Katalog

Ç EV RE BİLİM G Ü N D E M İ Dev çöp sanayiine doğru ABD'de büyük kentler, çöp koyacak yer bulamamaya başladılar. Katı atık sorunu, yeni yan sanayiler doğuruyor. menka'nın tuketıcı bır toplum olmasından kaynaklanan artık yok etme sorunu yakında butun ulkeyı kapla yacak bır problem halıne gelecektır Converter (ambalaj ımal) endustnsı de bu problemle buyuk olçude karşı karşıya Bugunku toplumun tuketıcılığı basın ve resmı makamlar tarafından katıartık krızı olarak adlandırılan bır sonuca varmıştır Ulkenın bazı şehırlerınde çöplerı dokecek yer kalmadığından bu sorunu krız olarak tanımlamak yerındedır Bırçok beledıyenın elınde bulunan çop dokme yerlerı dolmuş, yenı yerler bulmak ımkânsızlaşmıştır Yenı katıartıklar uzerıne yayımlanan bır rapordakı bazı konular şoyledır • Phıladelphıa'da çop dokecek yer kalmamıştır Son zamanlara kadar New Jersey'dekı yerler kullanılıyordu Fakat onlar da dolunca çopler Baltımore'a kadar taşınmak zorunda Çoplerın 50 mıl uzaklığa goturulmesı gerektığınden mahyet son dort yılda ton başına 20 dolardan 90 dolara çıkmıştır • New Jersey'ın 1970 yılında 370 olan çop dokme yerı sayısı bugun 11'e duşmuştur Eyaletın çoplerının uçte bırı bır tek çöp dokme yerıne gonderılmektedır Resmı makamlar tarafından kabul edılebılecek sadece bırkaç yenı çop dokme yerı bulunmaktadıı • Long Island'dakı şehırlerın çopu uzak bır bolge olan Catskılls'e goturulmektedır 1989'dan önce butun çop dokme yerlerı dolacaktır Zorluklar yuzunden ulkenın bırçok bolgesınde çop ışleme tesıslerı kurulması ımkânsızdır Bu konuda sunulan rapor şoyle A Çop yakılma tesıslerının kurulması konusu ulkenın hemen hemen her yerınde halk tarafından duygusal ve sert bır tepkıyle karşılanmaktadır Karşıtlar genellıkle yakma tesıslerının kendı bolgelerınde kurulmasını ıstememekte, uzak bolgelerde olmasını ıstemektedırler Tesısın kurulacağı alanın daha lyı amaçlarda kullanılabıleceğı ıddıa edılmekte Bu konudakı tepkıler aşağıdakı korkulardan kaynaklanmaktadır • Zararlı sızıntılar, yayılmalar olacaktır • Kamyon trafığı artacaktır • Tesıs vergılerın artmasına, emlâk değer lerının duşmesıne neden olacaktır • Gerı kazanımın, yakılmaya oranla daha lyı olduğuna daır genel kanı vardır Bunların yanı sıra yenı çop dokum yerlerı açılmasına veya mevcutlara ek yapılmasına karşı tepkıler de söz konusu Çop dokme yerlerıne aktarılan malzeme mıktarını azaltmak da ulkenın katıartık sorununu çozmede onemlı bır gırışım Ulkenın bazı bolgelerınde resmı makamlar gerı kazanım zorunlulukları ve bazı urunlerın kullanımı ıçın yasaklar getırmışlerdır 1986'da Amerıka'da Çevre Korumacılığı Ajansı (EPA) tarafından yapılan bır araştırmaya gore beledıye çopunun kompozısyonu şoyle Kâğıt/Karton % 37 Bahçe artıkları % 17 9 Cam % 9 7 Metaller °/o 9 6 Yemek artıkları °/o 8 1 Sıvılaştırılmış kriyojenik yakıtların asıl kullanım yeri Yılmaz İdil aklaşık 2627 yıl evvel, yakıt pıllerı ıle ^ ^ 'laılı ılk teknık makaleyı okuduğumm da"çok ney£C5nlanmıştım Çunku, bır otomobılı devındırmenın en lyı yCll! "lan elektrık enerjısı kullanımı gundeme gelecektı Gerçekten, elektnkle çalışan arabalarda bırçok teknık yenılık yapılabılır Bunları bır başka yazıda ıncelerız Yalnız şu kadarını soyleyebılırım Araba.'iafıfler, yola daha lyı yapışır, kaydırıcı (çamurlu v b) yollarda daha lyı kontrol edılır, ıvme artar, v b Kie vctı M dKLtmulator hataryası dışında, otomobılı elektnkle yurutmenın pratık bır yolu yok Eğer elektrığı bol mıktarda ve