Katalog

8 HAZİRAN1992PAZARTESİ CUMHURIYET SAYFA 13 KIŞLAUNIN KONUĞU TANSUÇİLLER Malda da suıır yok, parada da İktisatçı Prof. Tansu Çiller, ilk olarak. Özal'ın ekonomik politikalanna yönelttiği eleştirilerle dikkati çekmişti. Bu konuda hazırladığı rapor kamuoyunda uzun süre tartışılmıştı. Demirel'e yaptığı resmi olmayan danışmanlık, giderek DYP Genel Başkan Yardımcıhğı'na dönüştü. Çiller, büyük kentlerde oy kazanma, aydınlara sevimli görünmeçabalan içindeki DYP'nin önemli bir kozu oldu. Hükümet kurulunca, Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı unvanı ile içte ve dışta ön plana çıktı. Ama çok geçmeden de, bir yandan Demirerin sağ kolu görünümünü korumaya önem veren Cavit Çağlar, öte yandan da Maliye Bakanı Sümer Oral ile karşı karşıya geldi. Nisan ayından itibaren ekonomide işler kötü gitmeye yüz tutunca; yıprandığı, Demirel'in de desteğini yitirdiği ve istifa edeceği söylentileri yaygınlaştı. Ve bu sırada, mayıs ayı enflasyon oranının yüzde 0.9'da kaldığı haberi, ortamı birdenbire değiştirdi. Prof. Tansu Çiller, yazanmız Prof. Ahmet Taner Kışlalf nın sorulannı yanıtlarken, bu ortamın morali içinde görünüyordu. İlk üç ayda herşey söylediğim gibi gelişti. Sonra bazı beyanatlar, yurtdışındaki değişmeler, enflasyonun inmeyeceği yönündeki beklentiler, dövize talebi arttırdı. Bu, tasamıf için doğan bir talepti. Demek ki dolara alternatif tasarruf aracı yok. KIŞLALI: Göreve basladığııuzda. faklerin ve dö\iz fıyatlarının düşeceğini, borsanın yükseieceğini söylemiştiniz. Buna bağlı ola- rak fiyat artrşlan da yavaşlayacaktı. Oysa dolar yüzde 36 değer kazandı. Fai/ler düşerek nisan ayında yüzde 67'ye indiği halde, sonra yeniden yıllık y üzde 74'e yükseldi. Borsa ise y üzde 50 gerile- di. Niçin? ÇİLLER: Göreve geldiğimizde çok büyük birdevalüasyon bek- lenlisi vardı. İstikrar programı olduğuna göre, yüzde 5O-6O"ı bulan birdevalüasyon bekleniyordu. Ben dengenin bulunduğu- nu, bu nedenle de bu beklentinin gerçekçi olmadığını söyledım. Enflasyonun seyrine göre, TL'nin döviz karşısındaki değerinin değişeceğini, ama birden bire bir devalüasyonun olmayacağını haber verdim. Bizim hedefımiz yine aynıdır. Ama yurt dışında, örneğin, dolar marka karşı prim yaparsa. bu bizim etkimizde bir olay değildir. İlk üç ayda herşey söylediğim yönde gelişti. Sonra biriakım beyanatlar. yurt dışındaki değişme- ler, insanlann, enf- lasyonun inmeye- ceği yönündeki beklentisi. dövize olan talebi artürdı. Tasarruf için do- ğan bir talepti bu. Demek ki, dolara alternatif bir tasar- ruf aracı yok. Ser- maye piyasası ya- sası çıktı. îki-üç ay içerisinde buna al- ternatifler üretece- ğiz. Yurtdışında olduğu gibi dolar tutulabilecek veya sigortalar bir- iakım menkul de- ğerlere girccekler. Yanı, bankaya gi- dip tasarruf hesabı açtırmanın dışında da. başka tasarruf seçenek- leri ortaya çıka- cak. KIŞLALI: Döviz üzerinden tahvil ÇH kanlması da söz konusu. Bu, devle- tin TL'ye gü\en- mediğini gösterip, dövize olan hücumu arttırmaz mı? ÇİLLER: AT para birliğjne doğru gidıyor. Türkiye AT'ye gire- cekse buna da haarlıklı olmalı. Bütün dünyada dolar geçiyor, mark geçiyor, yen geçiyor. Artık malda da sınır