Catalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 2 NİSAN 2010 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 13 CMYB C M Y B PARA-META-PARA MUSTAFA SÖNMEZ ‘Sevindiren’ Küçülme... Sorgulanmayan Büyüme... 2009 yılının yüzde 4.7’lik küçülmesi, AKP iktida- rını, yandaş medyayı ve “piyasa çevreleri”ni sevindirdi. Nasıl sevindirmesin; IMF’in öngörüsü yüzde 6.5 da- ralmaydı, Hükümet, Orta Vadeli Plan’a yüzde 6 yaz- mıştı. En son yapılan anketlerde de beklenti yüzde 5.5 dolayındaydı. Sonuç, yüzde 4.7 küçülme çıkın- ca bir “oh !..” çekildi. Bu şamata, tabii ki, daha da beteri olabilirdi, için. Ama sayıların analizine geçip mercek altına almadan söyleyelim; yüzde 4.7 daralma bile vahimdir; net bir yoksullaşmadır. Yoksullaşmanın boyutlarını kişi başına geliri dolar olarak hesaplayıp ifade ettiğimiz- de görünen şudur: 2002 yılında 3 bin 517 dolar dü- zeyinde bulunan kişi başına düşen gelir, Türk para- sının büyük ölçüde değerlenmesinin de etkisiyle 2008 yılında 10 bin 436 dolara kadar yükselmişti. Ancak 2009 yılında kişi başına düşen gelir 8 bin 590 dola- ra kadar geriledi. Bu, 1.846 dolarlık bir yoksul- laşmadır. Gelelim, küçülmeyi yüzde 4.7 gösteren gelişme- lere… Bu sonuçta, 2009 son çeyreğin de yattığı an- laşılıyor. Son çeyrekte büyüme yüzde 6 olarak açık- landı. Nasıl oldu da yüzde 6 büyüme oldu? Birinci- si, son çeyreğin baz etkisi ile ilgili. TÜİK, ulusal ge- lir rakamlarını revize ederken, 2008’in son çey- reğinin küçülmesinin yüzde 7 olduğunu bildirdi. Oysa düne kadar biz bunu yüzde 6.5 biliyorduk. Yi- ne TÜİK, 2008 küçülmesinin yüzde 0.7 olduğunu açık- ladı. Oysa, düne kadar biz bunu yüzde 0.9 biliyorduk. Bu revizyonlardan dolayı hem 2009 küçülmesi hem de son çeyreğin verisi bir düzelme yaptı. Son çeyrekte dikkat çeken bir unsur hanehalkı har- camaları, diğeri de kamu tüketim harcamaları. Veri- ler gösteriyor ki, 2009 son çeyreğinde ailelerin tü- ketim harcamaları yüzde 4.7 büyüme göstermiş, ya- ni harcamalar kıpırdamış. İkincisi, AKP iktidarı, 2009’un tamamında kamu har- camalarını arttırdığı için, kriz yumuşatılmış. 2009’da kamu tüketim harcamalarının yüzde 8’e yakın arttığını, dördüncü çeyrekte de yüzde 18 artış gösterdiğini gö- rüyoruz. Mesela, maaşlar yılın tamamında yüzde 1.4 reel artış göstermiş, kamunun mal ve hizmet alım- ları da artmış. AKP, IMF ile bir anlaşma yapmış ol- saydı, bu harcamayı yapabilir miydi acaba? Son çeyrek verileri, geleceğe ilişkin beklentileri de etkiliyor. AKP bakanları verdikleri demeçlerde, to- parlanmaya geçişin başlangıcı olarak niteliyorlar bunu. 2009 genelinde yüzde 7 daralmış imalat sa- nayiinin, son çeyrekte yüzde 13’e yakın büyüdüğü görülüyor. Demek ki imalat sanayii, ister stoka ister başka türlü, bir hareketlenme yaşamış bulunuyor. Bunun devamının gelip gelmeyeceği, esas soruyu oluşturuyor. Kapasite kullanım oranıyla ilgili sayılar yüzde 68’in üstüne çıkılamadığını gösteriyor. Gerçek bir kıpırdanma olup olmadığının ipucu, ya- tırım harcamalarından anlaşılabilirdi ama görünen o ki, özel sektör yatırımda henüz heyecanlı değil. Kamu ve özel sektörün toplam yatırım harcama- ları 2008 yılında bir önceki yıla göre yüzde 5 oranında azalırken, 2009 döneminde yapılan yatırımların GSYİH’ye oranı yüzde 20’nin altına indi. Özel sektör yatırımlarının GSYİH’deki payı 2008’de yüzde 20’ye yaklaşan büyüklükten yüzde 16’ya kadar düştü. 