Katalog

Bankalar için en kuvvetli sermaye, zeka, dikkat, iffettir. Teknik ve metodik çalışmasmı bilmektir. ATATÜRK PAMUKBANK Cu m huriyet PAMUKBANK I iyi bon ka d ı r SS.YIL / SAYI 24145 / 2000 TL (KDV datıil) KURUCUSU: YUNUS NADİ (1924-1945) BAŞYAZMI- NADİR MADİ (1945-1991) 10 KASIM 1991 PAZAR Atatürk ve Demokrasi... Bir 10 Kasun günu daha Ata- tttrk'û saygıyla anarken, bir ko- nnnnn alünı çizmek istiyoniK Atatürk ve demokrasi... Bn konu öteden beri degisik tarbsmalara kaynaklık eder. Dogaldır bu duram. Çünkü AUtürk, 1923'teki Cumburiyet devrimiyle modernleşme yolan- da büyük bir aülımı gerçekkş- tirmiş, ancak onun döaeminde Türkiye tek partili rejim albnda yasamıstı. Modern Türkiye'nta kuracu- so, gercekten çok partili bir de- mokratik dnzenin kurulmasını istemis miydi? Kimine göre hayır, istememiş- ti. Tartısılabilir... Ama biz böyle düşünmüyo- nu. "Ayduılanma"yı Anadolu'da gündeme getirerek, İslam dün- jMuda ortaçağ karanlıgını bir köçesiııden yırtan Atatürk, böy- lece ülkemizde Baü demokrasi- sinin de temeOerini atmaya yö- oeimişti. Nitekim Başyazanmız Nadir Nadi, 1984ün 10 Kasım günu bu köşede Atatürk ve demokrasi konuuna söyle deginmiştir: "Yirmibeş yıi kadar önce bir gön bir devlet soramlusu ile gö- rüşüyorduk. Tartoşmamız uzuıı sördu. Biz hükümetin davranı- şuun, ne Atatürk IkeferiiM ne de demokrasiye yakıştıgı düsünce- sini savunuyorduk. Bir aralık sinirienen o devlet MmuüuM ünlii kişi baaa döne- rek: — Sanki Atatürk zamanında bizde demokrasi var mıydı? gi- bilerinden bir çıkış yaptı. Böylece beni mat ettiğini sa- nıyordo. Tek parti döneminde gerçekten olkemizde çagdas an- lamıyla demokrasi yoktu. Kendisine kısaca: — Atatürk kendi döoeminde demokrasinin önkoşullannı ha- zıriıyordu! dedim. Yanıt bula- madı." • Atatürk'ün çok partiM bir de- mokratik düzemi amaeladıgına kusku yoktnr. Ömegin, Cum- hurbaşkanhğı döneminde onun genel sekreteriiğini yapmıs olan Hasan Rıza Soyak, amlannda Atatörk'ün sn sözierini aktann "Biz oyie bir idare, öyk bir re- Jim istiyonız ki, bu memlekette bir güfl, -eger dünyada taüküm- darlık aleyhine ğttikçe artan knvvetli cereyanlar muvacehe- sinde kalanlar varsa- padisahlı- ga taraftar olanlar dahi bir fır- ka kursunlar." (Hasan Rıza So- yak; Ataturk'ten Haüralar, Ya- pı Kredi Bankası Yayınlan; 1973; sayfa 58-59). Atatürk, laik cumhuriyeti ku- rnp Anadolu'da Dİusiaşma süre- dni başlatarak, kendi çagında- ki degisiıııi yakalamış bir buyuk devlet adamı ve devrimcrydi. Atatürk'ün özledigi, ama ya- pamadıgı ikinci biiyuk aülımı ise en yakın arkadaşı tsmet tnö- nü gercekJeştirdi. Bn büyük dev- let adamı da çok partili düzene geçisi başlatarak iilla»mm