Katalog

POLİTİK BİLİM Aykut Göker .com Ulusalyeniliksistemi,bütünkurumlarımevcutolsa bile,devletçeyeterligözetim,gereklieşgüdüm sağlanamıyorsasüreklitökezler;işlemez. NiçinEleştiriyorum?(3) 7Sistemik sözünüettiğim‘pazartökezlemesi’gibi, ‘teknolojikdeğişim,yenilikçilikveekonomikgelişme’arasındakiilişkileriara ştiraniktisatçılannortayakoyduklarıbirkavramdır.Buikikavramfarklı iktisatekollerincegeliştirilmişama,günlükpratikte,heriki tökezlemenindesonuçiannıgörebiliyoruz. Kısaca‘yenilikçifaaliyetler’olarakandığımıztürdenfaaliyetler sonucuortayakonanyeniürünler,yeniüretimvedağıtımyöntemlerive yenihizmetlerindünyapazarlarındabaşankazanmasınınbunlan ortayakoyanşirketlerinveülkelerinekonomikaçıdan büyümelerinisağladığı;bukonudamotorgörevigördüğübiliniyor.Hatırlayacaksınız, dünyanınpekçokülkesinde,krizdençıkışiçin,yeniikçifaaliyetlere yenidenivmekazandıracakpekçokönlemalındı;OECDgibiuluslararası kuruluşlarüyelerinebuyöndetavsiyelerdebulunanraporlar yayımladılar.Çoksözüedilenbuyeniikçifaaliyetlerdeişinpüfnoktasıüretim birimlerininbufaaliyetleriyürütebilecekyetkinlikdüzeyineerişmelerive budüzeyisürdürebilmeleridir.Buyetkinliğinkazanılmasıve sürdürülebilmesindeyse,kişivekurumlann‘öğrenme’konusundakiistek,çabave kararhlıklanbelirleyiciolur. Diyelim,sizüreticisiniz.Bilimyadateknolojideöylebirbulgu ortayaçıkabilirkıbubulgu,ürettiğinizürüneyepyeniözelliklerkazandırmakta yararlanabileceğinizyenibirbilgiyideiçerebilir.0bilgidenzamanında haberdarolabilmeilsiniz;amaönce,obilgininişinizeyareyabileceğinin farkınayarabilecekkadardonanımlıolmalısınız. Buanlamda‘donanımlı ilgialanınızdabenzeri çözümlemeleriyapabilmenizisağlayacaktemelbilgileriöncedenedinipözümsemiş olmanız-öğrenmişolmanız-demektir.Diyelim,yeterincedonanımhsınız; obilgininürününüzeuygulanabileceğinikestirdinizOturupouygulamayı yapmanız;obilgiyiürününüzdesomutbirözelliğedönüştürebilme mörifetinigöstermenizgerek...Hemdeöylebirmarifetgöstermelisinizki, sonuçtabudönüşümünsizehatınsayılırbirekonomikgetirisiolsun... Buradayapacağınız,birARGEişidir.TabüARGEyapmakda, kendineözgübirfaaliyetdisipliniolarak,başlıbaşınabirbilgivedeneyim meselesidir.Bubilgivedeneyimedinildiğindeöğrenebilmeninen mükemmelyoluöğrenilmişolur.ARGEyaparkenvebusürecinsonundapek çokyenibilgiedinirsiniz.Urününüzeileridedahagelişkinözellikler kazandırabilmeninyolunuaçarsınız.ARGE’deöndekoşan,dünya pazarlarındadaöndekoşar. Diyelim,bunundabilincindesiniz;amagerekliARGE’yiyapmaya şirketinizinimkönlanyetmiyor.0imkönlarasahip,örneğinbir üniversitedenyararlanmayıdüşünebilmelisiniz;amaönceülkenizdeöyle üniversiteler,öylearaştırmakurumlarıolmalı...ARGE’yeparanızyetmediyse, birkurumsizeparasaldesteksağlayabilmeli...Yadasizingibi, ürünlerinigeliştirmekzorundaolanveaynıteknolojitabanınadayananfirmalarla