Catalog

DIŞ HABERLER EDİTÖR: EZGİ KARDEŞ dishab@cumhuriyet.com.tr 7 15 MAYIS 2020 CUMA Fransız ilaç şirketinin, ‘dağıtımda ABD öncelikli’ açıklaması tartışma yarattı Aşı için dev kapışma Yeni tip koronavirüs (Covid19) nedeniyle tetiklenen küresel ekonomik krizden çıkış için kimi ülkeler salgın tam kontrol altına alınmasa da normalleşme sürecine başlarken gözler aşı çalışmalarında. Toplumun dezavantajlı kesimlerinin geliştirilecek potansiyel aşıya erişemeyeceği kaygıları sürüyor. Dağıtım hakkına öncelikli olarak hangi ülkelerin sahip olacağına yönelik milliyetçi tartışmalar dinmiyor. Fransız ilaç şirketi Sanofi’nin ABD’yle yaptığı ön anlaşma doğrultusunda bu ülkenin aşı erişimi konusunda öncelikli olabileceğine yönelik açıklaması, Paris yönetimi tarafından sert tepkiyle karşılandı. ‘İhanet’ Çin’de ortaya çıkan Covid19 nedeniyle dün itibarıyla can kaybı dünya genelinde 298 bin 740 kişiye yükseldi. Tespit edi Fransa’nın Ekonomi İşlerinden Sorumlu Devlet Bakanı PannierRunacher, “Mali nedenlerden dolayı herhangi bir ülkeye imtiyazlı erişim kabul edilemez” dedi. lebilen vakalar dün itibarıyla 4 milyon 452 bini aşarken 1.6 milyonu aşkın kişi ise iyileşti. Aşı üretiminde önde gelen uzman ilaç firmalarından biri olan, Avrupa’nın en büyük ilaç şirketi Sanofi’nin Genel Müdürü Paul Hudson, Bloomberg’e yaptığı açıklamada, “büyük yatırımlar yaptığı” gerekçesiyle olası aşıdan ilk olarak ABD’nin faydalanacağını söyledi. Bu açıklama başkentte büyük yankı uyandırdı. Ekonomi İşlerinden Sorumlu Devlet Bakanı Agnes PannierRunacher, “Mali nedenlerden dolayı herhangi bir ülkeye imtiyazlı erişim sağlanması kabul edilemez” çıkışında bulundu. Eski milletvekili Bernard Carayon durumu “ihanet” olarak nitelendirdi. Sosyalist partiden Olivier Faure ise “Fransa’nın bu duruma göz yummaması gerektiğini” söyledi. AB’ye katkı çağrısı Tepkilerin büyümesi üzerine gazetecilerin sorularını cevaplayan Sanofi Fransız yetkilisi Olivier Bogillot, “Sanofi’nin Covid19 aşısını öncelikli olarak ABD’ye ulaştırmaması için finansman konusunda Avrupa Birliği (AB) de o düzeyde etkili olmalı” dedi. Sanofi şubat ayı ortasında Covid19 aşısını bul mak amacıyla ABD ile ortaklık anlaşması yapmıştı. Herkese eşit erişim! Uluslararası arenada aşı konusunda süren yarış, sosyal adalet ve tedaviye eşit erişim konusundaki kaygıları artırdı. Aralarında Güney Afrika Cumhurbaşkanı Cyril Ramaphosa ve Pakistan Başbakanı İmran Han’ın da olduğu 140’ı aşkın eski/yeni dünya lideri yayımladıkları açık mektupta, geliştirilecek aşı ve tedavilerin herkese ücretsiz sağlanması çağrısında bulundu. Mektupta, “Güvenilir, etkili bir aşı geliştirildiğinde, hızlı şekilde büyük ölçekte üretilmeli ve tüm ülkelerde ücretsiz bir şekilde herkesin hizmetine sunulmalı. Bu koronavirüse karşı tüm tedaviler, tanılar ve başka teknolojiler için de geçerli” denildi. Burundi DSÖ’yü dışladı Sağlık çalışanlarının ve muhaliflerin koronavirüs vakalarını gizlemekle suçladığı Doğu Afrika ülkesi Burundi, Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) ülke temsilcisi ve 3 uzmanını sınır dışı etme kararı aldı. BM’ye bağlı bir kurum