Katalog

2 0 0 1 ' E DOĞRU TIP Parça parça yapay vücut Baştarafı 1. Sayfada insan vucuduna uygulamaya çalışıyor. Jacobsen'in harikası, üzerinde mılyonlarca dedektör bulunan ve yapay dokunma duyusuna sahlp dört parmaklı bir el. Bırkaç yıl önce mucidi Dr. Jarvik ve ilk takıldığı hasta Barney Clark'ı üne kavuşturan yapay kalp konusunda da olumlu gelişmeler var. Plastik ve titanyumdan oluşan yapay kalplerde en büyük sorun bunların kan pıhtılarının oluşumuna yol açması ve kalpteki kanın pompalanması jçin hastanın 24 saat boyunca dışarıdaki bir hava pompasına bağlı kalma zorunluğuydu. Utahlı araştırmacılar yeni yapay kalplerde bu tür sorunları ortadan kaldırmayı amaçlıyorlar. Kalplerin yapımında yeni malzemeler deneniyor, ayrıca kalbin karıncıkları arasına yerleştirılecek minik bir hidrolik pompa ve enerji kaynağıyla hastalar rahatça hareket olanağına kavuşacak Yapay kalplerin yanında, kalbindekı ileti sıstemi bozuk hastalarda, kalpteki anı ritm bozuklukları karşısında kendiliğinden çalışan ve hatta kalbm kasılması bozulmadan önce müdahale ederek kalpteki elektrık ıletışını yoluna sokan 'defıbrılatörler' kalbin içine yerleştirilmeye başlandı . Üzerine binenyükleri ve gerilimleri aynen normal vücut bölümleri gibı dağıtabilen yapay eklem ve plastik kemikler ortopedi uzmanları için yüz güldürücü gelişmeler Yirmi birincl yüzyılda tıbbın iddialı olduğu başka bir konu her türlü sağırlığın ortadan kaldırılması. iç kulaktaki salyangoz organının yerine geçen 22 kanallı yapay salyangozlar kulağın arkasına takılan küçük bir alıcı ve cepte taşınan küçük bir işlemciyle birlikte kulağın ışlevini yükleniyor. Alıcı tarafından toplanan sesler işlemci tarafından elektrik impulslerine çevrilerek iç kulaktaki aygıta ve oradan ışitme sinirine iletiliyor. Yakın bir gelecekte işitme sinırı ya da beyindeki işitme merkezi hasarlanmış hastalarda bu sistemin doğrudan beyın dokusu uyarılarak ışitmesınin sağlanabileceği belırtilıyor. Tıptaki "montaj sanayıi"nden payını alan başka bir organımız da pankreas. Pankreastan salınan insülın hormonunun yetersızliğınden ileri gelen diabetes mellıtusu (şeker hastalığı) olanlarda karın derisi altına yerleştırılen küçük bir insülin deposu ve pompası bu hastaları her gün insülin ığnesı olmaktan kurtarıyor. Hasta, yiyeceğı yemeğin miktarını önceden bir ileteç aracılığıyla pompaya blldiriyor. Pompa, salınması gereken gerekli insülin miktarını kana veriyor. insülin deposu iki ya da üç ayda bir doldurutuyor. Pompanın pili üçbeş yıl dayanıyor. Gelecekte pompaya kandaki şeker düzeyini ölçen bir sistemin eklenmesiyle aygıt gerekli müdahaleyı kendiliğinden yapacak. Düzenji ilaç uygulaması gereken hipertansiyon, kronik ağrı glbl hastalıklarda benzeri pompa sistemleriyle hastalara kolaylık sağlanması düşünülüyor. Sıra geldi yapay kana... Kanın oksijen ve besin taşıma gibı bütün biyokimyasal özelliklerıne sahip bir sıvı Kalifornıya Universitesi'nden farmakolog Ralph Purdy tarafından geliştirilmiş. Bu sıvı halen nakil için bekletilen organların yaşam süresini uzatmada kullanılıyor. Yüzyılımızın sonunda benzeri bir sıvının kan naklinde kullanılması düşünülmekte. Araştırmacıların tahminine göre yüzyılın sonunda