yok. parada da. Para piyasalannda bütünleşme var. Biz Amerika"da da, Japon- ya'da da tah\ıl satıyoruz. Fransa'ya da gıriyoruz. Almanya'ya girmiştik, ambargo geldi; şimdi tekrar giriyoruz. Vatandaş ister- se, dışan çıkıp bunlardan alabilir KIŞLALI: Ekonomide bazı göstergeler olumsuzkea, enflasyon- daki düşmeyi nasıl açıklıyorsunuz? ÇİLLER: Bütçe açığı 32 trilyon içinde kalmaz, en az 52 trilyonu bulurdeniyordu. Oysa biz 32 trilyon hedefı içinde kaldık. Birde 2 trilyonluk çok önemli bir faiz düşürme operasyonu yaptık. Üçüncü bir etken, tahkim kanunudur. Daha uygulamaya geç- medi, ama uygulanacağını bilen KİT genel müdürleri ona göre hareket etmeye başladılar. Siz biliyorsunuz ki bana vereceksı- niz. ben biliyorum ki şuna ödcyeceğim. Üçümüz biraraya gelıp. madem ki yasa çıkacak, birbirimızi idare edelim diyoruz. Dola- yısıyla, üçümüz de kredi almıyoruz. Tahkim yasasının etkisiyle, KİT lerde 38 trilyon öngörülen açık. 29 trilyona inecek. Enflas- yonun düşmesinde son bir etken de. kısa vadeli iç borçlanmayı büyük ölçüde azaltmamız oldu. Bizde iç borçlann yüzde 70'i kısa vadeliydi ve asıl para pompalama etkisi yapan da bunlardı. KIŞLALI: Enflasyondaki diişüş kalıcı mı olacak? ÇİLLER: Enflasyonu kontrol etmek bundan sonra daha kolay. 32 trilyon bütçe açığına ek olarak, fonlarda bırikmiş 74 trilyon vardı ve bu 162 değişik kişi ya da bankaya dağılıyordu. Bu fon- lann nereye gittiği- ni, bütçelenni, he- saplannı bilmiyo- ruz. Bu 74 trilyon- dan 17.5 trilyonunu kesip, ilk defa geçen pazartesi bütçeye koyduk. 5 - 5.5 tril- yon da teşvik için alacağız. Bunlar yeni olanaklar. Oysa biz enflasyondaki düşüşü. şimdiye kadar bu kaynaklara dokunmadan başarmıştık. KIŞLALI: Enflasyon hızının kesilmesi, hazinenin sağlam kay- naklar bulmasına bağlı. Yeni \ergi tasarısı, TBM.M Bütçe-Plan Komisyonu'ndan geçti. Böylece kurumlar ve şirketler için en az vergi tabanı yüzde 23olacak. Bunun uygulamaya geçirilmesinden ne kadarlık bir vergi geliri artışı bekliyorsunuz? ÇİLLER: Bu, bizim hesaplanmıza dahıl değıl. Bunun etkisi an- cak gelecek yıla olacaktır. Ama, bu yıla mahsus olmak üzere, vergi gelirlerinde 6 trilyonu aşan bir İcaynak yarattık. Vergi re- formu falan yapmadan. ancak 5-10 yılda biryapılabilecek bırşe- yi gerçekleştirdik. Ama bu yılı kurtarmış olmamız, vergi refor- munun mutlaka yapılması gereğini ortadan kaldırmıyor. Vergi kaçağı halen devam ediyor, \ergi affımız da devam ediyor. KIŞLALI: Siz enflasyonu körükler endişesiyle, çiftçi, işçi \e kamu görevlilerinin isteklerine karşı çıkıyorsunuz. Ama siyasal otprite "evet" diyor. Kaynağı nereden bulacaksmız? ÇİLLER: Biz işçiye. köylüye. memura enflasyonun üstünde ve- rirsek. bundan sonuçta onlar zararb çıkar. Enflasyon yine artar ve başta da onlan ezer. Enflas>onda aylık yüzde 11 ile başladık. ertesi ay yüzde 5, daha sonra yüzde 4 oldu. Giderek yüzde 2'ye ve nihayet geçen ay yüzde l'e indi. Pekalâ yüzde 52"lik hedefe doğru gidiyoruz. Kaldı ki, 32 trilyonluk bütçe açığı hesabımızı da tutturuyoruz. Yıllık yüzde 52 enflasyonun üzerine yüzde 5 de büyümeyi ekleyin ve buna yüzde 3 de refah payını katın; etti yüzde 60. Türkiye insanını ezdirmemek için. bu