Catalog

Mümin ve müsrif bir padişah kızının hazin hayat hikâyesi Hani çiğnene çignene sakız olmıi!; bir lafvardır: "Para saadet getirmez." Tarih Vakfı Yurt Yayınları'ndan yeni eıkan Rcfia Sultan hani nercdcysc bu lafı doğrulayan bir hayat hikâyesi. Parayı har vurup harman savurduğu icin babası Sultan Abdülmecid'ın öfkeden küplcrc binmesinc sebep olan, arabasını Paris'tcn getirten, Beyoğlu mağazalarmdan yaptığı alışverişin haddi hesabı olmayan bu padişah kızı hiç de nuıtlu dcğil. Lünkü hcm evliliği bir hayal Kirıklığı, hcm de duçar olduğu hastalıktan kurtulma gayretleri bir neticc vçrmiyor. Kelia Sultan'ın hayat hikâyesinin çoğunu da kendi ağzından, yani mektuplarından öğreniyoruz. Rcfia Sultan, Marmara Üniversitesi Tarih Bölümü'nden Doç. Dr. Ali Akyıldız'ın Osmanlı arşıvlerindeki belgelere dayanarak yazdığı değerli bir monografi. Sayın Akyıldız ile bu hüzünlü padişah kızı ve araştırma yapnıanın zorlukları üzerine konuştuk: duğunu rahatlıkla söylevebiliriz. Bu sö/ lcriınizdcn varmak is icdigimiz nokta, konu hakkında birinci ı Idcn kaynaklara davalı öncü vc örnck çalışmaların yetersizliği çahijmanın çcrc,cvcsinin vc yönteminin tcspirindc zorluklarla karsılasmamı/a nc den olmu^tur. Dolayısıyla mctodıı vc çcrçcvcyi kcndimiz olu^turnıak vc çizmck zorunda kaldık. Litcratürün yok dcnccck kadaraz olması, sadccccaltsmanın bclgc lcrc dayandırılmasını değil, çcrçcvcnin hcmcn hcmcn tamamının bdgclcrlc tcspitini gcrcktiıdi. Bdgclcrlc yazı yazmanın zorkıgu isc, crbabınca malıımdur. Rcfıu Stıllan o dimcııı ı\iıı tıpik. bir w; nıylı ı/ııdır ıu Rcfia Sıd/aıı 'dıin \ola çıkdrah AhdülıııcaJ dbncımınn scıruy yaşaını hakkında bir şcytcr söyleychdır nnym' l'.vct. Rcfia Sultan, Sultan Abdülnıc cid döncmi sultanlarının vc saray kadınlarının tipik özclliklcrini ta^ımaktadır. Döncnıin ayırdcdici özcllikleri, saray kadınlarının mcsirc vcrlcrindcsıkça gözük mdcri, Bcyoglu'nun Avrupa modasını sunan maga/alarmdan lüks alı^vcri^lcr yapmaları, kısaca saray vc havas hayarında clışn ılönük yasamın ön plana çıknıasıdır. Abdülmccid uöncmindc saray kadınları büyük bir lüks vc tükctim yanşı içindc hazinci hassa dcnilcıı saray hazincsini if tınız'' lasa çıkarmışlardır. Otc yandan güntiBcn aslında ()smanlı padişah kızları müzdc tstanbııl'u süslcycn koşk vcsaıayüzcrinc geniş bir moııografi hazırlamak lann öncmli bir bölümü tle bu döncmdcla nıcşgulkcn vc bu konııda araştırmala ki israf'ın bir ürünüdür. rımı sürdürürkcn, topladığını belgelcrdc Rcfia Sultan'ın ditjcrlcrindcn hayli dcğiRctia Sultan böylc bir ortamda doöşik vc üzücü olan lıayat hikâycsiylc karşınıuş, yctişmiş vc yaşamıstır. Sultan Ab FATOŞ YILMAZ faştım. 