verımlı ureten, ayrıca yeterınce hafıf bır ureteç olsa bu olurdu Yakıt pılı bunu vaat edıyor Çunku verım % 100'e yakın1 Ayrıca duman, karbon monoksıt, kurşun, şu bu yok! Deneyler, yeter hafıflıkte ve guçte bataryaları olası gosterıyor Sımdılık en verımlı yakıt pılı oksıjenJ *n pıh Son pıllerde, oksıjenı havadan f "Olu bulunmuş Boylece, eksı 253 ^ 1 ( bır termos depo kabı yetıyor Verım çok yuksek olunca, böyle bır arabanın bırçok bakımdan çok çok ekonomık ve kullamşlı olacağı kesın Duşunun Yalnız araba değıl, seyyar elektrık jeneratöru Bu pıller y^ygınlaşırsa, atmosfer kırillığı sorunu kalmaz gıbı Sıvı metan ıle yakıt pılı yap;!;p yapılmadığını bılmıyorum Fakat bıldığım, yakıt ve yâkacağın çok saf olması gerektığıdır Sıvı metan da çok saftır Çunku, doğalgazda bulunan dığer gazlar (Co 2 , H2S, SG^gıbı) metan sıvılaşmadan çok once katı faza geçerler ve kolayca ayrılırlar Bu durumda, eğer metan s, ve havanın oksıjenı ıle bır yakıt pılı gerçekleşırse, elektrıkh arabaların ımalı ıçın olanak doğar Elektrıklı araba, yenı bır "göçebe ' devrı" başlatabılır Çunku bol enerjı ıle ıstedığınız yerde konaklayıp bır çadır kurar ve burada bır evın butun konforunu yaratabılırsınız Yakıt pılının gurultusu yoktur Doğallıkla, eğer bu olanaklar kullanılacak halde ıse bunu bızım aramamız gerek Batılı, elındekı motorlu konvansıyonel araçların kaymağını, ılığını, kemık yağını somurmeden sıze bu olanağı vermez. U Plastıkler % 7 2 Tahta °/o 3 8 Lastık/Derı % 2 5 Tekstıl % 2 1 Çeşıtlı organık artıklar % 1 8 Son zamanlarda plastık paketleme çop azaltma çabalannın hedefi halıne gelmıştır Bukonuda oncelıkle yuksek gorulme ozellığı olan ve kullanımı gun gectıkçe artan alkollu ıçkı, sut vs uzerınde durulmaktadır Plastığın ulke çapında gerıkazanımı çok kısıtlı olduğundan ve çoğu tekrar kullanılmadığından problem daha da buyumektedır Bu yasal kısıtlamalar plastık endustrısını etkıledığı kadar, plastık kullanan converterları, restoranları, gıda sanayılerını de etkılıyor Plastık artıkları konusunda buyuyen bu problem geçenlerde San Fransısco / Calıfornıa'da toplanan bır konferansta ele alınmış, ambala) çöpu ve katıartık sorunları hakkında çeşıtlı goruşler belırtılmıştır Ulusal Alkolsuz Içecekler Bırlığı'nın gerı kazanım programlarının başkanı Gıfford Stack, plastıkten yapılmış kapların gerı kazanım oranını 1992'de °/o 50'ye çıkarmayı ve PET şışelerın gerı kazanım oranını 1988'de % 20 arttırarak yaklaşık 14 mılyon tona ulaşmayı hedefledıklerını söyluyor Şışelerden depozıt alınmasından çok, gonullu olarak yurutulecek bır gerı kazanım projesının daha etkılı olacağını da belırtıyor Buna VVashıngton'da çop ve katıartık azaltma programı ornek olarak verılebılır Amerıkahların çoğu ıçın gerı kazanım kolay ve benımsenen bır olay Fakat kazanıma katılan ınsan sayısını arttır mak ıçın yenı teknolojıler gerekmekte Bu durumda yenı ambalajları me.cut teknolojılere gore hazırlamak zorunda Plastıklerın hangı sınıra kadar gerı kaza nılabıleceğı ve gerı kazanılması gerektığı, tartışılan bır konudur Ustelık gerı kazanılması çok yenı ve buyumesı hızlı değıldır Plastıklerın çok çeşıtlı olması gerı kazanılmasında sorun yaratmakta Pazar şartları ve hassas ekonomı, henuz doğmakta olan gerı kazanımın buyuk olçude artabılmesıne karşı çeşıtlı sorunlar ortaya çıkarabılır Gerı kazanılan plastığın malıyetının normal yolla elde edılenın fıyatına yakın olması gerekır Plastıklerı ıstenılen ozellıkte gerı kazanmak ayrı bır sorundur