Katalog

ENERJİ İsveç atom santrallarını kapatıyor bıoenerjı gıbı alternatıf enerjı teknıklerını gelıştırme konusunda ılgılılere fırsat verılmelıdır Ancak olayın stratejık sorunu, bu gelışmeye kımın önderlık edeceğı Geleneksel 'enerjı kulturunden' öturu enerjı sanayısı bu çalışmayı yurutebılecek durumda değıl " Şu sıralarda atom enerjısının Isveç'e sağladığı 6070 mılyar kılowatt/saatte enerjının yerını kömur ya da doğal gazın alması bek lenıyor Ancak her ıkı enerjı kayna'ğından da bugune dek hıç yararlanılmadı Ancak doksanlı yıllara kadar bu durum değışecek Alternatıf enerjı taraftarları ve Isveçlı doğa ve çevre koruyucuları ıse komurun, atom enerjısi yerıne bır başka çevreye zararlı maddeye bağımlıhk yaratacağı goruşundeler Doğal gazın ıse seksenlı yıllarda beklenen umutları tumuyle yerıne qetırmedığı soylenıyor 1995'te ilk, 2010 yılında ise son reaktör kapatılacak. Atom santralları yerine yeni enerji kaynakları geliştirilmeye başlandı. yılında Amenkanın Harrısburg kentındekı ThreeMıleslsland'da meydana gelen nukleer reaktor kazası, Isveçlılerın atom enerjısıne olan guvenlerını kokunden sarstığı gıbı, onıan enerji polıtıkalarında da değışıklık yapmaya sevk ettı İsveç parlamentosunun şubat 1985'te enerji tuketiTiı konusunda yaptığı açıklamada, ılk kez "atom enerjisine hayır" sloganının yumuşatılmış bır ıfadesı yer aldı Parlamentonun tasarısına gore, atom enerjısınden adım adım vazgeçebılmek ve 2010 yılına kadar alternatıf enerjı bıçımlerıne ge çebılmek ıçın "mümkun mertebe sureklillğı olan, kendinl yenlleyebllen, yerel •ner|ı kaynaklanna dayanan" enerjı sıstemlerının tercıh edılmesı gerekıyor "€tfektıf enerjı kullanımı" ve "entensıf enerjı tasaı" rufu"nun yanı sıra 'yenı bır enerjı teknığı nın gelıştırılmesı ve uygulamasında, çevreye uyumluluğun ozel bır onem taşıdığına" da dıkkat çekıldı İsveç parlamentosu geçen gunlerde, " 9 0 l ı yılların enerji politikasında temel llkeler" başlığı altında "atom enerjisinden adım adım vazgeçecegıni" (bunun dunyada henuz bır benzerı yok) yazılı hale getırdı Buna gore, 1995 yılında Ikı reaktorun kapatılmasıyla başlangıç yapılacak 2010 yılına kadar da gerıye kalan on reaktor faalıyetlerıne son vermek zorunda Çunkü, İsveç enerjı bakanlığından Peter Larsson'un açıklamasına gore, o tarıhten ıtıbaren isveç'te atom enerjısi yasak olacak Larsson, tasa rılarının cıddı değışıklıkler yapmaksızın, "yalnızca" bellı nıyetlerı açıklamakla yetındığı yolundakı tum eleştırılerı reddedıyor Gerçı hukumet kararının, "dramatık olmadığını' yalnızca psıkolojık açıdan buyuk onem taşıdığını belırten Larsson "Bız başlamak ıçın işaret verdik. Eğer duğmeye basmamış olsaydık, bekleme surecıni blr turlu aşamazdık dıyor 1979 bolgeye dağılmış toplam 12 reaktöru ıle İsveç, Avrupa'dakı kışı başına duşen atom elektrığı sıralamasında Fransa'dan sonıa ıkıncı sırayı alıyor Atom ve su enerjısi İsveç ın elektrık ıhtıyacının yaklaşık yuzde yuzunu karşılıyor Atom enerjısınden vazgeçebılmek ıçın bu 'tek yanlı" enerjı kulturunun yenı bır "enerjı bıleşımıne" donuşturulmesı noktasında tum enerjı uzmanları hemfıkır Ancak sorun, İsveç elektrık uretımının yaklaşık yarısını karşılayacak olan bu