2009’un son çeyreğindeki kıpırdamanın sürüp sür- meyeceği koca bir soru işareti. Unutulan bir gerçek ise şu: Yeni bir büyüme ivmesi yakalansa bile, bu büyüme, yeniden dış açık ve do- layısıyla cari açık verilerek yapılıyor. 2010’un ilk 2 ayında ihracat, 2009’un aynı dönemine göre değişme- miş; 16 milyar dolar; ama ithalat 18 milyar dolardan 23 milyar dolara çıkmış. Yani hemen ilk 2 ayda 5 mil- yar dolarlık bir dış açık ortaya çıkmış. Özet; kafa değişmediği için, eski paradigmayla, es- ki ezberle devam edildiği için, her büyüme çabası, kaçınılmaz olarak cari açık duvarına çarpıp yeni bir bozgunla sonuçlanacak. Büyüme, sıtmasına tutu- lanların, “Nasıl bir büyüme?” sorusunu da sorma- larını, işe yarayacaksa, bir daha hatırlatalım... mustafasnmz@cumhuriyet.com.tr http://mustafasnmz.blogspot.com Ekonomi Servisi - Sanofi-Aventis Grubu Türkiye Başkanõ Olivier Guil- laume, grubun Türkiye’yi üretim üssü seçtiklerini ve tüm antibiyotikleri Türki- ye’de üreterek buradan 29 ülkeye 20 milyon kutu ihraç edeceklerini söyle- di. Grup ayrõca, temmuzda da Türki- ye’ye yönelik yeni bir yatõrõm kararõ daha açõklayacak. Sanofi-Aventis’in Zentiva ile birleşmesinin birinci yõldönümü nedeniyle düzenlenen basõn toplantõsõnda konuşan Guillaume, her bir ku- tunun ortalama 2 Avro’luk fabrika çõkõş fiya- tõyla bunun başlangõçta 40 milyon Avro’luk ih- racat anlamõna geldiğini söyledi. Türkiye’den ihracat yapõlan ülkeler arasõn- da Almanya, İtalya, İspanya, Hollanda, Belçi- ka, Portekiz gibi Avrupa ülkeleri, Hong Kong, Endonezya, Malezya-Singapur, Tayvan gibi Asya ülkeleri, İsrail, Dubai, Ürdün, Lübnan gibi Ortadoğu ülkeleriyle Ka- nada, Rusya, Japonya gibi ülkeler bu- lunuyor. Türkiye’de 2009’da Ar- Ge çalõşmalarõna yönelik 11 mil- yon dolarlõk yatõrõm yapan şirket, 2010 için de yaklaşõk 15 milyon dolarlõk Ar-Ge yatõrõmõ planlõyor. Guillaume’õn verdiği bilgiye göre, Sanofi-Aventis grubunun Türkiye cirosu 2009’da 540 milyon Avro se- viyesinde gerçekleşti. Sanofi-Aventis’in Türkiye pazarõndaki payõ yüzde 7.6 oldu. Zentiva Ge- nel Müdürü Elif Çelik de Türkiye’nin Zenti- va’nõn 17 ülkedeki satõşlarõ arasõnda brüt sa- tõşlarda bir, net satõşlarda da ikinci olduğunu be- lirtti. Çelik, “Türkiye ve Rusya Zentiva’nın büyüme lokomotifi olarak görülebilir” dedi. Ekonomi Servisi - Rexona, yeni reklam kampan- yasõ için Beren Saat’le anlaştõ. Rexona, bu birlikte- likle hem pazarõ yüzde 25 arttõrmayõ hem de kendi sa- tõşlarõnõ yükseltmeyi planlõyor. Saat, deodorant kullanõmõna ilişkin bilinç ve farkõndalõk ya- ratmayõ hedefleyen kampanyanõn tüm adõmlarõnda marka elçiliğini