ortakaraştırmayapabilmeninyolunubulabilmelisiniz. BöyleceyüksekARGEmaliyetlerinipaylaşmışolursunuz.Amabu,zor birişbirliğidir.Butürbirarayagelişleri,birlikteARGEyapıp,yeni bilgileredinipöğrenmeyikolayleştırankurumlardaolmalı.Kişiler,kurumlar ençokbirbirlerinden,birbirlerininyaptıklarındanöğrenirler;bunu kolaylaştıracaketkileşimortamları,ilişkiağlarıyaratılabiirneli... Sözünkısasıbirülkeninveüretimbirimlerininyenilikçilikte yetkinleşmesiiçinişaretedilenbütünbuöğrenimyollannınaçıkvedestekleniyor olmasıgerekir.Üretimbirimlerinin,araştırmakurumlannın,destek mekanizmalarının,yenilikçiliğigeliştirecekenuyguniklimiyaratmakla yükümlükamukurumlannınvedahapekçokunsurunyeraldığıbir sistemin-buna‘ulusalyeniliksistemi’dendiğinibiliyorsunuz-‘tıkır tıkır’işlemesigerekir.Busistem,bütünkurumlanmevcutolsabile,devletçe yeterligözetim,gereklieşgüdümsağlanamıyorsasüreklitökezler.işlemez. Heledeülkeninkendigeleceğineilişkinbiröngörüsü,birgelecek tasawuruyoksaneyineşgüdümü,nereyevarmakiçinsağlanacaktır? Ulkemizöylebirülke... Michelle Dawson,kalabalıkotobüslerde yolculuketmektenkaçınıyor,yahancılarla iletişimkurarkenpaniğekapıldığından lokantadabir fincan kahve ısmarlarkenepeyzorlanıyor. Yinede, sonbirkaçyıldırMontrealUniversitesi’ne bağlı hastanesindebir araştırmacıolarakadındansözettiriyor. Dawson’unaraştırmaalanı,tıpkıkendigibi, otis6kkişilerinbilişselyetenekleriyleilgili.Dawson günümüzdeotizmileilgilitanımlamaların,tümden yanıltıcıolmasahile,çnğdışıhulgularıtemelaldığınave otizminyapısınınson70yıldırtemeldenyanlış anlaşıldığınainananbiliminsanlarındanbirtanesi. Tıp kitaplarındaotizminiletişim,düşlemgücü ve toplumsaletkileşimdenoluşanklasik“üç bozukluk”ilekendinibelliedengelişimselbirsakatlık durumuolduğubelirtiliyor.Durumunşiddetifarklılık- largöstersede,otizmtanısıkonankişilerinyaklaşık dörtteüçüruhbilimkapsamındazihinselözürlü sınıfınagiriyot, Yaklaşıkon yıldırsürdürülmekteolan oristik onurhareketi,otistikkişilerinengellideğil,yalnızca farklıdüşünen“nörotipikler”olduklarıgörüşüne destekveriyor.ŞimdiDawsonve kimibaşka araştırmacılarbukavramıbiradımöteyetaşıyarakotistiklerin yalnızcafarklıdüşünmeklekalmayıp,kimiaçılardan dahadaiyidüşünehildikleriniönesürüyorlar.Bu duruma“otistiküstünlük”adınıverebiliriz. BİLİŞSELÜSTÜNLÜKNEREDE? Peki,geneldeengelliolarakdeğerlendirilenbir grupinsannasılolurda gerçektebilişsel üstünlükleresahipolabilir? Oncelikle,sonaraştırmalarotistiklerdeIQ düzeyiningörünürdedahadüşükolduğunuortayakoyan ilkbulgularıgiderekgeçersizkılıyor.Kimi araştırmalarotistikkişilerindikkatttenayrıntıya,duyarlıktan müzikaleğilimevedahagüçlühelleğeuzananbilişsel yetilerdekiüstünlüklerinigözlerönüneseriyor.Daha yakınbirgeçmişteyapılanbeyintaramalarıdasöz