de- mokratikİeşme sürecine soktn. Ama bn süreç, tüm iniş çılus- tanyla, gd-gHleriyle hâlft bir tür- Iti özknen aşamaya gelebilmiş degildir. Türkiye'nin çağını ya- kalayabilmesi ve dünyada esen özgüriük rüzgârlaruu arkasma alabOmesi için, demokrasi ve in- san haklannı arük bir sorun ol- maktan çıkarması gereldyor. Karamsar defiliz. Çönkü dünyayla birükte ü&e- miz de hızla defişiyor. Yeni bir yüzyda, kendini ner alanda bü- yvk ölçöde yenflemiş bir Türki- ye'yle gjrebUiriz. Bn duygn ve daşöncderle anı- yornz Atatürk'ü. Cumhuriyel JVlustafa Kemal Atatürk, ölümünün 53. yıldönümünde bütün yurtta, KKTC'de ve dış temsilciliklerde düzenlenen törenlerle anılacak. Anıtkabir'de bugün düzenlenen törene Cumhurbaşkanı Özal'ın yanı sıra Mesut Yılmaz, Erdal İnönü, Süleyman Demirel ve Necmettin Erbakan da katılaçak. Muhalefet liderlerinin törene ayrı ayrı katılmaları bugünkü törende tekrarlanmıyor. 6. Sayfada Ingiliz basınında Kurtuluş Savaşı 192O'li yılların başında İngıliz kamuoyundaki hava nasıldı, nasıl değişti? AHMET 8ÛN6ÖR ENÇER'ln yazısı 7. Sayfada Atatürk bu gece TV'de oynayacak TRTl'de saat 22.00'de Kültür Bakanlığı'mn desteğiyle çekilen 'Metamorfoz' filmi ekrana geliyor TURHAN GÛRKAN'ın yazısı 7. Sayfada Atatürk neden hain ilan edildi? Kemal Paşa, Turklerin tarihteki en büyük milli önderidir. Radikal bir cumhuriyetçidir. Imparatorluk hülyası biterken fazlasıyla gecikmiş veya geciktirilmiş Türk milliyetçiliğini Batı'ya rağmen devletleştirmeyi başardı. HİKMET ÛZOEMİR'ln yazısı 7. Sayfada Atatürk: İnsanlan seven birinsan Selma Selçuker, Mustafa Kemal'i tanıyanlarla O'nun hümanist yönünü konuştu. 6. Sayfada > ı anıyoruz FOTOĞRAF: ETEM TEM (YILMAZ DİNÇ ARŞİVİ) Küçük kurultay sona erdi Hesaplaşıııa kurultayda KURULTAYDA KOALİSYON EĞÜJMİ KÜÇÜK KURULTAYDA TARTIŞMALAR ^orumİHyanı Küçük kurultayda konuşan İnönü, seçimlerin başarısından da başarısızlığından da sorumlu olduğunu belirterek, "Yapılacak büyük kurultayda hepsinin hesabını vereceğiz" dedi. Koalisyon SHP lideri, dünkü kurultayda konuşan delegelerden 35'inin 'partinin ilkeleri doğrultusunda koalisyona evet', 7'sinin'hayır' dediğini, 15'inin görüş belirtmediğini söyledi.5.Sayfa 4K formöln Küçük kurultayda bir konuşma yapan Istanbul temsilcisi Kongar, SHP'nin kurultaylar zinciri, kanalizasyonlar, kına ve Kürtçe nedeniyle kaybettiklerini söyledi. Inönü'ye eleştiri Baykal yanlılan tnönü'yü eleştirerek DYP ile yapılacak koalisyona da karşı çıktdar. Genel merkez yanlıları "Kurultaylar nedeniyle yıprandık" dediler. 