Catalog

20 A C S Nepal hükümetinin bundan gelir sağlamasını ahlaki bulmuyordu. Hindistan’ın bağımsızlığını kazanması, Nepal’in üzerindeki İngiliz ve Hint baskısını azaltmıştır. Bu durum, Nepal’de giderek milliyetçi düşüncenin yeşermesine neden olmuştur. Her ne kadar daha sonraları, Hindistan, kendisi Nepal’e iyi niyetli yaklaşmışsa da Nepal bu ilişkiden uzak durmuştur. Nepal, bu tip iyi komşuluk yaklaşımlarının arkasında yatan temel nedenin Hindistan’ın Nepal’daki çıkarları olduğuna inanmıştır. Hindistan ise, kendisi için iyi olanın Nepal için de iyi olacağı mesajını vermiştir. TRATEJİ sya’nın ‘Golan Tepeleri’… Nepal sorunu Barış ADIBELLİ Araştırma Görevlisi AÜ, SBF, Uluslararası İlişkiler Böl. [email protected] epal’de 1996’dan beri süren iç savaş, Maocu gerillaların 3 Eylül 2005’de tek taraflı ateşkes ilan etmesiyle farklı bir sürece girildi. 21. yüzyılın gözde güçleri olarak görülen Çin ve Hindistan’a sınır komşusu olması (ÇinNepal sınırı 1,236 km, HindistanNepal sınırı 1,690 km) ve bu iki ülke arasında tampon görevi görmesi nedeniyle bu ülkedeki gelişmeler bölgesel ve küresel güvenlik ve istikrarı yakından ilgilendiriyor. Nepal, binlerce yıllık tarihiyle Himalaya dağlarının tepesinde Çin ve Hindistan arasında stratejik bir konumda bulunan, 140.800 kilometrekarelik küçük bir krallıktır. Fakat bu küçük krallık, Güneydoğu Asya coğrafyasında Çin ve Hindistan arasında oynanmakta olan “başat güç kim?” oyununun belirleyici yegâne bölgesel aktörüdür. N İngiliz varlığı aklaşık yüz yıl kadar önce Nepal, Çin ve İngiltere (Hindistan yönetimi) arasında tampon bir yer olarak durmaktaydı. Nepal’in dış teması sadece komşuları olan Tibet ve Hindistan’laydı. Modern anlamda, Nepal’de bir başlangıç tarih kabul etmek gerekirse bu genel seçimlerin ilk kez yapıldığı tarih 1957 olmalıdır. Doğu Hindistan Şirketi’nin buralarla ilgilenmeye başlamasıyla, İngiliz varlığı da hissedilemeye başlanmıştır. 1815’de İngiltere yaptığı bir anlaşma ile Nepal üzerinde egemenliğini kurmuştur. Rana hanedanlığının İngilizlerle olan işbirliği sonucunda ödül olarak İngilizler, 1923’te kabul ettikleri bir anlaşmayla Nepal’in bağımsızlığını tanımışlardır. Uygulamada ise, Nepal’deki İngiltere’nin etkisi hâlen devam etmekteydi. İngiltere, Hindistan’danayrıldığında da ayrıcalıkları devam ediyordu. Örneğin, Katmandu’da sadece Hindistan’la birlikte İngiltere’nin elçi bulundurma hakkı vardı. O dönemde, mevcut duruma göre, İngilizlerin Gurkhaları asker olarak İngiliz ordusuna ücret karşılığında alma hakkı vardı. Gurkhalar, cesaretleri nedeniyle İngiliz ordusunun en gözde askerleriydi. Fakat Başbakan Prasad’ın da içinde bulunduğu birçok Nepalli, İngilizlerin Gurkhaları kullanmasını ve Y düşmanlarını Hindistan güvenliğinin temel yaşamsal endişe kaynağı olarak görmekteydi. Birçok kez, Başbakan Nehru, Himalaya dağlarının Hindistan sınırını oluşturduğunu ve hiç kimsenin bu bariyerleri geçmesine hoşgörü göstermeyeceklerini açıklamıştı. Dolaysıyla, HindisHintNepal İlişkilerinin tarihi tan’ın Nepal’e seyri yönelik politikası tamamen güvenindistan, hiçbir zaman Nepal lik merkezliydi. Siyasi çıkar çatışmalarının arasında kalan Nepal halkı barış üzerindeki düşüncelerini gizle1950’de iki ülke istiyor, yaşadıklarını protesto ediyor. (13 Kasım) memiştir. Hindistan, Nepal’deki çıkararasında yapılan larını 31 Haziran 1950 yılında Rana bir barış atmosferi oluşturmak için ilişbarış anlaşmasına göre Nepal hükümeyönetimi ile imzaladığı ticaret anlaşkilerini kuvvetlendirmekteydi. Bu bağti herhangi bir saldırı durumunda Hinmasına dayandırmaktadır. Aslında bu lamda, Başbakan Nehru iyi niyet