Katalog

PS İ K O L O J İ Bir uzmanın görüşü Stres bağımlılık yapabilir rof Dr Jurgen Nıtsch (48), Köln'dekı Alman Spor Akademısı'nın psıkolojı enstıtusunu yönetıyor Dr Jurgen'ın stres uzerıne yayımlanmış sayısız makalesı var Modern stres araştırması, AvusturyaKanadalı tıp ve hormon araştırmacısı Hans Selye'nın neredeyse rastlantısal denebılecek bir buluşu ıle başladı İnsan organizması, farklı uyarılara bir alarm tepkısı ıle, yanı psıkolojıkhormonal değışıklıklerın yalın bir örneğı ıle yanıt verır Selye'nın araştırmaları, bıyolojık açıdan bakıldığında son derece doğal olan genel uyum tepkısının (alarm tepkısı) bellı rısklerı olduğu ve bu tepkının ağır ışlevsel bozukluklara ve organ zararlarına yol açabıldığı sonucunu verdı Bu gerçeğın öğrenılmesı, bızım, hastalık oluşumu konusunda yenı bir anlayışa sahıp olmamızı ve ınsanca yaşam ve ış koşulları uzerınde bılınçlenmemızı sağladı Stres etmenlerını tanımak, onları ortadan kaldırmak ve stresın yarattığı tepkıyi bastırmak artık sadece bılımsel araştırmaların değıl, toplum halınde yaşamamızın da gerektırdiğı bir görev durumunda Bu anlayış, strese bakış açısını 2 temel yone ayırıyor Pslkolog Rlchard S. Lazarus başkanlığı;Tdakı Kalıfornıyalı araştırma grubunun çalışmalarının sonuçlarına göre stres, olayların nesnel olarak değıl de, öznel olarak algılanması sonucu oluşuyor Bu açıklamaya göre stres öncelıkle başımızın ıçınde oluşuyor isteklerımız değer yargılarımız ve bızı baskı altına alan çevrenın beklentılerı sonucu stresımızın çoğunu kendımız uretıyoruz Stresin bir hastalık etmeni olduğu duşuncesının tek yonlu bir bakış açısı olduğu bir sure sonra belırlendı, çunku sadece fazla stres değıl, yetersız stres de zararlı olabılıyor Bu bakış açısına göre yaşam, fazla ve yetersızlık arasında sureklı ayarlanması gereken bir terazı Bu terazıyı bozan koşullar 3 şekılde aydınlatılabılır ilkl, kışının kendını çevreden uzak tutması sonucu oluşabılen sınırsellık durumlarıdır kı, bunun şekıllerı kendını aldatmaktan, halısunasyonlara kadar değışıklık gosterebılır ikincisi, bedenın çalıştırılmamasının bedende yarattığı ışlevsel bozukluklar (kıreçlenme, kalpdolaşım bozuklukları) ve psı kolojık çıtkırıldımlıktır Son olarak da, aşırı çalışmaya alışmış bir kışın'n emeklıye ayrılması, tatıle çıkması gıbı gunluk duzenını bozan gelışmelerdır Bellı oranda stres, bedensel ve beyınsel ışlevlerın verımlılığını ayakta tutmak ıçın, olası sorunlara kışıyı hazırlıklı kılmak ıçın, kışının olumcul durumlarda bedensel ve psıkolojik olarak sahıp olduğu son guç kırınjısını da toplayabffmesı ıçın gereklıdır Son zamanlarda uzerınde önemle durulan bir başka bakış açısı ıse, sadece fazla stresın değıl, "stres arama"nın da cıddı bir sorun olabıleceğı şeklınde Gunluk yaşamın yarattığı sıradanlıktan kurtulma, bedensel gucun sınırlarını keşfetme ısteğı, kazanma duygusunu tatmın edebılmek ıçın kışının sureklı tehlıke araması, stres alışkanlığına neden olabılecek etmenler Durumun