civarda bir artış vermek gerekir. Bu, gelirlerinde yüzde 8"lik gerçek bir artış an- lamına gelir. Daha fazlasını verirsek, enflasyonist etki dolayısıy- la, ellerine geçen reel gelir çok daha düşük olur. KIŞLALI: Çiftçiye peşin ödeme enflasyonist etki yapmaz mı? ÇİLLER: Şimdiye kadar destekleme alımlannda. devlet önce parayı veriyor, malı alıp stokluyor ve bir yıl sonra stokun bir kısmını satmaya başbyordu. Satamadığıru orduya veriyordu. Bu yıl değişik bir uygulamaya başlıvoruz. Tarlada iken mahsu- lün ne kadar olacağını ve bunun ne kadannı içte kullana- cağımızı biliyoruz. Aradaki farkı, daha tarlada iken ihale etmek mümkün. Bunu yurt dışında yapan şirketleri da\et ettik. Başba- kan ile görüştürdük. Ve bir deneme olsun diye. Toprak Mahsul- leri Ofisi, elindeki stokta bir ıhale yaptı. 122 milyon dolar ka- zandı. Bu yıl ilk defa, daha mahsul tarlada iken, en fazla verene ve taşıması da ona ait olmak üzere satabilirsek, köylünün de parasını peşin verebiliriz. Buradan 20 trilyon açık hesaplanmı- şken. eğer bunun 14 trilyonunu döviz olarak Türkiye'ye sokabi- lirsek, döviz fiyatlannda da artış olmayacak. KIŞLALI: Döviz fiyatlarındaki hedefi tutturmamz buna mı bağlı? ÇİLLER: Hayır. Bir yandan turizm gelirleri artıyor. Bir yandan Almanya'nın ambargosu kalktı. Böylece. almış olmamız gere- kirken dondurulan yanm mılyardolanmızanındageliyor. Ayın 9'unda Japonya ve ll'inde Âmenka'daki tahvil satışlanndan para geliyor. Bayram dolayısıyla işçi girişleri artacak. Zaten dıkkat ederseniz, döviz fiyatlarındaki eski artış temposu birkaç gündür kınldı. Ve ben bunun yaz aylannda kınlacağını söyle- mıştim. Fakat nisan ayından sonra sözlerime güven kınldığı için, benim söyledığımin tersi olacağını beklemeye başladılar. KIŞLALI: Birçok olumsuzluk, dönüp dolaşıp nisan sonrasına bağlanıyor. Niçin? ÇİLLER: Mayısla hata yaptık. Yapılmaması gereken. gereksiz bir hata idi bu. Nisana kadar bu işi çok iyi götürmüşken, mayıs ayında iç borçlanmayı artırdık. İç borçlanmanın artması, faizle- rin artmasına yolaçtı. Borsa geriledi KIŞLALI: Bir yandan enflasyonu dizginlerken, öte yandan da yüzde 5 gibi bir ekonomik büyü- me hızını hedef- lediniz. İki hede- fe birarada yö- nelmedeki zor- luk bir \ana;oto- moti\ sanayiin- deki canlanmaya karşılık, temel sektörterden olan inşaat sek- töründe durgun- luk gözleniyor. Bu durgunluğu asmadan y üzde 5'lik büyümeyi \ akalay abilir misiniz. ÇİLLER: Ge- çen yıl ekono- mik büyüme sıfır noktasın- daydı. Oysa bu yılın ilk üç ayın- da. sanayi kesi- minde yüzde 10. 3'lük bir büyü- me oldu. İkinci üç ay için tah- minlcr de yüzde 8-8.5 civannda. Ekonomide durgunluk oldu- ğu doğru değil. Şu ana kadar görülen, tanm sektörünün de geçen yıldan çok daha iyi olacağı. Turizm de çok iyi gidiyor. Bunlan birarada de- ğerlendirdiğimiz zaman, hedeflediğimiz yüzde 5"i tutturabilece- ğimiz görülüyor. Konut sektöründe ise. vaşlanmaya, doğal afetlere falan bağlı olarak. genellikle 5 yılda iniş ve 5 yılda çıkış görülür. Türkiye'de bu 8.5 yıldır. Bir şanssızlık olarak, onun aşağı inişi ile geçen yılki sıfır ekonomik büyüme üstüste geldi. Konuttaki açılmayı hemen bir-iki ayda beklememek lazım. Büyümeyi