Catalog

rıım). Sürdüğüm yaşam içmdc, nesnelei'in her zamanki anlamını gözden kaçırırsıını, vakalaııına tehlikesiyle kar^ı kaibj ya kalacağıma göre, hcr dakika cükkatli olmam gereken yaşamımın (9) içindc hövlc* hir tutumıın IK katlar tchlikcli ola cağıııı okıu anlaı." Buıacla Geııet egle niyor, sanki okıır onun dediğini anlıvor1 1 1 gibi yapıyor, oysa elbcttcokıırun bir 11: 3 şey anladığı yok. Birhırsı/ın bir çamaşır mandalı karsjsında kcııdisindcn ^'iııt'sı pek a/ olastdır; zatetı lııısı/ okuma/ da. Hırsı/. olniiiviin okııra gelince, bir çama^ır nıandalıııın oııa Varlık'ı denemeiıin volunıı açtığını varsaysak da, bu esinı bclli bcliiM/ biı ^iirscl çağıi'.tırmavu dö niı.ştıırmcktın başka bir •e yapamayajy caktır. Cicnet'nin (,anıa^ıı mandalı l'roust'ıın madleninın etkilı bir dcği^imıdir va da Rimbaud'va özgii bir zihinsel çalı^madır; bir labrıkayerınc, bırcami. Ge ııet ki bu bir gerçeklir ve yol açtığı karısjklıgın nedenidir, en doğal bir biçimde Rimnaud'nun romanmı sürdüruvor: "llcp zindana kapatılan o \ola gclmez kürck mahkumıına hayrandım daha ço cukluğumda; görmeyc gidcrdim koııaklayarak kutsallaştırdıgı cvleri ve hanları; onun imgelemiyle göriirdüm nıavi gökyüzünü vc kırların çiçcklenmış uğraşını; onun alınyazısını duyumsardıın kenllcrde. Daha güçlüydü bir crıni^ten, daha sağduyulııydıı bir gezginden ve o, yalnı/ca o! tanığıydı cuışındaki avlanın vc aklının. (10) (Cehennemde Bir MevsimhSartre'ın Rimbaud ileolanbu bağlantıyı (aynı zamanda Laııtrcamont ve Baudelairc ilc olan bağlantıyı) belirtmemesi tuhaf. C'ıcnei pckâlâ patavatsızca "salt bilgi"dep sözediyor. Rıırada nesnelerin hcr zamanki anlamını vc olayların sırasını kaybctmesinin sacma ya da anlamsızlık dcğil, "apacık bir nilinçlilik" i^indc hisscdilcn bir kopmanm, bir ara vermcnin s<iz konıısıı olcuıgunıı not cdclim. Gcnet Cîüstcri'yc görc kosullandırılmamış durumda; bundan da ncr zanıan ovünüyor vc bu edilgenligln yol açtıöı, özclliklc al(jalmıs gorüniirse, risimleşmiş erkeğe (yani fsa örnc^i) karşı ııyurgLV.erlcrcözgü kine şaştıgı gibi. Cîcnet hcrkcsc karşı onun yardınıma koşacaktır. Nitckinı Cenaze Töreni ndcki o cn öncmli sincma sahncsindc bu göıülüyor: 1944'tc, Paris'in kurtuluşundayız; gcnç komiinist dostu |can Dccarnin bir sürc öncc biı barikatın iistündcöldüriilmü^tür. Cîcnet lirik vc sannlı ram liiı yas içındc kcndiııi koyvcrcrck birsineıııaya girip, dünya habcrlcrini izlcr vepcrdcdc tutuklanmış birgcnc rnilisin inıgcsini görür: "l lalkın acıması/ bakışları önıindc boyıın cğmiş, kirli, çılgına dönmüş, scndclcycn, ^a;;kın, tiikcnmiş, korkak (kimi sözcüklcrin kiıni nitcliklcri vc yazarın kcndisinin kalıramanlarından böylc söz edebilmesı karşısında duydu^u mtırlıılıığıı bclirtnıck iı,in kalcminin ucuna nasıl çabucak gddiklcrini saptamak <;ok şaşırtıcı bir ^cv), bitkin haliylc<,'ocuk, gülün(,"li'ır. Bu rada roman lıcmcn sincnıa salonuna kar^ı olarak dü/.cnlcnivor; ^öyle tlc ılcnt'bı lir: Sincmanın kcntiisimkarşı olarak < 1 i .C /cnlcniyor. Tutuklanıııış bir hain imgcsi karşısında. (Icnçt'ycyakm