sıkça dınlendırılen aılelerıne bolca vakıt ayırtılan polısler daha az hata yapmışlardı Yenı bılımın tıptada olumlu uygulamaları var Vucudun bıyolojık saatıne uygun olarak yapılan testlerden çok daha lyı sonuç alını yor Sabahleyın yapılan alerjı testlerı daha lyı sonuç verdığı halde akşam testlerı fazla başarılı olamıyor Neden böyle? Hemen soyleyeyım Ooğa yasalarının Işleylşl bunu gerektiriyor. Gece mılyonlarca yıl, hep dınlenme suresı olmuş Sabahla bırlıkte uyanan canlı, akşamın karanlığına dek kendı ıçın gereklı ışlerı yaptıktan sonra yorulup dınlenmeye çekılır Eskı okuma kıtaplarındakı bır çocuk şıırı bunu şöyle anlatır Yavaş yavaş gelır gece / Dalar butun ev uykuya / O (saat) hıç uyur mu, gızlıce / Cevap verır horultuya / Trık trak, trık trak / Ayıp ayıp uyumamak Gece, kurdun, kuşun ıne yuvaya çekıldığı zaman olduğu ıçın av bakımından verımlı değıldır Kış, yokluk ve ölum ayıdır Sonbahar ıse yokluğa, ölume hazırlık dönemıdır, hayvan, hatta ınsan ıçın Kış karşısında canlıların tutumu farklıdır Bır kısmı 36 aylık bır yaşam sonunda doğal omrunu doldurur Bunlar, yaşamlarını kışın surduremezler Çunku bes lendıklen şeylerı kışın bulmaları olanaksızdır Bır kısım hayvanlar kış uykusuna yatar Bır kısmı başka ulkelere göç eder Kırlangıçlar, leylekler gıbı Kışın ölmeyen hayvanlar soğuğa karşı kurk tazeler Baharda ıse tuy azaltırlar Bunların vucutları, kendılerını doğanın bu rıtmıne alıştırmışlardır Bu durumda, bır iklım değışıklığı ıle hep kış veya yaz yaşandığını düşunelım Durum ne olur? Atalarımız böyle durumlar ıçın de söz bulmuş Zurefanın duşkunu/Beyaz gıyer kış gunu (Zurefa, zarıfler, zengınler) Ancak, kışın beyaz, yazın kara gıyınenler alay konusu oldukları halde, yaz, kış aynı tuyu kullanan hayvan bu aksaklığı başı ıle öder Kıssadan hisse Açıklamalar yenı bılım dalının nelerle uğraşacağını yeterınce gosterıyor sanırım Şımdı, yazımızın başındakı orneklere dönelım Hızı gıttıkçe artan uçaklar vucut rltmlni olumsuz etkılıyor New York'tan kalkıp, örneğın, Tanca, Kahıre, Kuveyt Bombay, Hong Kong yolculuğu yapan bır uçakta, ınsan hep sabahı yaşar Duşunun bır kere Evınızden sabah yedlde yola çıkıyorsunuz ve gununuz hep saat 7 saat Bunun ruh sağlı ğı uzerındekı etkısını çok lyı bılen ulkeler, delegelerıne uluslararası konferanslara, doğa 21