Katalog

Cumhuriyet C U M A R T E S İ P A R A S I Z E K İ SAYI : 9 4 1 7 ARALIK 1 9 8 8 Dünyamız yaşayan bir varlık mı? Bir görüşe göre dünya kendine özgü kişiliği olan bir süper organizmadır. Ama jeofizikçiler bu görüşü reddedıyor. Sayfa: 2 Hoşgeldin doğalgaz çağı! Sayfa: 10 Doğalgaz, diğer adıyla metan evlere girdi. Uçaklara da yakıt olma yolunda. Trenle 1 saatte Ankara hayal mi? Almanya'da, HamburgHannover hattında ilk uçan tren iki yıl sonra çalışacak: 500 km. hızla. Murcıt Arın Bilimdünyasından kısa kısa Avrupalılar dıfteriye karşı dayanıksız. Şok dalgalarının yön tercihi. Genç kızlar ve erken ergenlik. 2 cm'lik güçlu anten 90 yıl sonra canlandırılan semender. Sayfa: 5 Üç boyutlu nasıl algılıyoruz? da saatte 516 km hıza ulaştılar ve kuramsal olarak, saatte 1000 km hıza erışebıleceklerını duşunuyorlar Alman Transrapid TR 07 ıse, 35 km 'lık yolda saatte 409 km hıza ulaştı Japonların ustunıletkenlerı kullanmaları gelışme açısından Almanların beş yıl arkasında kalmalarına neden oldu Çunku, ustunıletkenler tıcarı olarak, ancak çok duşuk sıcaklıklarda kullanılabılıyorlar Japon mıknatısların mukemmel ıletkenlığe ulaşmaları ıçın 270 °C'ta tutulmaları gerekıyor Bunun ıçın, malıyetı yuksek olan sıvı helyum kullanılması ve trende guclu bır kompresorun bu lunması gerekıyor Transrapid konsorsıyumu, HamburgHannover arasındakı 150 km 'lık ve Los Angeles Las Vegas arasındakı 360 km 'lık Maglev hattı proıelerını gerçekleştırmeye ça lışıyor 900 km 'lık MunıhKıel hattının ılk bolumunu oluşturacak HamburgHannover hattının yapım çalışmalarına geçen hazıran başlandı ve 1990 yılında hızmete açılması beklenıyor Los AngelesLas Vegas arasındakı yolu 70 dakıkada alacak olan hattın ıse fınansmanı sağlanmış durumda ve yapımına gelecek yıl başlanacak Maglev'ın, kara yoluyla ulaşım ıçın yonetıcılerın ve halkın ılgısını çekmesının temel nedenı hıç kuşkusuz hız Saatte 8001000 km gıbı çok yuksek hızlara ulaşmasa bıle, orneğın IstanbulAnkara arasında uçak yerıne trenın yeğlenmesı ıçın yeterınce yuksek olacak Trenle, kent merkezınden kent merkezıne ıkı saat ıçınde gıdılebılecek Havaalanına ve kent merkezıne ulaşmak ıçın kaybedılen zaman yarım saatlık uçak yolculuğuna eklenırse, tren ve uçak yolculukları aşağı yukarı aynı surede alınacak Maglev'ın uçağa karşı dığer bır onemlı avanta|ı da, bırtek tren konvoyunun, bır uçak seterındekınden beş altı kez daha tazla yolcu taşıyabılmesı olacak Orneğın, gunde dort tren 2024 uçak seferınden tasarruf edılmesını sağlayacak Boylece hava trafığconemlı ölçude rahatlatılacak Ne dersınız, yenıden tren çağını mı yaşayacağız? I I J aponlar ve Almanlar Maglev (magnetıc levıtatıon) adlı manyetık kaldırmalı trenlerın gelıştırılmesınde amansız bır yarış ıçerısındeler Sıstemlerde farklılıklarolmasına karşın, ıkı Maglev'ın ortak ozellıklerı