üstlenecek. Her gün sadece duş almanõn, parfüm veya pudrasõz deodorant kullanmanõn, kadõnlarõn kendilerini gün boyu kuru ve temiz hissetmeleri için yeterli ol- madõğõnõ ifade eden Rexona Marka Müdürü Selin Postacılar, “Türki- ye’de deodorant pazarı 147 mil- yon lira, pazarın yüzde 49’luk bir kısmını da Rexona oluşturuyor. Biz Beren Saat ile düzenlediğimiz kampanyamızla hem pazarı yüzde 25 art- tırmayı hem de kendi pazar payımızı daha yukarılara çıkarmayı hedefliyoruz” dedi. Ekonomi Servisi - Anadolu Efes’ten yapõlan açõklamada şirket 2009 son çeyreğinde 14 milyon lira net kâr, 104 milyon lira faiz, vergi ve amortisman öncesi kâr (FVAÖK) ve 738 milyon lira net satõş geliri bildirildi. Yõllõk bazda bir önceki yõla göre yüzde 42’lik bir artõşla 422 milyon net kâr, yüzde 10 artõş ile 919 milyon lira FVAÖK ve yüzde 4 artõşla 3 milyar 811 milyon lira net satõş geliri açõkladõ. Ekonomi Servisi - BP Gaz Türkiye Genel Mü- dürü Hakan Türker, 2010’da 40 tane ye- ni Petgaz istasyonu açmayõ planladõkla- rõnõ açõkladõ. Likit Petrol Gaz, Basõnçlõ ve Likit Doğal Gaz Hizmetleri ve Teknolojileri 3. Gas Turkey 2010 LPG, CNG, LNG 2010 Fuarõ CNR Expo Fuar Merkezi’nde açõldõ. Fuara tüplü ve otogaz segmentlerinde müş- terilerine hizmet veren markasõ Petgaz ile katõlan BP Gaz Türkiye Genel Müdürü Hakan Türker, ekonomik krizle birlik- te LPG pazarõnõn yüzde 4, otogaz paza- rõnõn ise yüzde 9 büyüdüğünü belirterek, global krizde dahi LPG’nin özellikle de otogaz segmentinin büyümesini sürdür- düğünü, 2010’da da büyümenin sürece- ğini öngördüklerini kaydetti. Türker, 2009 sonu itibarõyla toplam LPG pa- zarõnõn 3.6 milyon ton olduğunu ve bunun 2.3 milyon tonunu otogaz satõşlarõnõn oluş- turduğunu ifade ederek şu anda 60 adet Pet- gaz istasyonlarõnõn bulunduğunu ve 2010’da da 40 tane yeni istasyon açarak bu sayõyõ 100’e çõkarmak istediklerini anlattõ. İlk alışveriş merkezi Galleria yenileniyor Ekonomi Servisi - Türkiye’nin ilk alış- veriş merkezi Galleria açılışının 22. yı- lında yenileniyor. Galleria Genel Mü- dürü Hasan Ardıç’ın verdiği bilgilere göre, alışveriş merkezinin 10 milyon do- ları bulacak olan mağazalar ve yiyecek içecek katının yenilenmesi projesi içe- risinde, mevcut kiracıların zararları da kira indirimiyle karşılanacak. Galle- ria’ya 1200 metrekare ile Teknosa ve dünyaca ünlü moda ve giyim markaları ile çocuk markaları katılacak. Proje eki- min ilk haftası gibi tamamlanmış ola- cak. Yenilenmeden sonra halen hafta içi günlük ziyaretçi sayısı 14-15 bin, haf- ta sonu 24-25 bin olan Galleria’nın ilk aşamada 2008’de olduğu gibi günlük 25 bin ziyaretçiye ulaşması bekleniyor. PETDER ‘on numara yağ’a savaş açtõ Kuruşdönemikampanyaylabaşladı Ekonomi Sevrisi - Cep te- lefonu operatörlerinin ön öde- meli konuşlarõnda kontörden TL’ye geçişi, bir dizi hoşgeldin kampanyasõnõ da beraberinde getirdi. Turkcell, “TL Yükle, TL Kazan” kampanyasõyla dünden itibaren 30 TL karşõlõğõnda Avantaj Kart yükleyenlere 30 TL, 50 TL karşõlõğõnda