Catalog

Çarşamba 30 Aralık 2015 KULTUR kultur@cumhuriyet.com.tr Lemmy’e veda İngiliz heavy metal grubu Motörhead’in kurucusu, bas gitarist, solist ve besteci Lemmy Kilmister (70), kanser sebebiyle yaşamını yitirdi. TASARIM: ZARİFE SELÇUK Palmyra’nın çıktısını aldılar EDİTÖR: EZGİ ATABİLEN 17 Dört ay önce ‘Her Şey Olur’ demiş! Y apıtları İstanbul’daki galeri xist’te de sergilenen çizer Cem Dinlenmiş, dün Twitter hesabı üzerinden eski bir çalışmasını takipçileriyle paylaştı. Cem Dinlenmiş’in, muhalif ve bağımsız çizgisiyle bilinen haftalık karikatür dergisi Penguen’in 676’ncı sayısında, 3 Eylül tarihinde yayımlanan ‘Her Şey Olur’ köşesi, adeta ve ibretle, Türkiye’nin doğusunda yaşanan bu acı dolu günleri öngörür gibi bir havayı gözler önüne seriyor. Biz de ilgili çalışmayı, Cem Dinlenmiş’in izniyle, yorumsuz olarak Cumhuriyet okurlarıyla paylaşıyoruz. l Kültür Servisi uriye’de geçen yıl boyunca defalarca IŞİD saldırılarına hedef olan ve çoğu bölümü yitirilen tarihi Palmyra kentindeki 2000 yıllık Baal Tapınağı’nın ayakta kalabilen kemerinin kopyaları Londra ve New York’a dikilecek. Nisanda düzenlenecek Dünya Kültür Mirası haftasında, 15 metrelik kemerin kopyalanması ve yerleştirilmesi, etkinliklerin odak noktası olacak. Kemerin kopyalarının yapılması, aynı zamanda, IŞİD’in Ortadoğu’daki İslamiyet öncesi tarihi silme girişimlerine bir direniş ifadesi S olarak görülüyor. Tapınak girişinin kopyalarının Londra’da ve New York’a dikilmesi önerisi, Dijital Arkeoloji Enstitüsü’nden geldi. Enstitü, Unesco’nun işbirliğiyle, bu yılın başlarında gönüllü fotoğrafçılara Ortadoğu ve Kuzey Afrika’daki çatışma bölgelerinde tehlike altındaki yapıların dijital ortamda görüntülenmesi ve üç boyutlu baskısı için, 3D kameralar dağıtmaya başladı. Bu görüntüler araştırma ve eğitim programlarının yanı sıra üç boyutlu kopyalama projeleri için de kullanılacak. l Kültür Servisi lan a ’ n a t f a r lg e ur t İsmini ‘meşh ediniz” ll a H t a z iz B “ DEPO’daki sona eriyor sergisi yarın atliamlarla, suikastlarla, linçlerle bir lastik gibi, üstelik acı vererek uzayan 2015’in, insanlığın en büyük trajedilerinden birinin Pınar üzerinden geçen tam bir asrı sorguÖğünç lamamız gereken yıl olduğunu unuttuk bile. 24 Nisan o kadar uzak geliyor belki herkese. 1915’te ne olup da Ermeni nufüsunun bu topraklardan söküldüğünün adını koymaya sıra geldiğinde, sıklıkla “Bu işi tarihçilere bırakmak lazım” önerisi yükselir. Ama nedense buradaki tonlama, bilime duyulan güvenden çok minder güreşi davetini anımsatır. Sanki (o dönem literatürde zaten yer almayan, hatta karşılığını bulduğu için ilk kez buradan isimlendirilen) “soykırım” ancak bu kelimeyle, tek bir resmi belgede imzalı halde geçince ispatlanabilirmiş gibi bir eğilim mevcuttur. Bu yoksa “tarihi belgesi” eksik kalacaktır. Telgraf tellerindeki 1915 K alan Sergide yer biri de n e rd belgele ı ‘zorla Kayseri çıkışl telgrafı a’ İslamlaştırm İstifa sözünü tuttu ıl sonunda istifa edeceğini duyuran Şehir Tiyatroları Genel Yayın Yönetmeni Erhan Yazıcıoğlu sözünü tuttu. Geçen yıl İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları’nın Genel Sanat Yönetmenliği görevini üstlenen Yazıcıoğlu, önceki akşam Kadıköy Haldun Taner Sahnesi’nde yapılan ‘Son(suz) Öykü’ adlı oyunun galasına katıldı. Oyun sonunda sahneye çıkarak, “48 yıllık sahne hayatının son konuşmasını” yaptığını söyledi. Yazıcıoğlu, istifasına sebep olarak kuru Y mu bürokratlara teslim eden skandal yönetmeliği değiştirememesi ve “Tiyatroyu tiyatrocular yönetir” ilkesini kabul ettirememesini gerekçe göstermişti. Yazıcıoğlu, istifasını şu sözlerle duyurdu: “Türk tiyatrosu için elimden geleni yaptım fakat kimseye yaranamadım. Türk tiyatrosu 101 yıldır var oldu, bundan sonra da olacak. Atatürk ve Muhsin Ertuğrul’un sayelerinde yıkılmadıysa, ben de ölene kadar bu tiyatroda var olacağım. Sizleri seviyorum. Sizler tiyatromuza sahip