alternatıf enerjı teknığın.n nasıl bır bıçım alacağı Hukumetın enerjı tasarısına hazırlanmasına bızzat katılmış olan Peter Larsson, doksanlı yıllar ıçın ulke çapında bır enerjı projesının gelıştırılmesıne ıhtıyaç olmadığı goruşunde Larsson, devletın, enerjı sanayısıne ve tek tek ışletmecılere hangı enerjı teknığını gelıştırmek zorunda oldukları yolunda talımat veremeyeceğını belırtıyor Hukumet sozcusu, "Önemlı olan yenı bır teknık gelıştırme konusundakı guvensızlığı aşmak Bunu uygulamak ıse pazarın ışı" dıyor enerji rezervi ortaya çıkıyor" diyor Ancak bunun bır onkoşulu var, bunlardan yararlanmak gerek Bıo enerjı yapımcıları, on yıl ıçınde, hızla buyuyen kuçuk ağaçlar ve çalı çeşıtlerının de onemlı bır rol oynayabılecoğını duşunuyorlar Isveç dılınde "enerjı ormanı" dıye adlandırılan bu kuçuk ağaç ve çalılardan oluşan bıokıtlesınden, ısı enerjısı ıçın buyuk çapta yararlanılabılır Bazı çıltçıler, devlet desteğıyle bıokıtle bıtkılen yetıştırme konusunda uzmanlaştılar Bıo kıtlesı ıle yapılan ısınma deneylerınden de lyı sonuçlar alındı Ama buna rağmen henuz her şey deney aşamasında Projelere katılanlar, bıokıtle bıtkılerının ekolojık ozellıklerını de genelınde olumlu değerlendırıyorlar Gerçı bu bıtkılen yetıştırmek ıçın belkı sunı gubreye ıhtıyaç duyulacak, ancak resmı İsveç Doğa Koruma Kurumu Araştırma Başkanı Goran Persson, "Deneyler bu tur tarımsal zıraatın doğa ıle uyum ıçınde oldu ğunu gosterdı" dedı Persson'un saptamalarına göre, bıokıtle tarlaları, dığer tarlalar ıle su barıkatları arasında bır çeşıt koruyucu alan olarak hızmet edebılır ve artık gubreyı emebılırler Bioyakıcı maddelerin kullanımı Bu durumda enerjı kaynağı olarak bır başka madde doğal ve yerlı olan bıoenerjı gundeme gelıyor Halen ağırlıklı olarak ısı enerjısi uretımınde kullanılan bıoenerjı maddelerı şımdıden bu alandakı ıhtıyacın yuzde on beşını karşılıyor Alternatıf enerjı taşıyacılar olarak da maddeler pekâlâ urnut vaat edıyor Bıo maddelerin katma değer vergısının dışında tutulması da bu sanayı dalına ve onun on bın çalışanına ekonomık yarar sağlamakla kalmadı, çeştth psıkolojık avantajları da oldu İsveç BıoEnerjı Uretıcıler Bırlığı'nden Ursula Krısche, "Buna rağmen, bıo maddelerden rantabl bır şekılde yararlanmak bır haylı, zor" dıyor Krısche, petrol fıyatlarının bu kadar ucuz olmadığı ve yerel alıcı ıle uretıcı arasında bır koordınasyon sağlanabıldığı takdırde, bıoyakıcı maddelerin pekâlâ 'fueloıl'ın yerıne geçebıleceğı ve Isveç'tekı ısı enerjı tuketımının uçte bırını karşılayabıleceğını belırterek "Yalnızca orman ve zlraat artıklarının oluşturdukları stok olağanustu birbırlerınden farklı dığer bıokitle urün Alternatif enerji taşıyıcısı Alternatıf enerjı taşıyıcısı olarak yer tezeğinin önemıne ıse Goran Persson pek ınanmıyor Yer tezeğının bır bıoyakıcı madde olmadığını belırten Persson, "Enerjı yelpazesı ıçınde yer tezeğı geçıcı olarak yerını alabılır, ama yer tezeğı kötu bır fosıl yakıcı madde Çunku yanma sırasında bıtkılerın ozumleyebıleceklerınden daha buyuk mıktarlarda karbondıoksıt serbest kalıyor" dıyor Persson gıbı başka doğa koruyucuları da yer tezeğıne tarşı Buna rağmen, enerjı kaynağı olarak yer tezeğınden