birycrdcoturan bir kadın "Olünı" tliyc bağırıyoıdu (Acaba ikı yıl öncc* hanj;i öliıni ic;in bağıııyoıtlur'): "Salon kadına bcnziyordu; iyı ncltvt ctlcmiyorılu, körü ncfrcr cdivorılıı." Dcııick ki Cicnct kötü nclrct cdilmi^ biı jcyi scveccktir: Kişisi Riton tloğmuştur. Hcr an bir "büyücülük", "büyii" (kara biiyü kara büyüyc kar^ı) i^ lcnıi söz konusu olduğu i<,in, onun clden bırakılınayan romanı Cenaze Töreni bi zc o zanıanın dolavısıvla tla bugünün 1 lansası hakkında s'ok ^cy ögrctiyoi', hcrkcsin bildiği ;;i/i vc ulusal doyıımsıız yaııı hakkında c;ok ^cy ögretivor. Cicnct, Dccarnın'i arkadan dıizdüktcn sonra, lıcnıcn akan kanla Viirama/ca vcscvcccn biı jcstlc onun so[ vanağına bir gıımnlı C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y İ 4 4 1 cenet. Juan coytlsolo ile Amsterdam da, 1959 irkcılık karşıtı bir toplantıda Michel Foucaut ve Cenet, 1972. haç, sa|i yana^ına da bir orak çckiç şckli (,izdiğini anlalırkcn dcmck ki nc yap rığını bilıyor. Bu, Alman Sovyct antlaijması ya da Polonyanın parcalaııma;>ı ko nusıında ıı/ıın sözlerden daha çok şcyi anlatıyor. Nazizm, Stalincilik buydu, öy le m\? Kocaman bir numaraydı, öylc mir1 Birkac; istisna dışıııda, lüın bir ülkc bunu i§, aile, vatan, düzen bahancsiyle, bil mck istcmcdcn onavlayacaktı, öylc mi? Gercekte I'ransız milislcri ııtancı güpe «iindiiz scrgiliyorlar: "Orospulartlan, nırsı/lardan, lağınıcılardan, büyücülcr den, cşcinscllcrdcn, yanhşlıkla ya da zcvk için insan cti yiyctck bir insandan daha çok dışlanmış oldular. Onlara karşı yalnızca kin duyulmadı, onlaı sanki kusul du. Ben onları seviyorum. "NazilcrŞcytan'ın yctkili kıldığı ulustur, ama nıilis ler, onların yardımcıları, kcndi halkına karşı bu ulusun nıuttciikleri oklukları icin daha da suçlıı idiler. Hiç kuşkusuz (ıcnet'yc görc Fransa bu kücülmcyc bu cezayalayıktı. I'ransızcrkc^i, l'ransız ka dını Nazi ya da Sıalin homoscksücl iktidarının erotik oyuncağı oldu. Tarihimi zinbudörtyılını (19401944) nasıl ıınııtıııak vc "silmck" istcmcvebiliri/? l/.lc ycn döncmdcki cdcbiyatın bu c;ılgmca yadsımayla zayıflamasına nasıl şaşmalı.' Cîcnet şöyle yazıyor: "Ozan kötülüklc ııgra^ır. Kötülügün icinde bulunan gü zcllif*i görnıck, buradan o güzelliği çıkurnıak (ya da, belki gururundan, nııraya istediği güzelliği koymak) veonu kullanmak ozanın işidir. Yanılgı ozanı ilgilcndirir, çi'ınkü yanılgıdır yalnızca gerc;cği öğreten. " Ayrıca şöyle yazıyor: "Bir insanı öldürmek Kötülük'ün simgesidir. Bu yaş,am yitiminin yerini hiçbir şey doldurmazkcn öldürmek, Kötülük'tür. Salt kötülüktür. Bu sözeüğü endcr olarak kullanırım, çünkü beni ürkiitür, ama bana kcndini zorla kabul ettiriyormusj gibi gcliyor. ()ysa, metafizikçiler zaten söylevcceklerdir, salt olan şeyler birbirlcrinc katılnıazlar. Simgcsi durumundaki tinayct sayesintlc bir kcz ulaşıldıöında, Kötülük tüm ötcki kötü cyleınleri hemen yararsız kılar. Bin kadavra ya da bir tek kadavra, bu aynı kapıya cıkaı. lnsanın artık kurtulamayacağı nüyük günah söz konusudur burada. Iığeı sinirlcrinıiz