Katalog

mmmmCumhurtYct 40 yıl şonra gelenÂBTürkiye, 20. yûzyılın son yılını önemli kazammlarla kapadı. Avrupa Birliği (AB) adaylığını 40 yıllık bir süreç sonunda elde eden Türkiye, Hazar havzası petrollerini dünya pazarlanna taşıması öngörülen Bakü- Ceyhan boru hattı projesi konusunda önemli bir anlaşmanın ımzalanmasını sağladı. 17 Ağustos'ta yaşanan büyük deprem felaketi, Türkiye ile Yunanistan arasında "deprem diplomasisi" adı vehlen yenı bir süreci başlatırken, ABD Başkanı Bill Clinton un 6 günlük gezisi Ankara- Washington ilişkilerini "mükemmel" bir düzeye çıkardı. 1999 yılının ilk aylan Abdullah öcalan ın yakalanması ve Türkiye'nin başta Italya ve Yunanistan olmak üzere bazı Baö Avrupa ülkeleri ile gerginlik yaşamasına neden oldu. Gazetemiz yazan Ahmet Taner Kışlalı'yı yitirdiğimiz bombalı suikast Türkiye- Iran ilişkilerinin de gerginleşmesine neden oldu. Türkiye'nin gelecek yûzyıla umutla bakmasına neden olacak birçok önemli olayın yaşandıgı 1999 yılı en çok AB adaylığı ile birlikte anılacak gibi görünüyor. Geçen yıl Türk diploma- sisinin üzerinde en çok yoğunlaştığı olaylar ve gelişmeler konulara göre şöyle sıralândı: AB adaylığı: AB ile ilk ilişkisini 1949 yılında kuran Türkiye, tam üyelik yolun- da en önemli aşamalardan olan adaylık statüsünü birliğin 10-11 Aralık gün- lerinde yaptığı Helsinki Zirvesi'nde aldı. 1997 yüında yapılan Lüksemburg Zirvesi'nde genişleme programından dışlanan Türkiye, hesaplannı genişleme ilgili kesin kararın alınacağı Helsinki Zirvesi'ne yönelik yaptı. Dışişleri Bakanı tsmail Cem'in yıl içinde Batı A\Tupa ülkelerine yönelik yaptığı gezilerde sürekli olarak işledıği mesaj " Helsinki'de olumln karar çtkmazsa Türk kamuoynnun AB'ye Ugisi ve heyecam sıfıra inecektir" oldu. Özellikle Almanya'daki hükümet değişiklıği, AB'nin Türkiye'ye bakışmı da değiştirirken Haziran'da yapılan Köln Zirvesi'nde Ankara'nm adaylığına karşı çıkan ülkelerin sayısı 3'e (Yunanistan, Isveç ve Danimarka) indi. Cem'in Danimarka ve tsveç'e yaptığı ziyaretler- le Iskandinav ülkeleri de ikna edildi. Bu süreçte, Türkiye'nin Kopenhag kriterler- ine uyacağına ilişkin en önemh garanti Başbakan Bûlent Ecevit'in Almanya Başbakanı Gerhard Schöreder'e gön- derdiği mektup oldu. Helsinki Zirvesi'ne gûnler kala Yunanistan, Türkiye'nin adaylığı karşıhğında Ege sorunlannın Lahey'e götürülmesi ve Kıbns'ın tam üyeliğinin engellenmemesi konusunda jest yapması gerektiğini bildirdi. Brüksel, Ankara ve Atina'da yapılan yoğun pazarlıklaı sonunda aday ülkelerin sınır sorunlannı 2004'e kadar çözmeleri, çözmemeleri durumunda Lahey'e götürmeleri ve Kıbns'ın tam üyeliğinin sorunun çözümüne bağlı olmadığına ilişkin ifadeler Helsinki bildirgesinde yer aldı. Türkiye uzun görüşmeler ve dönem başkanlığunn garanti mektubu sayesinde bildirgeyi kabul etti ve Başbakan Ecevit, ilk kez AB aile fotoğrafinda yer alan Türk lideri sıfatını kazandı. Öcalan sorunu: Öcalan'ın Kenya'da yakalanması ve Türkiye'ye Şubat ayuıda iade edilmesi, Türkiye'nin başta