sürükleyen otomotiv sanayii oluyor. Tekstili de teş- viklerle canlandırabiliriz. İnşaat sektörü büyük bir sıçrayışa geçmez, ama diğerlerinin canlanmasından etkilenir. Konut fonu çok aktif çalışıyor. Bir de işin banka-sermaye düzcni için- deki yanı var ki, onun da üzerinde çalışıyoruz. KIŞLALI: Türkiye'nin yeniden bir ekonomik büyüme atılımı dö- nemine girdiğJ söylenebüir mi? ÇİLLER. Henüz söylenemez. Bunun olabiimesi için önce den- gelerin oturması lazım. Kamu gidecek ve halkın elindeki bütün paralan iç borçlanmayla çekecek. faizleri yükseltecek. ondan sonra yatınm bekleyeceksin. Fonlan daha bağlamamışsın. teş- viği veremiyorsun. koskoca Türk cumhuriyetleri senden birşey- ler bekliyor. ama ona cevap verecek mekanizmalan kura- mamışsın. Bu durumda hamlc içinde olmak ımkansız. KIŞLALI: Öngörülen kaynak yaratma araçlarmdan biri de özel- leştirmc. Ama hedef 6 triİyon olduğu halde, henüz 1 trilyona bile ulaşılabilmiş değil. Hedef nasıl tutturulacak? ÇİLLER: KİT'erin bu yılkı açıklan 38 tnlyon. birikmış borçlan 100 trilvon. Aynca çok yüksek faizler ödüyorlar ve çok fazla personelleri var. Maalesef 6 tnl- yon hedefınin tutması şu anda söz konusu de- ğil. Yalnız bir umudumuz var. TÖYÖK kuru- luyor. İyileştır- me, devletin dışında özerk yapma ve gerektiğinde özelleştirme sırası Türki- ye'nin mutlaka gundemınde olacak. KIŞLALI: TÖYÖK'ün kurulması gecikmedi mi? ÇİLLER: Evet, gecikti. Ama kurulup da bazı şeyler bağlanırsa. özelleştirme harekete geçer. O konuda ben umutluyum. KIŞLALI: Sırada hangi KİT'ler var? ÇİLLER. Bilmiyorum. O Bakanlar Kurulu'naaitbiryetki. KIŞLALI: DPT, Hazine >e Merkez Bankası eşgüdüm içinde ol- madan ekonominin düzlüğe çıkması çok zor. Ama siz göreve geldi- ğinizden bu yana, bu eşgüdüm sağlanabilmiş değil. Ne yapmayı düşünüyorsunuz? ÇİLLER: Son bir aydır bu konuda bazı aksamalar oldu \e bu- nun olumsuz sonuçlan da hemen görüldü. Bundan sonra umuyorum ki, gereken uyum sağlanacaktır. KIŞLALI: Çizdiğiniz iyimser tabloya karşılık. ilgili çevrelerde yeni bir ekonomik istikrar paketi beklentisi var. Oysa sizi dinler- ken, böyle bir beklentinin gerçekçi olmadığı izlenimini aldım. Eski politikalarda değişiklik yapmayı düşünmüyor musunuz? ÇİLLER: Bızım polıtıkalanmızı partı programına koyduk, ko- alısyon protokolüne koyduk ve daha sonra hazırlanan bütçe vasasına koyduk. Ekonomik paket olarak hazırladık ve hükü- met bunu kabul etti. Oturup yeni birşe> yapmamıza gerek yok. Olursa zaten, politikalanmızın oluşturduğu bütün bozulur. Bu demek değildir ki. gerektiğinde hiçbir yeni uygulama getirme- yiz. Ama çerçevemizı çizdik. hedeflerimizi koyduk, fonlan ne yapacağımızı belirledik, vergıde neler yapacağımızı söyledik, özelleştirmeyi koyduk, tanm politıkasını koyduk. Uygulamada gecıkmelerimiz oldu. ama bu da doğal. Özelleştirmede geridc- yiz. Vergi reformunda daha isiediklenmiz gerçekleşmedi. Kaı/- leri ve ıç borçlan son bir ayda -yapmamamız gerektiğı halde- yükselttik. Fakat bütün bunlar. olaylara hakim olmadığımız anlımına gelmıyor. KIŞLALI: Gerektiğinde yeni uygulamalar getirebileceğinizi söy- lediniz. Bu yeni u>gulamalar önlem paketi anlamına gelmez mi? ÇİLLER. Hayır. Günün