olan ve çalışanları diplomat statüsündeki DSÖ’nün Afrika Merkez Bürosu ile Burundi Bürosu’na Dışişleri Bakanlığı’ndan gönderilen yazılı notada, örgütün Burundi Temsilcisi Walter Kazadı Mulombo ile Daniel Tarzy, Ruhana Mirindi Bisimwa ve Jean Pierre Mulunda Nkata’nın “istenmeyen adam” ilan edildikleri belirtildi. DSÖ ekibinden bugün itibarıyla ülkeyi terk etmeleri istendi. DSÖ uzmanlarının sınırdışı kararının 20 Mayıs’ta yapılacak cumhurbaşkanlığı ve yasama seçimlerinden kısa süre önce gündeme gelmesi dikkat çekti. Afrika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi, virüsle mücadelede daha fazla işbirliğinin gerekli olduğu bir zamanda kararı “talihsiz” olarak nitelendirdi. Şu ana kadar 27 vaka ve 1 ölümün açıklandığı ülkede hükümet, sınırları kapatmaya karar verdi ancak bölgedeki ülkelerin çoğunun aksine ülke içinde kısıtlamalara gitmedi. Seçimler için geri sayımın sürdüğü Burundi’de Devlet Başkanı Pierre Nkurunziza mitingde. Trump’a otelden dava ABD’de Washington’da bir otel sahibi, kendisi de bir oteller zincirine sahip olan ABD Başkanı Donald Trump’ı “yasadışı kâr ettiği” gerekçesiyle mahkemeye verdi. DC Otel adlı işletme adına ABD’nin Maryland ve Columbia Bölgesi avukatları, Trump’ın, Washington şehir merkezindeki oteline yabancı ve eyalet hükümet ziyaretçilerinden yasadışı bir şekilde kâr ettiği gerekçesiyle dava açtı. Öte yandan ABD önceki gün salgın nedeniyle son 24 saatte bin 813 ölüm daha yaşandığını bildirdi. Can kaybı sayısı 84 bin 59’a, vaka sayısı ise 1 milyon 389 bin 935’e ulaştı. Ülkede normalleşme tartışmaları sürerken Trump, Ulusal Alerji ve Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsü Başkanı Anthony Fauci ile bir kez daha ters düştü. Trump, Fauci’nin önceki gün yaptığı ekonomik faaliyetlerin ve özellikle de okulların çok erken biçimde yeniden açılmasının tehlikelerine yönelik uyarılarını, ’’kabul edilemez’’ olarak niteledi. İSPANYA’DA ARTIŞ... Covid19 salgınının Avrupa’da en kötü etkilediği ülkelerden İspanya’da normalleşme adımları sürerken hastalık nedeniyle yaşamını yitirenlerin sayısı, 8 Mayıs’tan beri ilk kez 200’ün üzerine çıktı. Son 24 saat içerisinde 217 kişinin öldüğü, can kaybı sayısının 27 bin 321’e yükseldiği bildirildi. Ülke genelindeki vaka sayısı ise 272 bini aştı. Barselona’da önceki gün sağlık çalışanları zorlu çalışma koşullarına dikkat çekmek için meydanlardaydı. ‘Virüs kalıcı olabilir’ Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) yeni tür koronavirüsün (Covid19) HIV gibi bir “endemiye” dönüşebileceği ve kalıcı olabileceği uyarısında bulundu. DSÖ Acil Durumlar Birimi Başkanı Dr. Mike Ryan, önceki gün yaptığı açıklamada, “Gerçekçi olmamız çok önemli. Bu hastalığın ne zaman ortadan kaybolacağını hiçkimsenin öngörebileceğini düşünmüyorum” ifadelerini kullandı. Aşı bulunsa dahi koronavirüsle mücadelede “büyük bir çaba” sarf edilmesi gerektiğini vurguladı. DSÖ Başbilimcisi Soumya Swaminathan da virüsün kontrol alınmasının beş yılı bulabileceğini ileri sürdü. Avrupa Birliği’ne bağlı Avrupa İlaç Kurumu’nun (EMA), yetkilisi Macro Cavaleri ise aşının eylül ayına kadar hazır