Ambalajda kullanılan plastıklerın geçırımsızlığı kıtnyasal dayanıklılığı, guvenılırlılığı ve kalıtesı çok onemlıdır Gerı kazanmada bu ozellıkler bozulabılır Alcoa Gerı Kazanım Bolumu Muduru George L Cobb Jr'a gore alumınyumun gerı kazanımı ıçın yaptlan yatırımlar gelecekte çok buyuk faydalar getırecektır Alcoa 1987'de 250 rnJyon kılo kullanılmış kutuyu gerı kazanmıştır Bu da ıkı orta boy alumınyum erıtme tesısının yıllık uretımıne eşıttır Alcoa kullanılmış kutuları erıtıp kutu olacak şekılde haddeleyerek kutu ımalatçılarına satmaktadır Bu gerı kazanım % 95 enerjı tasarrufu sağlar ve yenı ış alanları yaratır Yaklaşık 30 000 kışı gerı kazandırma ışlerınde çalışmaktadır Reynolds Metal Muduru VVıllıam O Bourke 2000 yılından once alumınyum ku tu kazandırma oranının % 80'e ulaşmasının mumkun olduğunu söyluyor Eğer bu hedete ulaşırsa bunun ekonomı ve ınsanlara faydalı olacağını da belırtmekte Boylece Amerıka bır tuketıcı ulke olmaktan çıkıp gerı kazandırıcı bır ulke konumuna gelecek • Çocuk ve spor Öğr Gor Cemal Buyukeroğlu, ITU Beden Eğıtımı Bolumu, 30 ocak • Kemlk ve eklem infeksiyonları Prof Yılmaz Akalın, Çapa Çocuk Sağlığı Ens Derslığı (Kat 5), 30 ocak, 12 3013 30 • Tüberkulin ve BCG uygulaması Prof Ömer Kasımoğlu Çapa Mıkrobıyoloıı 30 ocak 13 00 13 30 • I.U. Devlet Konser. Senfoni Ork. Konserl AKM, 30 ocak 18 30 • Adli Tıp yönunden gebelık ve çocuk duşurmede tıbbı endlkasyonlar Dr Yucel Kahyaoğlu, Çapa Adlı Tıp Kutuphanesı, 31 ocak, 15 00 • Beta2 Mikroglobulin'in yapısı ve fonksıyonları Bıo, Gunnur Denız, Çapa DETAM Kutuphanesı, 31 ocak, 15 3017 00 • Onkolojlde bakım problemleri Prof Erkan Topuz, Doç Haluk Onat, Çapa Onkolojı Enstıtusu Kutuphanesı, 31 ocak, 13 3014 30 • Torch Doç Nuran Salman, Cerrahpaşa KadınDoğum Kutuphanesı, 31 ocak, 11 0012 00 • Sut çocuğunun ruhsal gellşlmi Dr Cahıt Ardalı, Marmara Unıversıtesı Hastanesı Kıtaplığı, 31 ocak, 12 3014 00 • Immun Yanıt Immunglobılınler, antıkor sepesıfıklığının genetık boyutları, Humoral ve hucresel ımmunıte ılışkılerı, ınım'jnıteye etkı eden faktörler Prof özdeiıır llter Nışantaşı Valıkonağı Cad Bızım Apt 10/3 Turk Tıp Gemıyetı 1 Şubat 18 00 • Devımlerimlz ve geleneklerlmizin ruh sağlığındakı yeri Nışantaşı Ozel Işık Lısesı, 3 şubat 15 00 17 00 "Bilim Gündemi" köşesi, bilim kuruluşlarımızın etkinliklerine açıktır. Duyuruların yayımlanabilmesi için Dergi çıkış tarihinden en az 5 gün önce (en geç pazartesi) elimizde olması gerekmektedir. Çağrı Phobos1 nerede? T emmuz 88'de Mars'a gonderılen Sovyet uzav aracı Phobos1 uydusuyla butun temaslar kesııaı Phobos1 leılışkı kurmak ıçın bugune kadar yurutulen butun çalışmalar sonuçsuz kaldı Butun dev teles koplarla yapılan arama çalışmaları bıle sonuç vermedı Bılım adamları, Phobos1 'ın bulunması gereken bolgelerde görunemedığıne göre, ya çekım alanında kaldığını ya da Phobos'tan yansıyan guneş ışınlarının dunyadan son derece hassas aletlerle bıle saptanamayacak kadar sonuk kaldığını belırtıyorlar Sovyetler, Mars yolculuğuna hazırlık olarak Phobos1'ı gondermışlerdı Phobos1, Mars'ın ıkı uydusundan bırı olan Phobos uzerınde araştırmalar yapacak, bılımsel deneylerde bulunacaktı Uzaya fırlatılışı sırasında Amerıkalı ve Avrupalı uzay bılımcılerı de çağnlmıştı Phobos 1 'ın uzayda kaybolması ıle Mars programının gecıkıp gecıkmeyeceğı henuz bılınmıyor Uzay bılımcılerı, Phobos1 uydusunun nasıl ve nıçın kaybolduğu ve nerede bulunabı leceğı konusunda tartışmalarını surduruyor lar n 22