konusubecerilerinardındane tür sinirbilimsel farklılıklarmyeralabileceğikonusunugiderekaydınlığa kavuşturuyor, Kimiotistikkişilerinbelliyetenekleresahip olduklarıgörüşühiç de yeni değil. Otizmi ilk kez 1940’lardatanımlayanruhbilimciLeoKanner,kimi hastalarınınanımsama,çizimvehimacagibibirtakım alanlarda“beceriadacıkları”adınıverdiğibirözelliğe sahipolduklarınadikkatçekiyordu.NevarkiKanner de,kendindenöncekilergibi,dahaçokotizmin olumsuzluklarınıvurgulamaktaydı. Günümüzdeotizminhangiözelliklerininvar olduğuve bunlarınkendilerinine ölçüdebelli ettiği açısındançxkfarklılıklargösterdiğiartık biliniyor. Orizminnedenihenüzgizinikorusada, eldeedilen bulgularbu durumdaçokfarklıgenlerinrol oynadığına,bir olasılıklabunlarınana rahmindegelişmeyi etkileyenunsurlarlabirlikteetkiliolduklarınaişaret ediyor. Otizmin tüm farklılıklarınıiçine alan tek ve kapsamlıbir açıklamayabugünedekulaşılamasada, en dikkatedeğerözelliklerinaçıklanmayaçnlışıldığı çoksayıdagörüşortayaatıldı.Bugörüşlerdenbelki deenbilineniotistikkişilerinzihinselkuramdan- başkainsanlarınkendisinden,yada gerçekliktenfarklı inançlarasahipolabileceğianlayışındanyoksun olduklarıyönünde.Bugörüş,onudestekleyenkanıtlar sondönemlerdeeleştirilerehedefolsada,birçok otistikkişininnedenyalansöylemediğinive başkalarınınyalansöylemelerinebiranlamveremediğini açıklayabilir. SÖZELİPUÇLARI Otistikkişilerdemerkezibütünlüğün,birbaşka deyişle,sohbetsırasındagörülensözelve bedensel ipuçlarıgibibirdizibilgiyibirarayagetirme yeteneğininde,pekgüçlüolmadığı,bukişilerinkimizaman ağaçlardanormanıgöremediklerisöylenir. Popülerkültürdedudakuçuklatanolağanüstü hecerileresahipotistikdehalarlailgiligörüşoldukçn yaygın.Ne varki,butürkişlerkuralıdeğil,ayrıksı durumuoluşturuyorlar.Bukonudaönesürülenen yaygıngörüş,otistikher 10kişiden1tanesinin olağanüstüyetenekleresahipolduğuyönünde.Sözkonusu yetenekler arasında, söz gelimigeçmişya da gelecektekibir tarihin haftanınhangi gününe denk geldiğini anında bilmek gibiolağandışıbecerilerde yeralıyor. Gerçekşuki, otistik çocuklarkonuşma,tuvalet eğitimigibidönüm noktalannıgenelde gecikmeli yaşıyorlarveerişkinolarak 7 toplumaayakuydurmada zorlanıyorlar.Britanya’da istatistikler bu ülkedeki otistikerişkinlerin yalnızca%15’ininücredibiriş- te çalıştıklarınıgösteriyor. AnaakımtıbbigörüşegöOTt j OtistikÜstünlük Otistikher10kişiden1tanesiolağanüstüyetenekleresahip...Bugünedekhepen- gelleyicibirdurumolaraktanımlananotizmiartıkolumluyönleriyleelealmanın zamanıgeldi...NewScientistdergisi1Mayıs2010tarihlisayısında,otizmleilgili bilgilerineskiliğinedikkatçekenbiryazıyayımlandı.Otistikkişilerinengellideğil,sadece farklıdüşünennörotipikinsanlarolduğu,dahası,kimiaçılardandahaiyi düşünebildiklerivurgulanıyor. + 0 ‘t, ‘0, ‘D (D c—J c’J C.)