alışkanlık halını aldığının belırtılerı ıse, yıneleme ve stres dozunu arttırma ısteğı,sosyal ılışkılerı zedeleme ve zararları gormezden gelmekten oluşuyor. D Çok gerekli bir sıkıntı Stresi öyle kötüleyip durmasın herkes. Stres olayını keşfedene göre stres oksijen kadar gerekli; (0) stres = ölüm. Stres olmasaydı, belki de insan soyu çoktan tükenmiş olurdu. O nedenle, lütfen herkese blraz stres!.. Derleyen: Nazlı Işıklı P H erkes ondan yakınıyor, çoğunluk onunla baş edemıyor, kımısını hasta edıyor Evet Stresın çok kötu bir unu var Ancak onsuz yaşam da duşunulemez Eğer stres olmasaydı ' homo sapıens", yanı ınsan var olamazdı Stresın kışıyı hasta etmesı, mutlu ya da mutsuz yapması tümuyle bir doz sorunu Yetersız stres, aynı fazla stres gıbı, kışıyı hasta edebılıyor Insan ve hayvan neslı var olduğundan berı bunların organizması, tehlıke anında bılıncın etkısı olmaksızın otomatık (ozdevımsel) olarak harekete geçer Algı ıçtepısı, baş ıçensınde doğrudan beyne ulaşarak korku sınyalını verır Sınyal alındığında oluşan heyecan, sımpatıkus sınırlne geçer ve oradan da böbrekustu guddelerıne ulaşır Böbrekustu guddelerının ılığı ıse "tehlıke", adrenalın ve noradrenalın salgılayarak bunların kana karışmasına neden olur Kana karışan adrenalın ve noradrenalın, kalp atışını ve solunumu hızlandırır, kan basıncını arttırır, gözbebeklerını buyutur Vucudun şeker ve yağ rezervlerı ıse etkınlığe geçerek kaslara gelır ve bir glıkoz ığnesı etkısı göstererek bunları guçlendırır Bu sırada hıpofız bezlerının salgıladığı ulak maddesl ACTH da hıdrokortızon hormonu salgılanmasına neden olur Bu aşamaya gelindığlnde, artık sindirlm slsteminin ışlevi ve cınsel etkınlik sıfır noktasındadır. Aynı durum, kışının kendını korurna bılınct ıçın de geçerlıdır, oyle kı, kışı bir tehlıke ıle karşılaştığında kaçabılır de kahramanca savaşabılır de de ağrılarımız her zaman yedıklerımızın sonucu olmuyor, bizl yiyen sorunların sonucu da olabılıyor Stres durumunda mıde, normalden fazla su salgılıyor ve bu da mıdeyı rahatsız edıyor Konu uzerıne yapılan ıstatıstıkler, her 10 yetışkınden bırının mıdeonıkıparmak bağırsağı ulserı sorunu olduğunu gösterıyor Stres sadece mıdeyı değıl, kalbi d * rahatsız edıyor Insanların kalp krızı geçırme eğılımlerı gunden gune artıyor, buna karşın krız geçırenlerın yaş ortalaması sureklı duşuyor Öncelerı erkek veya yonetıcı hastalığı dıye bılınen kalp krızı artık kadınları da tehdıt edıyor Bunun nedenı sadece sıgara, yuksek tansıyon veya fazla kılolar da değıl, stresın de onemlı bir kalp krızl etmenı olduğu artık bılınıyor Bu sonuca ıse sağlık koşulları aynı olan, bırı 100 yaşına gelmış, dığerı 30'unda ölen 2 kışının yaşam koşulları ıncelenerek varılmış Stresın kalp krızı olasılığını arttırıp arttırmadığı uzenne yapılan bir araştırma, eşlerı anıden ölen kadınların ılk 6 ay ıçerısınde kalp krızı geçırme olasılıklannın aynı yaştakı evlı erkeklere oranla 2 kat fazla olduğunu gösterıyor Stres sözcuğu