motorları, tekerleklerı ve rayları olmaması Geleceğın trenınde artık trenın bıldığımız sesı duyulmayacak Maglev saatte yaklaşık 500 km hızla ılerlerken yalnızca dehp geçtığı havanın sesı ışılılecek Maglev, bıldığımız trenın ozellıklerıne sahıp değıl, çunku çok guçlu mıknatısların kuvvetıyle desteklenerek havada ılerlıyor Raylar ustunde gıtmek yerıne, ıtıcı mıknatıslardan yararlanarak "uçuyor" Maglev, hava dırencının dışında hıçbır surtunmeyle karşılaşmadığından, kara ulaşımında duyulmamış hızlara uzlaşıyor Japon ve Alman Maglevleri Maglevler arasındakı başlıca farklılık kullanılan mıknatıslardan kaynaklanıyor MLU OO2 adlı Maglev'ı gelıştıren Japan Raılvvays Group, ustunıletkenlerle (superıletken) yapılmış mıknatıslardan yararlanırken, Alman ThyssenHenschell, MesserschmıdtBölkovBlohm ve Krauss Maffeı konsorsıyumu, Transrapid adlı Maglev'de sıradan elektromıknatısları kullanıyor Ikı model arasındakı bır başka temel farklılık ıse, Irenlerın manyetık kaldırma bıçımlerınden kaynaklanıyor Transrapid, manyetık çekımden yararlanarak buyuk bır T şeklındekı ray ustunde ıler lıyor T bıçımındekı raydakı ve trenın alt kısmındakı mıknatıslar karşıt kutuplu oldukları ıçın bırbırlerını çekıyorlar ve tren yaklaşık 1 cm yukselıyor Japorı modelınde ıse kasa bıçımınde bır alanda 'lerleyen Maglev'ın altındakı mıknatıslarla yol ustundekı mıknatıslar aynı kutupta olduklarından bırbırlerını ıtıyorlar vetren 11 cm yukselıyor Tren, yeterınce yukselmek ıçın hızlanıncaya kadar te kerlekler ustunde ılerlıyor Tekerlekler uçaklardakı kalkış tekerleklerının ışlevını goruyor ve saatte 170 km. hızdan sonra yerle bağlantıları kesıliyor. Ikı Maglev'ın ıtış sıstemlerı arasındakı fark ıse daha kuçuk Ikısı de elektromanyetık dalga ıle ılerlıyor Transrapıd'de, rayın ustun dekı bır dızı elektromıknatıs, trenın ustundekı mıknatıslarla etkıleşıme gırıyor Akımın fre kansının yukselmesı dalganın hızını arttırıyor Japon Maglevı'nde ıse, aynı etkı yolun yan duvarlarına yerleştırılmış elektromıknatıslar ve bunların karşısındakı ustunıletken mıknatıslarla gerçekleştırılıyor Maglevler'de, hız açısından elde edılen sonuçlar mukemmel Japonlar, 7 km 'lık bır yol Beyın, gölgeleme ve şekilleri nasıl algılıyor? Sayfa: 8 9 Felsefe bilimsiz düşünülebilir mi? Bilımle felsefe arasındakı ılışkı. Sayfa: 12 Bilim gündemi Bu haftakı konferanslar, seminerler, toplantılar Sayfa: 12 Migren bilmecesinde son gelişmeler Sayfa: 11 Migrene yol açan nedenler üzerinde son araştırmalar. Batı Alman çekim sistemi Japon itiş sistemi Yönlendırıcı tekerlek Kozmos'ta keşfedilmeyen ne kaldı? 50 ülkeden 1000'den fazla parçacık fizıkçisinin zirve toplantısı. Sayfa: 14 Yönlendırıcı mıknatıs Kızıl kargaların yaşamı Kırmızı ibisler yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Sayfa: 16 fren rayı Destek tekerleğı itıcı mıknatıs