olabileceği iddialarını inandırıcı bulmadığını söyledi. Cavaleri, “iyimser bir tahminde bulunması gerekirse” geliştirilecek herhangi bir aşının, yaklaşık bir yıl içinde onay alabilece ğini ifade etti. Halihazırda virüse karşı 100’ü aşkın potansiyel aşı geliştiriliyor. Bunlardan bir kısmı klinik deneme aşamasında bulunuyor. Uzmanlar, koronavirüse karşı etkili olabilecek aşıların bulunmasının zorluklarına dikkat çekiyor. ‘AKIL SAĞLIĞI SİGORTA KAPSAMINDA OLMALI’ Salgının tetiklediği ekonomik krizin dünyanın dört bir yanında toplumsal buhrana veya patlamalara yol açacağı endişelerine karşı uyarılar sürüyor. Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, yeni tür koronavirüsün (Covid19) insan sağlığını sadece fiziksel de ğil, psikolojik olarak da etkilediğine dikkat çekti. Guterres, hükümetlere salgınla mücadelede akıl sağlığı hizmetlerini artırmaları, finanse etmeleri çağrısında bulundu. “Akıl sağlığı hizmetlerinin evrensel sağlık sigortası kapsamına alınması gerektiğini vurguladı. Kâbil’de geçen salı günü bir hastanenin doğum katı saldırının hedefi olmuştu. Yeni doğan üç bebeğin anneleri de yaşamlarını yitirenler arasında. Afganistan’da şiddet döngüsü Taliban ve IŞİD gibi cihatçı örgütlerin etkin olduğu Afganistan’da dün bir kez daha kan döküldü. Savunma Bakanlığı ülkenin doğusundaki Gardez eyaletindeki askeri üs yakınlarında bomba yüklü bir araçla düzenlenen saldırıda 5 sivilin yaşamını yitirdiğini, 24 kişinin yaralandığını bildirdi. Saldırıyı Taliban üstlenirken sivillerin yaşamını yitirdiği iddialarını reddetti. Kâbil operasyon dedi KâbilTaliban arasında ABD’nin arabuluculuğunda sürdürülen müzakerelerle birlikte artan barış umutlarına bir darbe daha vuran gelişme, salı günü düzenlenen eşzamanlı terör saldırıları üzerine başkentten yükselen operasyon sinyalinin ardından geldi. Afganistan Devlet Başka nı Eşref Gani, Taliban’ın saldırılarını artırması üzerine “Düşmana karşı operasyon başlatıyoruz” açıklaması yaptı. Taliban, bu açıklamadan saatler sonra, “Savaşa hazırız” tehdidinde bulundu. Salı günü bir doğum hastanesini, cenaze merasimini ve pazar yerini hedef alan üç ayrı saldırıda aralarında bebeklerin de bulunduğu can kayıplarının dün 56’ya yükseldiği bildirildi. Taliban, saldırının arkasında olduğu iddialarını reddetmişti. Gözler bölgede etkin olan IŞİD’e çevrilmişti. Öte yandan ABD’li yetkililer, son gelişmelerin ABD yönetiminin uzun vadede çekilme planları yaptığı Afganistan için arabulucu olduğu barış müzakerelerine zarar vereceğinden endişe ediyor. Japonya’da intihar azaldı Koronavirüs önlemlerinin stres faktörlerinde değişime yol açması nedeniyle Japonya’daki intiharlarda yüzde 20 oranında düşüş olduğu bildirildi. Kimi uzmana göre, daha az işe gitmek, aileye daha fazla zaman ayırmak toplum sağlığına olumlu etkide bulunmuş olabilir. Nikaragua’da mahkumlara serbestlik Orta Amerika ülkesi Nikaragua’da, bir mahkumun zatürree nedeniyle hayatını kaybetmesi, cezaevlerinde muhtemel yeni tip koronavirüs (Covid19) vakalarına dair endişeye sebep oldu. Daniel Ortega yönetimi, 2 bin 800 mahkuma ev hapsi izni verirken avukatlar bunların