gereklenne göre. bazı önlemler tabiı alınabilir. Bazı gelışmeler 6-7 ay öncesinden görülemez. Ama neler yapacağımız, hedeflerimiz ve o hedeflere nasıl gideceğimiz bellı. Koşullara bağlı olan. bunlan ne kadar hızlı yapabileccği- mi/. Önümüzde daha çok önemli sorunlar olduğunu biliyoruz. Ama çizgimizın doğru olduğunu da biliyoruz. Hcrşeyden önce. devraldığımız çok ağır koşullar unutulmamalı. KIŞLALI: AN \ P kara bulutları gördüğü için erken seçime gitti. Siz o koşulları bilerek devraldımz. ÇİLLER: Hayır. tahminlerimizın çok ötesinde kötü çıktı. Ama dediğim şartlarla uygulanırsa. biz gene hedeflerimizi luıtururu/. Bunun için temcl koşul, hükümetın bunun arkasında o\- masıdır!.. Ekonomide durgunluk olduğu doğru değil. Tarım sektörünün de geçen yıldan çok daha iyi olacağı görülüyor. Turizm çok iyi gidiyor. Konut sektöründeyse; vaşlanmaya, doğal afetlere bağlı olarak, genellikle 5 yılda iniş, 5 yılda çıkış görülür. Bu, Türkiye'de 8.5 yıldır. KİM KİME DUM DUMA BEHİÇ AK PİKNİK PİYALE MADRA ÇİZGİLİK KÂMİL MASARACI AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR KEMAL (.OKHAS C.İRSES HARBİ roK(» HAYATA KAf$l.. TARİHTE BUGÜN MÜMTAZ ARDiAy 8 Haziran a MIMI ILE SAUNEYE VEDA.. 19Z6'OA BUGÜN, ÜAILU AvUSrOALYALI SOPSANO N£L- LIE M£LBA, 6S »4fWP/l OP£&* SAfÎN£LEGrM£ VE- PA SrMiçrı. ÇOK iyi BİR MÜZIK EĞir/Mı GÖK- MESİNE KA&Şffif, SA8<4£'MfM EHGELLEMeSt İYE- PENİYLe, £lfLEM/'fi/C£YE PEĞİA/ OPE&İ ÇAl/ŞMA- ; ÜSrÜN KOLOG4- SeS/fCE S/£/o4Ç yYC /ÇrrJDE PÜMYA ÇA- 8İR &4A//47TÇ/ OLDUGUMU £tfıV/ris4M/fr/. ' A, GtACOMO M/M( &OLÜ /LE Y4/V M£LLfE MEL&4, ÖZELLİAZLE, "M/ iG A M(M/ " MALtYE VE GÜMRÜK BAKANLIĞı ADANA DEFTERDARLIĞI'NDAN İŞYERİ KAPATMA DUYURUSU Aşağıda adı soyadı belirtilen mukelleflerin işyeri, belge düzenine uymaması nedeniyle, Vergi Usul Kanunu'nun mükerrer 354'ncü mad- desi uyannca 1991 yılı içinde birinci defa 3 (üç) gün itanci defa 5 (beş) eün süre ile kapatılmıştır. İŞYERİ KAPAT1LAN MÜKELLEFİN Adı soyadı ve unvanı: Osman Olgun Işyerinin adı veya unvanı: Olgun Tic. Adresi: Meydan Mah. 832 Sk. No: 3 Adana Kapatma nedeni: Belge düzenine uyulmaması. Duyurunun kanuni dayanağı: Bu duyuru 213 sayılı Vergi Usul Ka- nu'nun S'inci maddesi hükmü ile aynı kanunun 182 sıra numaralı Genel Tebliği uyannca yapılmıştır. Basın: 29246 İLAN ANKARA 22. ASLİYE HUKUK HÂKİMLİĞİ'NDEN 1992/234 Esas Davacı Hasan Hüseyin Güngor tarafından davahiar Seyit Güven- di v.s. aleyhine 17.3.1992 tarihli dava dilekçesi ile Ankara 15. Noterli- ği'nin 17.3.1992 gün, 9871 yevmiyeli satış vaadi mukavelesine bahse konu Ankara Merkez, İsmetpaşa Mahallesi Poyraz Sokak 48 pafta 2969 ada 2, 3 ve 4 numaralı parselleri teşkil eden taşınmazlardaki his- selerinin davacı adına tapuya tesciline karar verilmesini istemiş, da- valılar Scyit Güvefidi, Ali Güvendi ve Mualla Güvendi'nin adresleri yapılan araştırmalara rağmen meçhul kaldığından işbu dava dilekçe- sinin adı geçenlere ilanen tebliğine, duruşmanın 14.7.1992 günü saat 10.10'a bırakılmasına karar verilmiş olup, belirtilen gunde bizzat gel- meleri veya kendilerini bir vekille temsil ettirmeleri dava dilekçesi ve duruşma günü yerine kaim olmak üzere ilan olunur. Basın: 29182