Italya ve Yunanistan'la ilişkilerini gerdi. Öcalan'ın Nairobi'deki Yunan Büyükelçiliği'nde saklanması, Atina'nuı teröre desteği konusunda somut kamt olarak değerlendirildi. Italyan lider- lerinin Öcalan yanlısı ifadeleri de Türk kamuoyunda büyük tepküere neden oldu. Italyan mallanna yönelik yurt çapında ambargo uygulanırken, ttaryan temsilcilikleri önünde her gün protesto eylemleri düzenlendi. Zaman içinde eylemler yumuşarken Italya Dışişleri Bakanı Lamberto Dini Türkiye'ye gel- erek ilişkilerin düzelmesini istedi. Öcalan'ın yakalanmasımn ardından Batı ile yeni sorunlar yargılanma aşamasmda yaşandı. Batı ülkeleri "adil" yargılama konusunda garantÜer isterken, yargılama sonucunda verilecek idam cezasının onaylanmaması için baskıda bulundular. Avrupa Insan Haklan Mahkemesi (AİHM), yıl sonunda Türkiye'nin Ocalan'm cezasını infaz etmemesi için ihtiyat-i tedbir karan aldı. Deprem diplomasisi: Marmara'da 17 Ağustos'ta yaşanan 7.4 büyüklüğündeki depremde onbinlerce kişinin yaşammı yitinnesi, dünyanm ilgisini Türkiye'ye çekti. Birçok ülke önce kurtarma ekip- leri, daha sonra da maddi yardımlarla Türkiye'ye elini uzatırken Yunanistan 'dan gelen yardım daha farklı sonuçlara neden oldu. Yunan kamuy- onunun yardunlan ili ülke halklan arasında sıcak ilişkilerin doğmasuıa neden olurken, iki ülke hükümetlerinin geçen aylarda başlattıkleri dıyalog sürecine de ivme kattı. İki ülke arasındaki diyalog, 2000'in ilk ayında 9 anlaşmanın imzalanması ve iki dışişleri bakanının karşılıklı olarak Ankara ve Atina'yı ziyaret etmesini de getirecek. ABD-Türkiye ilişkileri: Başbakan Ecevit ile ABD Başkam Clinton'un karşılıklı ziyarteleri iki ülke arasındaki üişkileri çok ileri bir düzeye getirdi. Özellikle Clinton'un Kasım aymdaki 6 Türkiye depremle sarsıldıMarmara Bölgesi yûzyılın en şiddetli depremlerinden biriyle sarsıldı. 17 Ağustos 1999 tarihinde, saat 03.02'de meydana gelen, Richter ölçeğine göre 7.4 büyüklüğündeki depremde can kaybı 17 bin kişiyi aştı. Depremde îzmit'in büyük bölümü, Adapazan, Yalova, Gölcük, Istanbul'un Avcılar ilçesi, neredeyse yerle bir oldu. Donanma Komutanlığı'nın Gölcük'teki tesislerinde bulunan 70 ve 40 yıllık 2 orduevi yıkıldı. 43 asker kurtanldı, 20%tnin cesedi çıkanldı. Depremde, Deniz Harp Okulu Komutanı Tümamiral Orhan Aydın hayatını kaybetti. Eski Deniz Kuvvetleri Komutanı Vural Beyazıt ise yaralandı. Gölcük'te Donanma Komutanlığı'na ait binanın çökmesi, facianın boyutlannı arttırdı. Donanma Komutanlığı Karargâh binası, Orduevi, Yıldızlar Eğitim Merkezi ağır hasar gördü. Marmara Bölgesi'ni yıkan 7.4 büyüklüğündeki deprem, Kocaeli'nde bulunan ve Türkiye'nin en büyük petrol rafinerilerinden biri olan TÜPRAŞ'ı vurdu. Deprem sırasında hasar gören TÜPRAŞ Rafinerisi'nde akaryakıt silolannda başlayan yangın günlerce sürdü. Türkiye, binlerce vatandaşımıznı yaşamını yitirdiği, birçok kentin yıkıldığı 17 Ağustos'taki 7.4'lük depremin yaralannı sarmaya çalısırken, 7.2'lik büyüklüğ^ündeki bir depremle yeniden sarsıldı. Deprem, merkez üssü Düzce ilçesi ile Bolu ve çevresindeki yerleşim merkezlerinde çok sayıda binayı yıktı. Boğaziçı Üniversitesi Kandilli Rasathanesi Deprem Araştırma Enstitüsü'nün depremin merkez üssü olarak saptadığı 80 bin nüfuslu Düzce, ilk sarsıntıyla yıkıldı. 