arasında siyasi tutsakların bulunmadığını bildirdi. Ülkede 2018 yılında patlak veren Ortega karşıtı eylemlerin ardından muhalefetin önde gelen 86 ismi ve destekçisi cezaevine konmuştu. Eski İsrail Dışişleri Bakan Yardımcısı ve Ankara Maslahatgüzarı Alon Liel: Yeni Dışişleri Bakanı Aşkenazi, bölgesel anlamda Türkiye’nin öneminin farkında Liel olan bir isim. GÖZLER İSRAİL’DEKİ YENİ KABİNEYLE BİRLİKTE ANKARATEL AVİV İLİŞKİLERİNDE Liel: İlhak ilişkileri daha kötüleştirir M. BİROL GÜGER öneminin farkında olan bir kur may. Bu durum ilişkileri nasıl Mayıs 2010’da gerçekleşen etkiler bilemiyorum ama bunu Mavi Marmara olayından sizlerle bir arka plan bilgisi ola bu yana tarihin en düşük sevi rak paylaşıyorum. yesinde ve oldukça gergin sey Yarın kabinenin açıklanma reden Türkiyeİsrail ilişkileri gi sıyla birlikte başka isimler de derek hareketleniyor. Son ola gündeme gelecek. Bunlardan rak 11 Mayıs’ta, Mısır, Birleşik biri de İşçi Partisi’nden Amir Arap Emirlikleri, Yunanistan, Peretz. O da, Çevre Bakanı ol Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ve duğu dönemde Türkiye’yi zi Fransa tarafından kamuoyuna yaret etmiş son bakan olma deklare edilen, Türkiye’ye yö özelliği taşıyor. Türkiye’yi kri nelik kınama bildirisinin altında zin devam ettiği dönemde zi İsrail’in imzasının olmadığı gö yaret etmişti. Ondan başka ze çarptı. İsrail’in, Doğu Akde Türkiye’yi ziyaret eden başka niz’deki East Med Boru Hattın hiçbir üst düzey resmi yetki da stratejik ortağı olan bu ülke li olmadı. Bu ekonomik açıdan lerle birlikte Türkiye’yi kınama olumlu sonuç verebilir ama so ması oldukça dikkat çekici bir run şu ki Türkiye ile İsrail ara hamleydi. Hemen ardından, İs sındaki problemler ekonomik rail devleti resmi Twitter hesa değil siyasi temelli. bından yayımlanan bir iletide, “Türkiye ile diplomatik ilişkile Mısır faktörü rimizle gurur duyuyoruz. Bağla n Türkiyeİsrail ilişkilerinin rımızın gelecekte daha da güç seyrine başka ne gibi faktör lenmesini umuyoruz” ifadele ler etki etmekte? ri yer aldı. Bir başka önemli faktör de Cumhuriyet, Türkiyeİsra Mısır. Kahire yönetimi, geç il ilişkilerinin mevcut seyrini ve tiğimiz 10 yıl içinde, bilhas geleceğini, İsrail eski Dışişle sa enerji alanında İsrail’in kuv ri Bakan Yardımcısı ve Anka vetli bir müttefiki haline gel ra Maslahatgüzarı, deneyimli di. Dolayısıyla, Türkiyeİsra diplomat Alon Liel ile konuştu. il ilişkilerinin düzelmesi bilhas Türkiye’yi yakından tanıyan bir sa Kahire’de olumsuz etki yara isim olan Liel, yeni kabinede tacaktır. Üstelik İsrail Mısır’a, ki isimlerin Türkiye’ye yönelik Mısır’ın İsrail’e olduğundan da yaklaşımları konusunda önemli ha bağımlı, bu durum da yakın ipuçları verdi. laşmayı zorlaştırıyor. Bu da şu n Yaşanan son gelişmeler anlama geliyor, İsrail’in Türkiye ışığında, Türkiyeİsrail ilişki ilişkileri ikili bir sorunu olmak lerinde normalleşme gözlem tan ziyade bölgesel bir sorunun liyor musunuz? parçası. ALON LIEL İsrail’de yeni hü kümet 14 Mayıs’ta görevi dev Deniz yetki raldı. Bu noktada, Türkiye ilişkilerimizde en kritik nokta, Başbakan Binyamin Netenyahu ve anlaşması düşük