çıkacaksınız, biliyorum.” ner Akçam gibi kimi araştırmacıların, akademisyenlerin çalışmalarında yer aldıysa, odağın sadece telgraf olduğu en geniş çaplı arşiv çalışması bu. Sergide yer alan dört yüz kadar telgraf neden önemli? Bu yazışmalarda geçen kimi zaman “taktîl”, kimi zaman “tehcîr” ya da “tedîb” olarak anılan Ermenilere yönelik “uygulamanın” muhtevasına, işleyişine ve sistematiğine dair en hakiki “tarihi belgeleri” sunuyorlar. Bir bölüm telgraf, 1915 öncesinden başlayarak merkezin yerele “Orada kimler var?” şeklindeki nüfus yoklamaları şeklinde. Elbette merak edilen Türk ve Müslüman olmayan kitlenin, yani “tehdidin” miktarı. Bu, 1915 sonrasında da “Şimdi kaç Ermeni kaldı?” nevi yoklamalarla sürüyor, sevk sonucu kalabalıklaşan yerlere müdahale ediliyor. Ermeni nüfüsunu yüzde 5 ya da 10 gibi belli bir yüzdenin altında tutma gayretinin yazış maları bunlar. Örneğin sürülmemek için Müslüman olan Ermenilerin sayısının artmasıyla, din değiştirenlere dahi kararın uygulanması emrini ara telgraflarda görebiliyorsunuz. Bir grup yazışma Ermenilerin geride bırakmak zorunda kaldıkları mal ve mülklerine dair. Bir görünür “yasal” gerekliliğe rağmen öncelik tanınan kesimler, suiistimaller, çeteler geçiyor. Bir diğer grup da bir başına kalan kadın ve çocukların akıbeti üzerine çekilen telgraflar, ki vakit ayırıp okuduğunuzda kalanların da nasıl asimile edileceğinin esasları ortaya çıkıyor. Proje danışmanlarından Tarih Vakfı Başkanı Doç. Dr. Bülent Bilmez yazısında, “soykırım bakanı” olarak faaliyet yürüten Talat Paşa’nın telgrafa alâkasını vurgulamış. Posta memurluğundan gelip 1912’de Osmanlı Posta Telgraf Nazırlığı’na yükselen biri Talat Paşa. Telgrafların bir kısmı zaten okunup imha edilmiş ama kalanlar, okunacağı varsayılarak dili dikkatle seçilse dahi anlaşılmasından çekindikleri şeyi çok iyi anlatıyor. Bilgi: www.babilder.org Bir kedi âşığı: Bukowski eraltı edebiyatının kült yazarı Charles Bukowski daha çok kadınlar, alkol ve yaşadığı sefalet ve yoksulluk hakkında yazdıklarıyla bilinse de aynı zamanda bir ‘kedisever’. Parantez Yayınları’nın yayımladığı ‘Kediler’ kitabı, Bukowski’nin kediler hakkında kaleme aldığı, çoğu daha önce çeşitli yeraltı dergilerinde yayımlanmış ama ilk defa bir kitapta derlenen yazılar, öyküler ve şiirlerini bir arada okura sunuyor. Kitapta Bukowski ve karısı Linda Lee’nin kedileriyle birlikte yer aldıkları pek çok fotoğrafını da görmek mümkün. l Kültür Servisi ‘Soykırım bakanı’ Y Yöntem ve sistem “Bizzat Hallediniz”, 2013’te kurulan Babil Derneği’nin (Bağımsız Araştırma, Bilgi ve İletişim Derneği), 1964 Rum Sürgünü’nün 50. yılında, geçen yıl hazırladıkları “20 Dolar 20 Kilo”dan sonraki sergileri. İsmini en meşhur telgraftan alan “Bizzat Hallediniz”, tamamen 1915 “tehcirinin” öncesinde, sürecinde ve sonrasında çekilen resmi telgraflardan oluşuyor. Dahiliye Nezareti’ne bağlı Şifre Kalemi’ne ait olanlar ayrıca önemli. Bir kısmı ilk kez tercüme edilen bin kadar telgraf Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nden seçilmiş. Bir bö lümü, Ta Telgraf odakta Kafka(lar) İstanbul’da Ünlü Çek ressam Jirí Slíva, eserlerini İstanbul’daki Schneidertempel Sanat Merkezi’nde sergileyecek. Slíva’nın sergisi litografi ve gravür olmak üzere iki bölümden oluşuyor. Sanatçı eserlerinde en fazla sevdiği konuları işliyor: Kafeler, caz müziği, aşk ve elbette Franz Kafka. ‘Kafka(lar) İstanbul’da’ (Multiple Kafka in Istanbul) başlıklı sergi, 6 Ocak’ta açılıp 31 Ocak’a kadar sürecek. l Kültür Servisi Sakıp Sabancı Müzesi koleksiyonundaki Osman Hamdi Bey’in ‘Kuran Okuyan Adam’ eseri, dünyaca ünlü Bank of America Merrill Lynch Yatırım Bankası’nın 2015 Sanatı Koruma Projesi kapsamında hazırlanan tebrik kartları serisinde yer aldı. Dünyaca ünlü 12 sanatçının eserine yer verilen projeye seçilenlerden biri olan Osman Hamdi Bey’in 6 tablosu teknik ve malzeme bakımından incelenecek. Osman Hamdi, Lynch listesinde C M Y B