17 Ağustos depreminin vurduğu yerler arasında bulunan ılçeden toz bulutu göğe yükseldi. Elektriklerin kesilmesiyle karanlığa gömülen kentte telefonlar sustu, yer yer yangınlar başladı. Yualan binalann enkazı altında kalanlann feryatlarına, sokağa fırlayıp yakınlarını arayanlann feryadı kanştı. Büyük depremin ardından artçı şoklar peş peşe gelirken, sanki cehennemı yaşayan Düzceliler oradan oraya koşuştu. îlk deprem ve artçı şoklar, aralannda 5-6 katlı apartmanlann da bulunduğu bınalan yıktı. Deprem sırasında Bolu Dağı'nın Kaynaşlı çıkışmda 8 metre derinlığinde ve 7 metre eninde çukur oluştu. Bolu Dağı'ndaki rampa yolun yer yer çökmesi sonucu çok sayıda trafik kazası meydana geldi. TEM'in Düzce - Bolu arası, Kaynaşlı kesiminde asfaltın çökmesi sonucu ulaşıma kapandı. Yılmaz Güney 'in 'Yol 'u gösterime girdi Türkiye ve dünya ikinci bin yılın son 365 gününde pek çok önemli olaylar yaşadı. Bu olaylardan bazılan şöyle: Türkiye'da yıllann "Banş Abisi" Banş Manço'yu geçirdiği bir kalp krizi sonucu 1 Şubat tarihinde yitirdik. Yaşama 56 yaşmda veda eden Manço'yu, 3 Şubat günü 100 bin seveni onun şarkılannı seslendirerek uğurladı. Cenaze töreni bütün t elevizyon kanallanndan canlı olarak yayınladı. 1982 yüında Cannes Film Festivali'nde Altın Palmiye kazanan Yılmaz Güney'ın "Yol" adlı fılmi, 16 yıl sonra 1 Şubat tarihinde Türkiye'de gösterime girdi. Fransa'da ise bir çizgi roman kahraînanının solcu mu, yoksa sağcı mı olduğu tartışmalan yaşandı. Çizgi roman kahramam Tenten'ın sıyası kımlıği 4 Şubat tarihinde ülkede büyük boyutlara ulaştı. Amerikah ünlü yapuncı yönetmen Elia Kazsan'a Onur Oscar'ı verilmesi 24 Şubat tarihinde bazı çevrelerin büyük tepkisine yol açtı. Yüzyılm en büyük keman virtüozlarmdan ve orkestra şeflerinden biri olarak kabul edilen Sir Yehndi Menuhin 2 Mart tarihinde yaşama veda etti. Ünlü virtüozun ardmdan 6 Mart tarihinde. ünlü yönetmen Stanley Kubrick, geçirdiği bir kalp krizi sonucu hayata gözlerini yumdu. Tüm dünyada heyecanla beklenen "Star Wars" serisinin ilk filmi "Episode 1" daha ilk günden Amerika'da kapalı gişe oynamaya başladı. Yönetmenliğini Kutluğ Ataman'm yaptığı Lola - Bilikid" 11. New York Festival For Gay and Lesbian Festivali'nde 16 Haziran tarihinde En lyi Fihn Ödülü'nü aldı. Türk Sanat Müziği'nin en güzel şarkılannı unutulmaz yorumuyla seslendiren Sevim Tuna'mn 14 Temmuz'da yaşanan vefaü sanat dünyasını yasa boğdu. Gitar konçertosu ile dünya çapında üne kavuşan Joaquin Rodrigo, Madrid'teki evinde 97 yaşmda Madrid'teki 7 Temmuz tarihinde hayata gözlerini yumdu. îtalya'nın San Remo kentinde 25 yıldır düzenlenen Uluslararası Besteci ödülü 4 Ekim tarihinde Zülfü Livaneli'ye verildi. Beatles grubu, 9 Kasım tarihinde son 50 yüın En lyisi