Süper Kart yükleyenlere 50 TL hediye ederken Vodafone Türkiye de hoşgeldin kampanyasõyla abo- nelerine, 2–30 Nisan 2010 ta- rihleri arasõnda tek seferde ya- pacaklarõ 20 lira ve üzeri yükle- melerinde, yüklediklerinin yüz- de 50 fazlasõnõ hediye olarak anõnda kazandõracak. Türk Telekom, yeni döneme “Cebi aramanın en ucuz yolu” kampanyasõ ile ‘Türk Telekom müşterilerinden Ev Avantaj tarifelerine sahip olanların, tüm gün boyunca GSM yönü- ne yapacakları aramalar için operatör ayrımı yapmadan, tüm vergiler dahil dakikası 6.5 kuruşa konuşabilecekleri- ni’ duyurdu. Avea da şimdiye kadar abo- nelerine sağladõğõ avantajlõ her yana konuş hizmetini kuruş döneminde de sürdüreceğini açõkladõ. Ekonomi Servisi - Pet- rol Sanayi Derneği (PET- DER), 2009’da, atõk mo- tor yağõnõn yüzde 12’sini oluşturan 17 bin 640 ton atõk motor yağõ topladõ. Çevre ve Orman Ba- kanlõğõ’nõn 2004’te yetki- lendirdiği PETDER, 5 yõl boyunca toplam 78 ilde 66 bin 744 ton atõk motor yağõ topladõ. PETDER’in atõk motor yağõ toplama ve geri ka- zanõm çalõşmalarõna ilişkin 2009 faaliyet raporunu açõklayan Genel Sekreter Erol Metin geri kazanõlan atõk yağlarõn, 17 milyar metreküp suyu kirletebi- lecek bir potansiyele sahip olduğunu belirtti. 2009’da toplanan atõk motor yağ- larõnõn enerji değerinin 83 bin kişinin yõllõk elek- trik enerjisi ihtiyacõna kar- şõlõk geldiğini söyledi. Metin, açõklamasõnda “Kaçak akaryakıta dö- nük önlemler alınırken, kullanılmış motor yağ- ları, ‘10 numaralõ yağ’ diye motorine alternatif gibi sunulmaya başladı. 100 bin ton üretim ya- pılan pazarın büyüklüğü de 125 milyon dolara ulaştı. Biz, merdiven al- tı üretilen motor yağla- rına savaş açtık. Atık motor yağlarını topluyor ve çevreye zarar verme- den geri dönüştürüyo- ruz” dedi. Turkcell nisan boyunca 30 lira yükleyene 30 lira hediye veriyor. Vodafan, hoşgeldin kampanyasõ olarak 2-30 Nisan arasõ 20 lira ve üzeri yüklemelerde, yüklenenin yarõdan fazlasõ kadar hediye ediyor. Türk Telekom da cepleri ev telefonuyla 6.5 kuruşa aratõyor. TİM Başkanõ Büyükekşi, Uluslararasõ Para Fonu ile anlaşma ihtimali ortadan kalkõnca rahat nefes aldõklarõnõ söyledi Demek ki IMF’siz de yaşanõyor MURAT GÜLDEREN SERMET ÇUHADAR KAHRAMANMARAŞ - Türkiye İh- racatçõlar Meclisi (TİM) Başkanõ Mehmet Büyükekşi, Türkiye’nin mali disiplini ko- ruyarak IMF’siz yoluna devam edebile- cek güçte olduğunu ancak yatõrõm ve is- tihdamõn güç kazanmasõ için Merkez Bankasõ’nõn faizleri bir süre daha mevcut seviyede tutmasõ gerektiğini söyledi. Bü- yükekşi yeni anayasa tartõşmalarõyla ilgili olarak da “2023 yılında 500 milyar do- lar ihracatı mümkün kılacak, ekono- miyi baz alan, değişim ve dönüşüme uy- gun bir anayasa gerekli. Bireysel hak ve özgürlükleri gözeten, demokrasinin kökleşmesini ve zenginleşmesini sağ- layacak, AB ile uyumlu, baştan sona yepyeni bir anayasa” dedi. TİM Başkanõ şunlarõ söyledi:  IMF anlaşmasõ ihtimali ortadan kalktõ, biz de rahat bir nefes aldõk. Çün- kü Türkiye, IMF anlaşmasõ olmadan yoluna devam edebilecek güçte. Mali di- siplin korundu, şirket iflaslarõ olmadõ, bankacõlõk sistemi sağlam. Açõkçasõ IMF’siz yola devam Türkiye’ye olan gü- veni arttõrdõ.  