1 likâycnin farklı vcbclgdcrirı özdülmccid'in saray kadınları vc sulranlar gün olduğunu anlavınca ilgim daha da üzerindc kurmıış olduğu kısa siircli baskı kararının Rcfia Sultan'ın bordarı üzccdcıı Rı'/ra Sultan '•* arttı. Sultanla ilgili bclgcler daha zivadc Tonkapı Sarayı Mü/esi Arijivi'ndc bulıın rinc alınmış oldıığıınıı ifadc ctmck, sulta Doğıu. Onccliklcccvaplanmamaktadır. llk bakı^ta bu bclgclcrin ait olnın, döncnıin tipik saraylılığını daha iyi sı gcrckcn bir soru. Rcfia Sulduğu şahsın tcspiri son dcrccc güçtür. Ni açıklar /anncdıyorum. tan'ın lıayatı, kitap okundıığuntckim, Rcfia Sultan ı ayrı bir monografi Monograft çcılışDialannnı tarih btliıııı <Ja da göıülcccği gibi, alcladcbirsultanın olarak dc aimadan cvvcl bclgclcri bir yc ıçindchı ycrıııı ıniKil'dcğ,('Hcndırı\<ır\uıniz? hayatından ba/ı ııoklalarda öncmli fark rc oturtmak vc kinıdcn kinıc gittiğini tcs Çok öncmli bir soru, gcniş olarak cc lılıklar göstcrmcktcdir. Birincisi sultan pit ctmck haylı zor olmuştu. Konu ilcrlcvaplandırılması gerekmcktedir. Ancak hastadır, bu yüzdcn dc problcnıli hayatı dikçc vc başka bclgclcrin sıınmus oltluğu hcrhaldc böylc bir vcsilcylc yapılan bir na dair daha fazla ve ilginç vcsikalar bııpuclarmı birbirinccklcdikçc, bclgclcrdc röportaj için fazla ayrıntı olur. Bu yüzdcn rakmıştır. Malunı, bclgelcı çıkan prob daha bir anlam vc açıklık kazanmaya baş konu hakkmdaki görü^lcrimi kısaca bc lemlcr ü/ctinc teşckkül cderlcr. Yani, haladı. Bir bclgcnin hangi sultana ya/.ıldıgıliıtnıcycçalısacağım. F.vcr, monografi çayar sorıınsuz vc olağaıı dcvam cttikçc bd nı, içindc gcçcn bir hizmctci vcya cariyc lışmaları tarih bilimi için vazgcçilmc/d^ir. genin tüıcycccği ortam oluşmaz. Sultaismi gibı ıpuçlarından tcspit cdcbiliyoBunun ncdcni bizc aynntıda çok öncmli nınbirakmışoldııgubclgclcrarasındabil ruz. Bu vüzdcn, sultanın sarayındagörcv bilgilcr sunmalarıdır. Ancak, bu öncmini hassa yazmış oldugu mektuplar çok dikli cariyc, hadcmc vc harcm agaları bcnim bclirtirkcn bu monografi çalışmalarını katimı c^ckri. Zira bıınlar arasmda rulıatanıdıklarını, saraydan birisiyinı artık. bcklcyen bir tchlikcyc dc dikkat çckmc niyctlerindcn yardım dilcmek üzere I Iz. nıiz gcrckir ki, o da, aynntıda boğulmak Muhamnu'd'c, Hz. Ali've, Sünbül Iilcn Bıı ıihilzcınc ı'izcrinJı' çti/njirkt'n kıdlandi'yc va/ılınış man/.uın vc mcnsıır yazılar d/flnıız x<>ııtc»ıı hı\ıica anlatabilir ınhiııız'' vc alınan konııyu gcnclin içcrisindc biı vcrc oturlamamaktır. Bu ciddi bir tchli vardı. Rclia Sultan cn kuçuk bir bclgcyi Bcliıttiğim gibi başlangtçta boylc bir kcdir. Bunun için dc alınan konunuıı bilc inıha cııncmiş vc saklamıştır. Sultana kitap ya/mak gibi bir tikıim vc amacım muılaka gcncl içcıisindcki ycıinin iyı tcs ait bclgclcıı ınıvledig'imdc, \nltaıı tarıhcıyoktu. Ipııclarını biı lcştırdıkçe daha d.ı pit cdilmesi vc gencl içcrisindc ifadc ctti lcrc hclgc hırakabibı/ck ı^ııı hiliııclihır lcr anlam ka/anmaya başiadıklarını göıdünı. ği anlamın iyi vurgulanması gcrckir Bu cıh/c kiiı^iic //'/• hır hclgc fuiı\ınıııt hılc ı>//ı Konu vavaş vavai; kalaında ijckillcnmcyc vapılabildiği takdirdc monografilcr taıih hnfıiZıi clnınj olnıah divc düjjiinuıcktcıı baijlatlı. Ksascn başta konııyu bir nıakalc çatiijmalannın tcmclini oluşturuılaı. kcndinıi alanıadım. Bu bırınci ncticndir. vapınak istcnıi^ıiın. Ancak, diisünmcyc İkinti vccn öncnılisi isc. vakla^ıknn i\ dcvam cttikçc vc bclgclcri bir tlc bınlc