seçildi. Tam tutulma 3 saatsürdü Yûzyılın son mucizesi tam üç saat sürdü. TSÎ 12.31'de Kanada açıklannda başlayan tam Güneş tutuknası, 15.31'deHindistan'ın Bengal Körfezi'nde sona erdi. Güneş tutulmasına saatler kala Ortadoğu, Kıbns ve Dağıstan sallandı. Orta Amerika ülkelerinden Nikaragua'da volkanların peş peşe patlaması korku yarattı. Güneş tutulması sırasında akşam aolduğunu sanan ve hareketlenen yüzlerce leylek, aydınlığın normale dönmesiyle tekrar yerlerine döndü. Osmancık'ta, Türkiye ve çeşitli ülkelerden bilim adamlan, güneş tutulmasına hayvanlann tepkisini de gözledi. Denek olarak seçilen ve ötecek mi diye gözlenen horoz, yalancı sabaha kanmadı. Türkiye'ye gelen bilim adamı ve turistler ise muhteşem bir görsel şölen izlediler. Havarun birden bulutlandığı birçok Avrupa ülkesinde yapılan hazırlıklar boşa gitti. Güneş tutulması Amasya, Diyarbakır, Elazığ, Kastamonu, Siirt, Sıvas, Tokat, Tunceli, Batman, Şırnak ve Çoırum'da eksiksiz izlendi. ABD televizyonlan CNN ve MSNBC, Türkiye'den naklen yayın yaptı. Güneş tutulmasını dünyada 2 milyar kişi izledi. Avrupa otoyollannda büyük bir trafik keşmekeşi yaşandı. Hindistan ve Nepal'de bir günlük tatil ilan edildi. günlük gezisi birçok alanda somut adımların atılmasına neden oldu. • Türkiye'nin gelecek yûzyılın ilk çeyreğinde bölgesinde daha önemli ve güçlü bir ülke olmasına dayanan planı ; kapsamında her alanda destek veren ABD, Clinton'un gezisinde 1 milyar dolarlık yardım yapacağmı da açıkladı. ABD, gelecek yüzyılda denizaşın böl- gelerde yer alan Amerikan birliklerini fuze tehdidinden korumaya yönelik pro- gramı kapsamında Türkiye ile işbirliğini geliştirme karan aldı. Türkiye'nin AB adaylığını destekleyen ülkeler arasında başta gelen ABD, Türk-/ Yunan yakınlaşmasımn da arkasında. Kıbns: Türk-Yunan yakınlaşması, Kıbns konusunda uzun süredir beklenen Amerikan girişımini de beraberinde getirdi. ABD, Kıbns için atadığı yeni Kıbns koordinatörü Alfred Moses lider- liğinde Kıbns Türk ve Rum lıderlerini biraraya getirmeye çalıştı. KKTC'nin "konfederasyon" ve eşit statü konularuıda koyduğu koşullan aşamayan ABD, Türkiye ve Yunanistan ile yaptığı görüşmelenn sonunda Bırleşmış Mılletler (BM) Genel Sekreteri Kofi Annan'ın görüşme daveti yapmasuu sağlayacak ortamı hazırladı. Annan'uı daveti Clinton'un Ankara ziyaretı öncesinde KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaşın sinirlenmesine ve diplo- matik bir gerilıme neden olmasına karşın taraflarca kabul edildi ve dolaylı görüşmeler 3 Aralık'ta New York'ta başlatıldı. AB'nin Kıbns Rumlan'na tam üyelik yolu açan karan Denktaş'm özellikle Ankara'ya kınlmasına neden olurken, Ecevit'in "KKTC ile bütün- leşiriz" açıklaması Lefkoşa'daki kaygıyı giderdi. Görüşmelerin ilk turunda somut sonuç çıkmadı ancak Annan, ikinci tur görüşmelenn 27 Ocak'ta Cenevre'de gerçekleştırileceğini bildirdi. Bakû-Ceyhan anlaşması: Türkiye'yi gelecek yüzyılda "enerji yollan kavşağı" haline getirecek anlaşmalar, ABD, Türkiye, Azerbaycan, Gürcistan, Türkmenistan