Catalog

Kosovalı Arnavutların lideri Rugova’nın cenaze töreninden... C S TRATEJİ 17 Bölgesel ve küresel etkileriyle Kosova’da Devlerin bilek güreşi başlıyor içerisinde yaşayan Arnavutların bağımsızlık isteklerini canlandırabileceği için Makedonya yönetimini diken üstünde tutuyor. Makedonya’nın parçalanması ise Yunanistan ve Bulgaristan’ı da ciddi bir bunalımın eşiğine getirecek bir gelişme olarak görülüyor. Son dönemde özellikle Rusya yetkililerinin açıklamaları nedeniyle benzer sıkıntıyı hisseden ülkelerden biri de Gürcistan. Gözde KILIÇ YAŞIN TUSAM Balkan Araştırmaları Masası gyasin@tusam.net alkanlar yeryüzünün en sıcak bölgelerinden biri; tarih boyunca hem bölge içi çatışmalar doğurmuş hem de bölge dışındakilerin güç gösterilerinin merkez üssü olmuş. Balkanların bugün en çok konuşulan bölgesi ise kuşkusuz ki Kosova. Burada, Kosovalı Arnavutların "halkların kendi kaderini tayin etme hakkı" ve "bağımsızlık" talebi ile Sırbistan’ın "toprak bütünlüğü" ve "üniter devlet" anlayışına saygı isteği savaşıyor. Kosova lideri İbrahim Rugova’nın ölümü, Sıbistan ve Kosova yetkililerin uluslararası arabulucuların gözetiminde gerçekleştirecekleri ilk resmi görüşmenin şimdilik 20 Şubat’a ertelenmesine neden oldu. Kosova yetkilileri bağımsızlık dışındaki herhangi bir seçeneği kabul etmeyeceklerini açıklarken Sırbistan yetkilileri de bağımsızlık sonucunu doğuracak herhangi bir metni imzalamamak konusunda ısrarlılar. Tarafların birbirine zıt pozisyonlardaki duruşu ikili görüşmelerden tatmin edici bir çözümün çıkmasının imkansızlığını gösteriyor. Öte yandan uluslararası toplumun Sırbistan üzerinde kuracağı bir baskının Kosova’nın bağımsızlığını sağlaması da Kosova’nın bağımsızlık arzusunun çok fazla ertelenmesi de olası değil. Öyle ki ikili görüşmeler bir şekilde aşılsa da Kosova’nın statüsünün tarafların her ikisini de memnun bırakacak bir nihai sonuca eriştirilmesi mümkün görünmüyor. Çünkü Kosova sorununun tarafları görünenin aksine sadece Kosova Arnavutları ve SırbistanKaradağ Devleti değil. Bush Kosova’nın bağımsızlığının tanınması ihtimali sadece Sırbistan için değil hem sebep olacağı muhtemel karışıklık ve istikrarsızlık nedeniyle bölge ülkeleri hem de benzer mahiyette sorunlu bölgelere sahip bölge dışı ülkeler açısından sıkıntı verici. Kosova’nın geleceği, Makedonya B YENİ DEVLETLER Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin, 1 Şubat’ta düzenlediği yıllık basın toplantısında Kosova’nın bağımsızlığının tanınması durumunda aynı durumun Abhazya ve Güney Osetya için de geçerli olabileceğini belirtmişti. Esasen Putin’in bu sözlerle vurgulamak istediği nokta, basın açıklamasından iki gün önce kabine üyeleri ile yaptığı toplantıda açıkça söylediği gibi "bu tür problemlerin çözüm prensiplerinin tüm dünyada evrensel olması gerektiği"ydi. Nitekim böylesi bir durumda, etnik oluşumlu yeni devletlerin bağımsızlık kazanması Putin’in bahsettiği bölgelerle sınırlı kalmayacaktır. Putin’in tehdit kokan sözleri Gürcistan’ı hedef alsa da Güney Osetya’nın bağımsızlığını kazanması, Rusya Federasyonu sınırları içerisindeki Kuzey Osetya için de benzeri bir sonucu ergeç getirecektir. Hatta böylesi bir süreç başladığında bu Çeçenistan, Dağıstan, KabardinBalkar, KaraçayÇerkes ile devam edecektir. Öncelik özerkliği sonradan kaldırılmış bölgelerde olsa da bir süre sonra uluslararası hukukun temel prensibi olan "devletlerin toprak bütünlüğüne saygı ilkesi" tamamen tarih olabilir. Uluslararası dengelerin alacağı yeni biçim ise tüm dünyada devlet sayısının büyük bir hızla artmasına neden olacaktır. Diplomaside yeni bir Putin yöntem ötekinin toprağındaki ayrılıkçıların bağımsızlığını tanımak şeklinde gelişecektir. Böylece küçük devletçikler oluşturulmasına verilecek destek, bir dış politika aracı ve baskı unsuru olarak kullanılabilir hale gelecektir. Genel bir bakışla Kosova Arnavutlarının arkasında Kosova ile Sırbistan arasında yaşanan sorun, bütün küresel dengeleri derinden sarsabilir. Kosova’nın bağımsızlığını, küresel güçlerin devletler hukuku ve bölgesel olayların birbiriyle kıyaslanması sonucu oluşan pazarlıklar belirleyecek. Sorunun konfederasyon ile çözümü ise ara çözüm olabilir. ABD, Sırbistan’ın arkasında Rusya desteği var. Destekçilerin her ikisi de hem Kosova’nın nihai statüsünün belirlenmesine dönük müzakereleri yönetecek olan Temas Grubu’nun üyesi hem de bu konuda son söz sahibi olan BM Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) daimi üyesi. Nitekim Rusya ile Batı ittifakı çekişmesinin en yoğun yaşandığı ve en açık biçimde gözlemlendiği yer de BM Güvenlik Konseyi toplantılarıdır. Rusya hem sıkı ilişkileri nedeniyle Sırbistan’ı desteklemek hem de kendi toprak sınırları dahilindeki Kosova’ların bağımsızlığının önünü açmamak için Kosova açısından olumsuz bir tutum sergileyecektir. BMGK’de Rusya ile ortak endişeleri paylaşan –ve veto hakkı bulunan Çin de, bir devletin toprak bütünlüğünü bozacak şekilde içindeki azınlığa bağımsızlık tanınması kararının çıkmasına izin vermeyecektir. Bu durumda Kosova’yı SırbistanKaradağ’ın bir parçası olarak gören BMGK’nın 1244 sayılı kararı yürürlükte kalmaya devam edecek gibi görünüyor. Mevcut durumun bir adım ötesine ise tarafların bağımsız devletlerin oluşturacağı bir konfederasyon modelini kabul etmesiyle ulaşılabilecektir. Kosova’ya bağımsızlık tanınması ancak Rusya ve Çin’in başka herhangi bir konuda esaslı ve mutlaka kalıcı sonuç doğuracak bir ödün alması durumunda söz konusu olabilecektir. Her iki ülke karşısında böylesi bir geri adım atmanın Kosova’nın bağımsızlığı için değip değmeyeceğinin hesabını yapacak olan ülke de ABD olacaktır.