yetcrince güclüysc cesetleri art arda dizebiliriz, ama yinelcmc onları rahatlatacaktır. tştc o zaman, yararma eylcmi dışın f da, bir eylemin hcr yinelenişinde oldu ;u gibi, duyarlığın köreldiği söylcncbıir. Burada Cîcnct yanılıyor: (^inaycl insanı kurtulamayacağı büyük gühanı işle nneye götürmez • Jean Genet JEAN PAUL SARTRE ££ "•" "T" cr islcycn I I Narkissos L JL olamaz. Suya cğilcn biı\ok kisi orada yalnızca bclli bclirsiz bir insan görüntüsü görür. Cicnct isc kcndini hcr vcrdc görmcktcdir; cn donıık yüzcylcr ona kcndi imgcsini yansıtırlar; baskalarının en derin gizlcrini bilc lıcmcn sczip ortaya «,'ikarır Cîenet. () kaygı vcrici ikizlik tcmasına. imgcyc, lıpatıp bcnzcmcyc düsman kardeijc tüm yapıtlarında rastlanır. Bu yapıtların hcr biıiııin kcndisi olmak, kcndisinin yansınıası olmak gibi tuhal bir ö/clliği vardır. Kafamızı karıştıran, bizi csritcıı vc Cicnct ııin bakı^ı altında C icner'vc dönü^cıı uğulmlu, yoğıın bir kalabalığı gözümıızün önünc gctirir Cıenet. "Hırsızın Giinlüğü "nde ikizlik miti en güven uyandırıcı, en yaygın, en doğal bic;imini al mısjtır. Cîcnct burada doğrudan doğruya Cienct'den konuşup; yaşanıını sclilliğini ve mutluluğunu, asklarını anlatır; dü^üncclerini dile getirir; Montaigne gibi, kendisini saf vc scnlibenli bir biçimde betimlcmek niyetindc olduğunu sanabilirsiniz. Ama Cîenet hiçbir zaman scnlibenli olmamı^tn, kendisiyle bilc lllbette her şcyi söyliiyor. Tüm gerçeği, yalnızca gcrçeği söylüyor: Nc var ki bu gcrççk, kutsal bir gcrçektir. Ozyaküsü dcğildir, yalnızca göriinüştc* öyledir: Bu, kutsal bir kozmogonidir. ()ykülcri öykü dcğildir; bunlar sizi coijturur, büyiilcr; ama olmuş şcylcr sam ÖVKÜSÜ özyaşam öy 1) Magazine Litteraire dcrgisindc (No: 313Eylül 1993) yayımlanaıı Flıilippe Sollers'in yazısından kısaltarak çcvircn Yaşar Avun<,. 2) Jean C îenet, I Iırsızın Giinlüğü, (,1e viren: Yaşar Avunc, Ayrıntı Yayınları, 1997. Sayfa73. 3)Ibid. Sayfa84 4)lbid. Sayfa6 •)) tbid. Sayfa 163 6) Ibid. Sayfa 177 7) ArthurRimbaud, Cehennemde Bir MevsimIlluminations, Çevircn: ()zdc mir Ince, ("an Yayınları, İ99J, Sayfa Cı7. 8) Jean Cîcnct, Hırsızın Giinlüğü, Çcviren: Yasar Avunç, Ayrıntı Yayınları, 1997. Sayfa 88. 9) ibicl. Sayfa 109 10) Arthur Rimbaud, Cehennemde Bir MevsimIlluminations, Çevıren: ()z demir Ince, Can Yayınları, 1993, Sayhı 63. anlartığını sandığınız sı rada, ansızm, törcnscl şeyler anlattığını fark cdcrsiniz. Sizc 'C.in Mahallcsi'nin bitli clilcncilc rindcn söz cdiyorsa, bunıı öncelik hakkı vc cti ket sorunlarım görkcnıli bir biçimde laılı^mak için yapar: (), Coıır dcs Miraclcs'ınl") SaintSimon'udur. Anıları anı değildir; ucrçck, ama kutsaldırlar. Kcndi yaşa mından bir lııcil ya/arı, hayran kalmi1; bir tanık gibi söz edcr... Ama vinc de bitiştnc ycriıulc, kusja tan miti kus,atılmıs. mitten ayıran o incc çi/giyi görmcsini biliyorsanız, Kerceği keştedcrsiniz, o korkunç gcrçeği." • (*) Hır.su, svrscrı ğı E\hı Pıirn'/ıı bir ıınıhallcuıtc vcrilcıı ad Or /(ictiğ'Jti hıruzlıirııı, wr\r rdcrın harındıüj yerdi (ÇJI.) SAYFA 7