ve Kazakistan devlet başkanlannın katılımıyla lstanbul'da ımzalandı. Anlaşmalar kapsamında Kazakistan ve Azeri petrolleri, Türkmenistan ve Azeri doğalgazlan Bakü-Tiflis-Ceyhan üzerinden dünya pazarlanna taşınacak. Bakü-Ceyhan j boru hattının 2004 yılında faaliyete geçmesi beklerriyor. Siyasi anlaşmanın imzalanmasma karşm petrolün sahibi ı AIOC konsorsiyumu, Bakü-/ Ceyhan'ın' hala ekonomik açıdan yapılabılir olmadığı öne sürüyor. Boru hatlannm gerçekleşmesi için ülkelenn kurduklan calışma komiteleri görevlerine başladılar. Rusya ve Mavi Akım: Ecevit, Washington'un ardından ikinci yurtdışı gezısini Rusya'ya gerçekleştirdi. Rusya'nın Çeçenistan'a yönelik harekatuun gerçekleştirdıği gunlere raslayan gezide ağırlıklı olarak ekonomik ilişkiler ele alındı. Bu kap- samda Rus doğalgazınm Karadeniz'in alnndan Türkiye'ye taşmmasını sağlaya- cak Mavi Akım projesiyle ilgili teknik bir düzenlemenin imzalanması gündme geldi. Ancak Türkiye. ABD'nin muhale- feti nedeniyle anlaşmayı bir aylık gecik- meyle imzaladı. tki ülke arasındaki ilişkiler, Rusya'run bazı Çeçen terörist- lerin Türkiye'de eğitildikleri iddiasmı yapması nedeniyle gerildi. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in, Rusya Başkanı Boris Yeltsine "Varsa böyle bir belgeniz bilginiz istihbarta başkanınm gönderin inceleyelim" demesi üzerine Ankara'da görüşmeler gerçekleştirildi ancak Moskova iddi- alannı kanıtlayamadı. İran'la gerginlik: Iranla her yıl olduğu gibi bu yıl da gerilim yaşandı. tlk gerginlik tran'm. Türk savaş uçaklannın Iran topraklanna harekat düzenledikleri iddiasını öne sürmesiyle gerçekleşti. tran, bu iddialannın ardından yanhşlıkla sının geçen iki Türk askerini esir aldı ve Türkiye'nin bazı bölgelerin işgale kalkıştığını ileri sürdü. Taraflar arasında yapılan yoğnu görüşmelerin ardından askerler serbest bırakıldı. Türkiye bom- balamanın tran topraklannda değil Kuzey Irak'da gerçekleştiğini ancak bu bombalamadan zarar gören Iran yurttaşlanna insani gerekçelerle mali yardunda bulunacağmı bildirdi. Iranla yıl içinde yaşanan ikinci gerginlik gazetemiz yazan Kışlah'nın bombalı bir suikast sonucu yaşamını yitirmesinden sonra yaşandı. Uğur Mumcu'nun katlediknesinde olduğu gibi Kışlalı olaymda da dikkatlerin Iran'a çevrihne- si, Tahran yönetiminde rahatsızlık yarattı. Tahran yönetüni, Iran'da yaşanan üniversite olaylannın arkasrnda Türkiye'nin olduğunu iddia etti. Kosova'ya harekat: 1999 yılının en önemli uluslararası gelişmesi Yugoslavya'nın Kosova'da Arnavut azınlığa uyguladığı etnik temizlik harekatı ve ABD önderliğinde NATO'nun buna yanıt vermesi oldu. NATO harekatı kapsamında Türkiye de savaş uçaklanyla operasyona girişti ve bombalama görevlerini yerine getirdi. 20 binden fazla Kosovalı mülteciyi topraklannda konuk eden Türkiye, bir o kadannı da Makedonya ve Arnavutluk'ta kurduğu çadu- kentlerde banndrrdı. Yugoslavya'nın NATO'nun önerilerini kabul etmesinin ardmdan kurulan ulus- lararası birliğe Türkiye de bin askerlik bir güçle katıldı.