ihtimal ortağı Benny Gantz arasında n Türkiye ve İsrail arasında, ki, Batı Şeria’nın yüzde 30’unun kısa ya da orta vadede, deniz İsrail’e ilhakına yönelik anlaş yetki alanlarının sınırlandı madır. Burada Türkiye ile iliş rılmasına ilişkin, Türkiye’nin kilerin düzelmesini arzu eden BM destekli Libya hükümetiy ler olsa da ilhakın gerçekleş le yaptığı türden bir anlaşma mesi halinde olabilir mi? buna olanak Libya, İsra kalmayacak. il tarafından Eğer İsrail düşman ola bu ilhakı ger rak kabul edi çekleştirirse, liyor. Dolayı Türkiye ve İs sıyla, bahset rail ilişkileri tiğiniz olasılı nin bugünkü İsrail, uluslararası toplumun tep ğın gerçekleş düzeyinden kilerine karşın Filistin toprakların mesi şansı epey daha kötü bir da yerleşim inşasını sürdürüyor. düşük. Ayrıca şekilde sey petrol ve gaz fi redeceğinin garantisini verebili yatları hızla düşüyor, bu du rim. Doğrusu, ben bu planı des rumda, enerji politikalarının ge teklemiyorum ancak İsraillile nel politikaya olan etkisi konu rin önemli bir kısmı benimle ay sunda istikrarsız bir durum or nı fikirde değil. İlhak çok büyük taya çıkıyor. Ayrıca, şunu unut olasılıkla gerçekleşecek. mamak gerekir ki İsrail; Yuna Yeni kabinenin nistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin siyasi müttefiki ko Türkiye algısı n Yeni İsrail kabinesindeki isimlerin Türkiye’ye yönelik yaklaşımları ne durumda? Artık yeni bir Dışişleri ve Savunma Bakanımız var. Üstelik bu isimlerin ikisi de geçmişte İsrail ordusunda genelkurmay başkanlığı yapmış isimler. Bir bakıma, Türkiye’nin bölgesel rolünün farkında olan ve Türk ordusunu yakından tanıyan isimler. Yeni Dışişleri Bakanı Gabi Aşkenazi 10 yıl, yeni Savunma Bakanı Benny Gantz ise 5 yıl önce Genelkurmay Başkanıydı. Şimdi Mavi Marmara olayını anımsayın. Türkiye o dönem, olayla bağlantılı olarak dört İsrailli generali yargılamış ve Türkiye’ye iadesini talep et numunda. Şu an için bahsettiğiniz tarzda bir olasılık göremiyorum. Şu an statükonun değişmesine engel olan daha büyük bir oyun var ortada. Tabii, 12 ay sonra, koşulların değişmesiyle işler de değişebilir, ancak bunun da bir garantisi yok. n Türkiye’ye mesajınız nedir? Türkiye ile İsrail ilişkilerine katkı sunacak bir adım da örneğin, Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’nun Aşkenazi’yi yeni görevinden ötürü tebrik etmesi olabilir. Ankara, daha önce yargıladığı bu ismi tebrik ederse, bu önemli bir jest olur. Ayrıca her ne kadar Türkiye ile İsrail arasında şu an bir savunma işbirliği olmasa da örneğin Benny Gantz’ı, Savunma Bakanlığı görevinden ötürü kutlayabi mişti. Onlardan biri de o dö lirler. Türkiye’nin bunu yapması nem Genelkurmay Başkanı olan mümkün mü gerçekten bilmiyo Aşkenazi’ydi. Yarın Dışişleri Ba rum ama böyle bir şey gerçek kanı olarak göreve başlayacak. leşirse bu adım Tel Aviv de has Aşkenazi’nin, Türkiye’ye kar sasiyetle dikkate alınır. Çünkü şı Netenyahu ve Lieberman’dan bu durumda, o da bu tebriki ya farklı bir yaklaşım benimsedi nıtlamak durumunda olacak ve ğini gözlemliyorum. Aşkenazi, dolayısıyla ilişki kurmak adına bölgesel anlamda Türkiye’nin bir adım atılmış olacak.