yararlanmak amacıyla, Uppsala kentınde buyuk bır deney yapıldı Burada kentın pek çok semtı yer tezeğı kullanılarak ısıtılıyor Goran Persson konuyla ılgılı şöyle dıyor "Blzim enerji politlkamız, geclş aşamasında, tum alternatıf enerjı uygulama biçlmlerlnin gelıstirilmesını ongoruyor." Ancak Persson pek çok Isveçlı gıbı kaygılı Bu konudakı endışelerını dıle getıren Persson, 'Sonunda elımızde bır tek komur alternatıf kalacak Çunku bu denenmış ve alışılmış bır teknik Onun nasıl ışledığı bılınıyor Ama bız böyle olsun ıstemıyoruz Bu bır aldatmaca olurdu Nukleer santralların yerıne devasa kömur santrallarının kurulması neyı değıştırır k ı 9 " dıyor Devletın en buyuk enerjı ışletme tesısı "Vattentall" planlama şefı ıse Lennart Lundberg, "pekâlâ komur" dıyor Komur, su ener|isı ve doğal gaz ıle kombıne edıldığınde, Isveç'ın enerjı ıhtıyacının karşılanabıleceğı belırtılıyor Lundberg, enerjı uretımı değışımınde doğal gazın onemlı bır rol oynağını, doğal gaz ve petrol ıle kombıne edılecek kömur ışletmelerıne ağırlık verıleceğını soyluyor Planlama şefı bu ışletmelerı teknık onkoşullarından ve personel nedenlerınden öturu eskı atom reaktörlerının yerını o ınşa etmek ıstıyor Ancak pek çok Isveçlı. pek çok Avrupa ulkesınde olduğu g>bı, her tarafı kara dumanlara boğacak bu projeye kaygıyla bakıyor Ancak bugunku (iltre tekniği sayesınde, bunun artık bır sorun olmaktan çıktığını belırten Lundberg, 'Doğanın çıkarları göz onunde tutulduğunda, su enerjısınden daha fazla yararlanma ımkânımız kalmadı artık O halde gerçekçı olmalıyız Gerıye ne kalıyor Kömur, gaz ve petrol belkı de bıraz yerlı yakıcı madde", dıyor Isveç'te bugune dek çok az yararlanılan kömur enerjısını kullanmak amacıyla çeşıtlı deneme çalışmalarına başlandı bıle (s.n.) Rüzgar enerjisi Ancak Isveç'ın uç onemlı enerjı araştırmacısı Peter Steen, Arne Mogren ve Arne Kaıjser tam da bu noktada hukumet stratejısını eleştırıyorlar Ulusal İsveç enerjı sıstemının değıştırılmesının on koşulları konulu bır araştırmada, enerjı ıhtıyacının karşılanmasının merkezı ağırlıklı olmayan ve çok yönlu bır teknıkle yapılması gerektığı tezını savunuyorlar "Bu nedenle", dıyor araştırmacılar, pazarda, örneğın ruzgâr enerjısi ya da buyuk Bunlara ilave olarak yer tezeğl ve lerini goz onunde tutarsak, sınırsız bir Ciddi sorunları olmadı Oysa Isvec ın enerjı temını konusunda hıçbır zaman cıddı sorunları olmadı Avrupa'nın kuzeyındekı bu ulkenın sekız mılyonluk nufusu sahıp oldugu sayısız nehırden oturu enerjı ıhtıyacını ucuza karşılayabılıyordu Nehırler elektrık urotımı ıçın adeta ıdealdı Bu nedenle de sudan elde edılen elektrık, bu çok gelışmış sanayı ulkesının enerjı ıhtıyacının yaklaşık yarısını karşılıyor Ama buna rağmen ellılı ve altmışlı y.llardakı yuksek konjonktur sırasında Isveç'te eğer petrol bol mıktarda akmasaydı ve aldatıcı atom teknolojısı kurtarıcı olarak değerlendırılmeseydı bır fcnerjı bunalımı ortaya çıkacaktı Atom enerjısi ulusal elektrık temınının vazgeçılmez ıkıncı bacağı şeklınde ınşa edıldı Dört Dört bölgeye dağılmıs toplam 12 roaktöru lle İsveç, Avrupa'dakı klşl başına düşen atom elektrığı sıralamasında Fransa'dan sonra ıkıncı sırayı alıyor 12