biı liıı koııuda çaltşmalara dcvam cdcıck aıncliyat olmasına vc lıayatının son bc^ vımonograli gözüvlcılcğcrlcndiınıcycbas n/nıııız? lını hastalıktan kıırnılrnak icın büyük liiı layınca pıojc büyüdü vc bir kitap halini Yukarıdadabclirttigimgibı /atcn( )smiicadclc ilc^cçirıncMnc raşiincn, Allah'a aldı. \'M\\ basl.ulığımda böylc bir sonııca manlı padişah kızları vc Osmanlı modcın vc( )'ndaıı >;clcnc kaı şi biivıikbirsalıır vc ulasnıavı lıiı, düşünnıcmıştim, bir ycrdc lcşmcsinin bu zümrc ü/crindckı ctkilcri tcvckkül ^(isicnııcsidiı. Sultana ait bdj^c bclgclcrin bı/.i gotürdügii vcrc gitıik. konusıınılakı çalışmalaı ım dcvam ctmck lcrdc bu kcıniKİa cn kııçiık bir scr/.cnisc ()kundugunda «,ok acjık görülcccği ıi/crc tcdir. Rclia Sultan bu büyük çalışmanın dahi tcsadiil ctlilnıc/.. Sultan bu hususta kıian ıloncminın IstanİMil'uiHin cok /cn bir ürünü olarak ortaya çıkıı. Bu koııuda yok sabırlıdır, ancak, hastalı^ı \vnmck fin biı paııoranıasını da ıhııva ctmcktclitcratür vc aısjv çalışmalan büyük ölçiı icin tlc büyük vc inaııılnıa/ bir sava;; vc dıı. dc tamamlanmıştır. Mczaı laşları \c ()s rir, kolay tcslim olnıa/. Nitckim, bir van(Jalısnıa csnasında, bizi sıkıntna sokan manlı basını kısnıı cksiktıı. Biı yandan dan Avrupa'dan hckinılcr gctirtilirkcn, cn öncmli sorıın, Osmanlı taıilıi hakkııı konuyu kafamda şckillcndiıirkcn, digcı diftcr yandan da lıalk aıasında kocakan da bu gibi monografilcrin yctcrsızlıgıvdı. yandan da söz konusu cksiklcı i tamanıla ilaçlan diyı mcşhıırolan çcşitli ilac tcrkip l'arih calı^ııalanmn siyasi tarih ağıılıklı ıııaya çalısıyomm. Yani, konu hakkında lcrini tlc kullanmaklan cckınmcz. olması vc sosval alanla ilgili vcı ilcı ın yc ki çalışmalarını büyük birgavıcllcılcvanı tcrincctlcgcrlciKİirmcyctabinıtulmuşolctmcktcdir. • Bu mücadclc a/.nıi vc tcvckkülü bcııi maması dolayısıyla önünıü/dc bi/.c fikir çok etkilcdi. Bu vii/.dcn bir padişah kızı vcrcbilccck bir ornck t,'ülısma yoktu. I,iMümin ve Müsrif Bir Padişah Kı/ı: nın yaşamıij olduğu bu hü/ünlü nikâycvi tcratürümüzdcki bu cksikliğinc lağnıcn, Refia Sultan/ Ali AkyddrJ Tarih Vak/ı daha fazla tarihin dcrinliklcrindc bııakarşivlcrimizdc sosval konulara ait son dcniadan okuyucuyla paylaşmak istcdim. Yurt Yayııılan/ Mayn I'J'JS/ xii+215 A. rccc doyıımeu biıgilcr vc bclgclcrin ol Rcfiıi Stıltuu 'ın cvrahıvla tuısılkl l'otojS/aflar HALA KİTABI ( ( i n I (i I > ) TARIK Sl P A H I YAZ DERSL.ERİ (denemelcr) RAUF MUTI UAY KONUŞAN TOPLUM (de n e nn 11 t ) MFMF.T FDAT HEPSİNİ OKUDUNUZ MU? (drnemclcı ) MEMtT BAYÜUR KARŞ1 KÖŞE (ıi f n f m <• I f r ) II.HAN MIMARÜĞLU GOYA (oyun) JOHN NELLA (ürhçfsl. BERGER BIF. 1 S K 1 Cdnul Çapan N ŞIİR YAZILAR1 (elefltri) FETHİ NACf DİL DEVRİMİ ve SONUÇLARI (i n c c I c m e) TAHStN YUCEL YAZIN1N YEDİ RENGİ ((İ f n e rrı r f r t ) LJ G U R K O K I 1 E N HECE TA!?LARI ( s .H k ı ) MLHMIiT H 0 O GA N / . / a tı h ıı 1 v Akarotlnr Spnr Caddesi BJK Plaza B Bluk No.92 Zemin Kat Beşiktaş 80680 Istanbul Tol. 0212/227 97 77 (pbxl Faks 0212/227 97 57 (pbxl CUMHURİYET KİTAP SAYI 441