hemen herkesın ağzında1 Bu sözcuk ılk kez 1936 yılında Vıyanalı doktor Hans Selye tarafından herhangı bir olumsuz anlam taşımadan kullanılmış Or Selye daha öğrencıyken, kışılerın hasta olduklarını bılmelerının onları daha da hasta ettığını ayrımsamış Bu arada sorunları farklı bazı hastaların, kendısının sonralan "genel uyum sağlama sendromu" dıye adlandıracağı bırçok ortak belırtı gösterdıklerını de gözlemlemış Stresın kâşıfı, 10 yıllık bir araştırma çalışması sonunda stres uzerıne, bılım dunyasında bomba etkısı gösteren ılk yazısını yazmış Yazıda, kişlnın Kapasıtesı zorlandığında vucudun buna bir tepki gösterdlği bellrtlliyordu. Hans Selye'ye gore stres, vucudu etkıleyen genel etmenlerın etkılerının toplamına denıyor Vucut, hastalık, açlık, soğuk, korku, acı gıbı etmenlerın etkılerını gıdermeye çalışıyor ilk aşamada tum guçler harekete geçırılıyor, bunu, vucudun stres etmenlerıne karşı dayanma gucunu normların uzerıne çıkardığı dayanıklılık aşaması ızlıyor 3. aşama ıse 1 aşamadakı yapay gucun tuketıldığı yorgunluk aşaması. Bu aşamanın sonucu çoğunlukla ölüm olabılıyor Bu arada, strese neden olan durumun olumlu mu olumsuz mu olduğu pek önem taşımıyor Selye'ye göre stres, yenı bir duruma uyum sağlama zorunluluğunun gerektırdiğı çabaya gore oluşuyor Acı veren bir tokat ya da ateşlı bir opucuk eşıt şekılde, strese neden olabılıyor Selye, bu nedenle stresi, olumsuz bir etkısı olmayan pozıtıf stres (eustres) ve zararlı olan dıstres şeklınde ıkıye ayırmış Aynı zamanda da stresin insan yasamının kaçınılmaz ve vazgeçilmez bir öğesi olduğu savını da oluşturmuş Selye'ye gore O noktasındakı stres olume eşıt Stres olmasaydı ınsan soyu şımdıye kadar çoktan tukenmış olacaktı, çunku stres, yaşamın ve gelışmenın motoru, oyle bir fenomen kı organızmanın duzenını sağlıyor, Insan vucudunun onceden ayarlanmış bir alarm planına bağlı tepkısı olan stres, vucudun tehlıke anında yuksek bir performansa sahıp olmasını da sağlıyor, ancak gunumuzde ınsanların bu guçlerını tuketememelerı, stresın sureklı, kışının de gerılım altında olmasına neden oluyor Öyle ya, bugun kim eşiyle kavga ettıkten sonra saatlerce yüzuyor ya da ata bınıyor? Stres artık her yerde var Evde, ışyerınde, sokakta, okulda Doktorlar, boş zamanın bıie stres yarattığını, çunku pek a; kışının boş zamanını gerçekten değerlendırebıldığını soyluyorlar Boşluk bıle stres yarattığına gore ınsanların ış ve ozel sorunları sonucu stres altına gırmelerını son derece olağan karşılamak gerek Stres altında olan kışıler çoğunlukla yorgunluk, aşı rı terleme, sırt ağrısı, uykusuzluk, baş ağrısı ve boyunenseomuz bölgesı kasılmalarından yakınıyorlar Gerçekten de stres bırçok hastalığa neden olabılıyor, çunku vucudun savunma mekanızmasını nezleden tutun, kalp krızı hatta kansere neden olabılecek kadar zayıflatabılıyor Stres ve hastalık arasındakı bağıntı, halkın dılıne de yansımış Mıdemız ağrıdığında "sinir mldeme vurdu" demıyor muyuz? Mı Alarm ve stres