5. Sayfada Çeçerüer, Ankara'ya uçak kaçırdı Inguş Özerk Bölgesi'nin bağımsızlığı için eylem yapan 4 Çeçen, Sovyet uçağını Ankam'da 53 saat rehin tuttu ANKARA (Cumhuriyet Biı- rosu) — Sovyetler Birli^'nde iç hat seferi yapan bir yolcu uça- ğı, silahh dört Çeçen Türkü ta- rafından kaçırılarak Ankara'ya indirildi. Çeçen-Inguş Özerk Böl- gesi'nin bağrmsızlık karan ile cumhurbaşkanlığı seçiminin Rusya Federasyonu tarafından tanınmamasıru ve bölgede ola- ğanüstü hal ilan edilmesini pro- testo ettiklerini açıklayan hava korsanlan ile 171 yolcu ve 7 mü- rettebatın bulunduğu uçak Esenboğa'da S.S saat kaldıktan sonra aynlarak Sovyetler Birli- ği'ne döndu. Dün saat 13.00 sıralarında Kuzey Kafkasya'daki Minvado Havaalanı'ndan kalkan Sovyet Havayolları Aeroflot'a ait Tu- polev 154 tipi yolcu ucağı, Ural- İar'daki Sivaros şehrine hareket halindeyken, uçakta bulunan si- lahlı dört kişi tarafından kaçı- nlmak istendi. TASS'ın haberine göre, Satiı- yev Sait Ali adlı kişi, Rusya'nın Kafkasya Bölgesi yakınındaki Mineralni Voda-Ekaterinburg seferini yapan uçak havalandık- tan yaklaşık bir saat sonra, uça- ğın Ankara'ya inmesini istedi. Dört kisilik bir grubu temsil et- tiğini ve Çeçen-Inguş özerk Cumhuriyeti'nde kamu düzeni- nin sağlanmasını istediğini söy- leyen kişi, talebi yerine getiril- (Arkaa Sa. 19, Su. 4'de) EYLEM ÇAĞRISI 19. Sayfada Berlinden îstanbul ile Berlin DİLEk ZAPTÇIOĞLU Şu sonbahaı aylannda Berlin'de deniz kıyısmda oturmak, ayazda elleri bir bardak sıcak çayla ısıtmak, uzak bir hayal. Berlin'i Istanbul'la birleştiren bir yer var. New York'tan Uçan hapishane ŞEBNEM ATİYAS 'Con-air', kesinlikle güleryüzlü bir havayolu şirketi değil. 1985'ten beri tutukluları bir yerden bir yere taşıyan 'Con-air'in yolculannın çoğu uyuşturucu krallan ve azılı katiller. Budapeşteden Geçmişe süngerçekmek MEHMET MESTÇİ Son elli yıldır bu ülkenin yaşadığı olaylar, en başta Macarlar için unutulacak gibi değil. Paristen Soğuksevgiyi yeniyor MURAT YIĞCI Seine Nehri'nin kenannda sevgililerin dolaştığı yerler, bu mevsimde pek dolu değil. Honq-Konqdan Uzakdoğu'daki baü GÜLTEKİN ÇİZGEN Belli ki, Hong-Kong o eski Hong-Kong değil artık. Hong-Kong deyince tüm turistik afışleri süsleyen o buraya has yelkenleriyle limana giren tekneleri arıyor gözüm.10. Sayfada DELİ DOLU Gani Müjde yazdı Can Barslan çizdi 17. Sayfada Bugûn ve her pazar Cumhuriyet'te Ç0GUKUR VE SOKAKLAR Dünyalarını ararlar sokaklannda ERDAL YAZICJ'nın yazı dizrsl 15ı sayfada İSLAM VE EKONOMİ Ticarct helal faiz haram Praf. TlMUR KURAIfii araştınnas 15. sayfada Berin Nadi'nin açıklaması / 1 9 . Sayfada "Nadir Nadi'ye Mektuplar"a yanıt Bugûn / Dergi Hanedanlar neden sıkıhr? Cızgı roman/17. Sayfada Bir gazetecinin maceraları: Blackie White Trillo-Seijas Çizgi bant /17. Sayfada '• Birbebeğin