Birleşik Oevletler'in kan bankaiarı tümüyle bu sıvıyı kullanmaya başlayacak. Böylelikle kan uyuşmazlığı, AIDS gıbi hastalıkların bulaşması, verıci bulma zorluğu gibi olumsuz durumlar ortadan kalkacakTıptaki son adım yapay proteinlerin hazırlanması. Vücudumuzdaki her hücrenin yapıtaşı olan bu moleküllerin ve yapay genlerın üretimiyle tümüyle yapay hücreler dönemi açılacak. Konuyla ilgılenen Kalıforniyalı araştırmacı Martındale şunları söyluyor: "Bütün yaptığımız doğayı kopya etmek. Organizmadan öğrendiklerimizi uyguluyoruz o kadar." Otomatik doktor Kullnılmayan proton ışınları ıçın çöpluk oma Llnda Tıp Merkezi (Los Angeles) araştırmacılarından Douglas Chritton yılının sağlık hizmetlenni şöyle anlatıyor: "Kendinızı kötü hıssettiğinizde bir kliniğe gidip parmağınızı doktorun gösterdiği makinenin deliğine sokacaksınız. Parmağınızdan alınan küçük bir kan örneğinin analizı sonucunda on, on beş dakika içinde makine size bir ön tanı koyacak. Bıraz üşütmüşseniz size bağışıklığı güçlendiren bir burun spreyi verecek. Ya da parmağınızı başka bir deliğe sokturup ılacı doğrudan deri altına şırınga edecek." Yirmi birinci yüzyıla yaklaştıkça teknolojimn sağlık hizmetlerine sağladığı tanı ve tedavı olanakları inanılmaz bir biçimde artıyor. Sozgelimı Chritton'un üzerinde çalıştığı makine "akım sitometresi" adım taşıyor. Bu aygıt bir buçuk dakikada 50.000 hücreyı gözden geçıriyor. Akım sitometresi önce, aldığı kan örneğine floresan işaretli antikorlar ilave ediyor. Bu antikorların her bir çeşidi belirli bir hücre tipine yapışıyor. Hücreler tek sıra halinde bir tupten geçerken üzerlerine düşen lazer ışını altında değişık renkler alıyorlar. Bir foto dedektöre bağlı bılgisayar hücreyi renginden tanıyor. Araştırmacılar 17 farklı antıkor kullanarak hastanın bağışıklık sistemindeki hücre tıplerinı saptayabılıyorlar Başka antikorların eklenmesiyle hasta kanındakı bakteriler, virüsler ya da kanser hücreleri de tanınabiliyor. Eldeki verileri analiz eden bir tanı programı yardımıyla hastalık teşhis edilebiliyor. n Mekanik uzuvlar üzyılın başında yapay uzuvlar sozkonusu olduğunda Idmse A.A.Mark^ la boy ölçüşemiyordu. New York'ta kurulu olan bu firma tahta, metal ve lastik parçalar kullanarak vücudun anatomik yapısına ve yüklerin mekanik dağılımına uygun protezler üretiyordu. Tahta bacaklar, bekletilmiş ve fırınlanmış ağaçlardan hazırlanırdı. Rrmanın çeşıtlerı arasında takma bacak, diz, ayak, kol, el, parmaklar vardı. Hazırladığı katalog 400 sayfadan fazlaydı. Kataloğun sonunda, müşterılerin kullandıkları protezlerden mennun olduklarına ilişkin notlar bulunuyordu. Müşterılerden birı şöyle dıyordu: "Yeni ayağımdan çok memnunum. Sanırım eskisinden uzun dayanacak. Evimde alınan ölçülere göre hazırlandı ve adresime teslım edildi." Y 1901: Işık tedavisi T ıbbı lazerlerın bulunuşundan çok önce, güneş ışığı bırçok hastalığın "tedavisinde" kullanılıyordu Niels Finsen adlı Danimarkalı bir profesör deri ınfeksiyonlarıriın kırmızı ışıkla iyileştirildığini ileri sürüyordu. Ardından su çıçeğı kırmızı ışıkla tedavi edilmeye başlandı. Profesör Finsen daha sonra parazitik ve mikrobik deri hastalıklarının mor ışıktan yararlandığını iddia ettl. ü