turudistan’dan yardım almayı ve dış politianlaşmanın ve daha sonra 1957’de imnun ilk ziyaretini Nepal’e yaptı. kasını yürütürken Hindistan’a danışzalanan anlaşmanın da hemen hepsi mayı da kabul etmişti. Hindistan, Nekökenlerini 1923 İngiliz anlaşmasınÇinNepal İlişkilerinin tarihi pal ordusunun yeniden yapılandırılmadan alıyordu. Yukarıda da değinildiği sına yardım ediyordu. Yıllarca, Hintli seyri gibi bu anlaşma, Nepal’in bağımsızlıaskeri uzmanlar Nepal ordusunu yeniğını tanımasına rağmen, İngiltere’nin den yapılandırmış ve onları eğitmişti. epal için dönüm noktası, Çinli Nepal’deki etkisini daha da artırmakHindistan hava kuvvetleri, Nepal’in komünistlerin 1953’te Tibet’e taydı. Bütün bunlar Nepalliler’de hoşbatısında havadan keşif yapıyor bu araulaşmasıydı. Tibet’in Çin’in eline geçnutsuzluk yaratmıştı. Onlara göre, da Hintli askeri mühendisler, Nepal’in mesiyle, Nepal’in Çin’le arasındaki “Barış içerisinde birlikte yaşamanın birçok bölgesinde yollar ve havaalantampon da ortadan kalkmıştı. Çin, gibeş ilkesine” (Panç Şila) göre yeniden ları inşa ediyordu. Hindistan, Nepal’in derek Himalayalarda etkinliğini artıranlaşmalar yapılarak, Nepal’e kendi ihtiyacı olan bütün malzemeyi sağlımaya başlamıştı. Çin, Nepal’le doğruekonomik ve politik işlerini yürütmeyordu. Nepal de Tibet’le (Çin) olan sıdan temas kurmak istiyor, bu da Hinsinde daha fazla özgürlük verilmesi genırın korunmasında Hindistan ile işdistan’ı endişelendiriyordu. Tabiî ki, rekmekteydi. Ancak anlaşmalarda yabirliği yapıyordu. Çinliler, Hindistan’ın kendi bölge popılan değişiklikler, Hindistan ve NeNepal’deki Hindistan askeri varlığı, litikalarına karşı tepkisinin farkındaypal arasındaki ilişkilerin temel niteligiderek milliyetçi söylemlerin artmadılar. Öte yandan, Çin, Hindistan’la ğini değiştirmemişti. Öte yandan, Nesına neden oluyordu. Hindistan, sadedostluğunun bozulmasını da istemipalli politikacılar kendi içlerinde de bir ce askeri değil, aynı zamanda ekonoyordu. Bu nedenle, Çin, Nepal’le olan çelişkiye düşmüşlerdi. Çünkü otokramik destek de veriyordu. Çin’in artan görüşmeleri konusunda Hindistan’ı tik ve işbirlikçi Rana yönetimini devirbaskıları, Nepal’deki sağcı partilerin bilgilendiriyordu; hatta Çin Başbakanı mek için Hindistan’dan yardım isteHindistan’la işbirliğini savunmalarına Co Enlay, Nepal’e Çin’in Hindistan’ın mişlerdi; ama şimdi Hindistan’ı Neneden oluyordu. Çin karşıtı politikacıarkasından hiç bir şey yapmayacağı kopal’in iç işlerine karışmakla suçlamakların başında bir zamanlar siyasal mülnusunda güvence bile vermişti. taydılar. teci olarak Çin’de kalan Dr. K. I. Singh Çin açısından Nepal’in Tibet’le olan Hindistan hükümeti ise, Nepal’degeliyordu. Yine de, Hindistan ve Nepal ilişkisi kabul edilemez bir durumdu. ki sivil barışın, bu ülkenin dostlarını ve 1703 tarihinde Çin ile Nepal arasında Tibet yüzünden bir savaş çıkmıştı. Bu epal Himalayalar üzerine kurulmuş, Çin ile savaşın sonunda, Çin, Nepal’i mağlup ederek, Nepal’i içişlerinde bağımsız Hindistan arasında bir ülke. İki dev arasına sıkışıp olmak üzere kendisine bağladı. Nepal, kalan bu ülke Asya’daki üstünlük çekişmelerinin de 1910 yılına kadar her beş yılda bir Peodağında bulunuyor. Türk basınına daha çok İngiliz kin’e vergi ödedi. 1950’lerde Pekin’de Kraliyet Ordusu’ndaki Gurkhalar’ın anavatanı olması ile basılan birçok haritada Nepal, Çin topgelen Nepal ekonomik olarak Hindistan’a bağımlı rağı olarak gösterilmeye başlandı. Tidurumda. Nepal ordusunun yapılanması da büyük bet’teki durum komünistlere göre bir oranda Hint askerlerince gerçekleştirildi. özgürleştirme hareketiydi ve Ne H N N ?