maceraları: Bulut Bebek Nuray Çiftçi Sanatçı / Arica Sayfada Yves Montand öldü Nadir Nadi'ye Mektuplar (4)... oevgiliili Nadir Bey; Bilemiyorum, Roma'yı sever miydiniz? İstanbul'dan sonra benim en sevdiğim kentlerın başında geiir. Bu kenti gezerken, tarihle ftört ediyormuş gibi bir duyguya ka- pılırım her seferinde. Sokakiarında dolaşır- ken tarihle baş başa kalır insan. Roma'daki o birbirinden güzel meydanla- rın içinde beni en çok etkileyenin adı, "Cam- po Deı Fiori"dır. Türçesi, Çiçek Tarlası. Tipik Romalıların yaşadığı, orta yerinde pazar kurulan bir meydan. En ilginç yanı da şu: Roma'da kilisesi bulunmayan tek mey- dan... Kilisesi yok, ama kocaman bir heykeli var- dır: Kitap okuyan bir papaz heykeli. Heykelin gövdesindeki kabartmalar ilginç- tir. Yargılanan, sonra da odunlar üstünde ya- (ArkasıSa. 19, Sü. l'de) HASAN CEMAL Türkiye, Azerbaycan'ı resmen tanıdı ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) — Bakanlar Kurulu, ba- ğımsızlığını ilan eden Azerbay- can Cumhuriyeti'ni tanıma ka- ran aldı. Türkiye, Azerbaycan'ı tanıyan ilk ulke oldu. Başbakan Mesut Yılmaz, Bakanlar Kuru- lu karannın "Türk milletine ve Azeri milletine hajirlı olmasını" diledi. Azerbaycan Cumhurbaş- kanı Ayaz Muttalibov ve Başba- kan Hasan Hasanov, karardan sonra Mesut Yılmaz'ı telefonla arayarak teşekkür ettiler. Bakanlar Kurulu dün Başba- kan Mesut Yılmaz'ın başkanlı- ğında yaklaşık 2.5 saat süren ve tek gündem maddesi Azerbay- can olan bir toplantı yaptı. Yıl- maz, toplantıdan sonra gazete- cilere yaptığı açıklamada, "Ba- kanlar Kurulu'nun Azerba>- can'ı tanıma karan aldığını" bildirdi. Konuyla ilgili aynntılı açıklamanın bu sabah Dışişleri Bakanı Safa Giray tarafından yapılacağını belirten Yılmaz, şöyle konuştu: "Bakanlar Kurulumuz bu- günkü (dünkü) toplantısında Azerbaycan Cumhuriveti'nin, tanınmak konusundaki talebini çeşitli yönleriyle değeriendinniş ve Türkiye'nin Azerbavcan'ı resmen tanıması kararlaştınl- mısür." Yılmaz, Bakanlar Kurulu'- nun bu karannın "Türk mille- tine ve Azeri milletine bayırlı olmasını" diledi. Başbakan Yılmaz, Roma'ya giderken uçakta koalisyonla il- gili yaptığı açıklamalann anım- satılması üzerine de "Bu konu- larda şimdi konuşmayacağım" dedi. Yılmaz, bir başka soru üzerine de Bakanlar Kurulu'nun gelecek hafta yeniden toplana- cağını ve bu toplantımn Cum- hurbaşkanı Turgut özal baş- lcanligında olabileceğini söyledi. Başbakan Yılmaz, DYP Ge- nel Başkanı Demirel ile NATO zirvesi konusunda görüşüp gö- rüşmediğinin somlması üzerine de "Şu anda olmadı, gerekirse olabilir" dedi. Yılmaz, Güneydoğu'da son günlerde yeni bir sırur ötesi ope- (Arkası Sa. 19, Sü. 8'de)