IMF olmadan da kendi kendimizi disipline edebildiğimizi tüm dünyaya göstereceğiz. Bakõn Yunanistan konu- sunda AB, IMF’yi içeri sokmamak için nasõl büyük bir mücadele veriyor ama muktedir olamõyor. Ancak Merkez Ban- kasõ’nõn faizleri uzun bir süre daha mevcut seviyede tutmasõ gerekir ki ya- tõrõm canlansõn, yeni üretim sahalarõ açõl- sõn, istihdam artsõn.  Demek ki Türkiye, IMF’siz de ya- şayabilirmiş. Halbuki bazõ kurumlar, sözde ekonomistler bizi nasõl korkuttular? IMF anlaşmasõ olmazsa piyasalar yõkõlõr, döviz kuru fõrlar, faizler tekrar yükselir de- mediler mi? Onlar da gördüler ki, dedik- leri gibi olmadõ. Bu da gösterdi ki, TİM olarak biz, Türkiye’yi ve dünyayõ doğru okuyoruz. İHRACATTA TOPARLANMA SÜRÜYOR TİM Başkanõ Mehmet Bü- yükekşi, marta ilişkin aylõk ihracat rakamlarõnõ, Devlet Bakanõ Zafer Çağlayan ve yerel ihracatçõlarõn katõlõ- mõyla Kahramanmaraş’ta açõkladõ. Buna göre martta ihracat, geçen aynõ ayõna göre yüzde 34.34 artõşla 9 milyar 569 milyon oldu. 2010’un ilk üç ayõndaki ih- racat da yüzde 22.36 artõş- la 25 milyar 686 milyon dolara ulaştõ. Ancak son 12 aydaki ihracatta önceki 12 aya göre yüzde 13.21’lik bir düşüş sürüyor. Martta 1 milyar 794 milyon dolar ih- racat yapan otomotiv lider- liğini sürdürürken hazõr gi- yim ve konfeksiyon 1 milyar 244 milyon dolar ile ikinci, demir çelik sektörü 1 milyar 42 milyon dolar ile üçüncü sõrada bulunuyor. Tarõm sektörleri martta 1 milyar 232 milyon dolar ihracatla toplam içinde yüzde 12.88 pay alõrken sanayi sektör- lerinin payõ 8 milyar 95 milyon dolar ihracat ile yüz- de 84.6, madencilik ürünle- rinin payõ ise 242 milyon do- lar ile yüzde 2.53 oldu. Bundan sonraki dönemde “üç maddelik tek gündemlerinin üretmek, ihraç etmek ve istihdamı arttırmak” olduğunu vurgulayan TİM Başkanõ Mehmet Büyükekşi, kur riskinden korunmak için firmalarõ “hedge etmeye” çağõrdõ. Büyükekşi, “İthalatımızda ve ihracatımızda Avro ve doların farklı ağırlıkları var. İhracatta Avro ve dolar ağırlıkları birbirine eşit. Ama ithalatın yüzde 70’inden fazlası dolar, yüzde 28’i Avro. Biz Merkez Bankası’na zaman zaman çağrılarda bulunuyoruz. Şimdi aynı çağrıyı firmalarımıza yapıyoruz. Avro/dolar paritesindeki riski azaltmak için şirketlerimiz kendilerini daha fazla enstrümanla hedge etsinler. Parite riski almamak için kontrat yaptıkları gün bankalara gidip kuru bağlasınlar” dedi. Kendini garantiye almak isteyen ‘kuru bağlasõn’ Mart ayõnda Türkiye’nin ihracatõnda yüzde 34’ün üstünde artõş olduğunu ve üç aylõk toplam ihracatõn 25 milyar dolarõn üzerine çõktõğõnõ açõklayan Büyükekşi, “Yatõrõmlarõn artmasõ için faizlerin bir süre daha mevcut seviyede tutulmasõ gerekir” dedi. Anadolu Efes 14 milyon lira kâr etti BP, 40 yeni Petgaz istasyonu açacak Aventis 29 ülkeye Türkiye’den antibiyotik ihraç edecek Rexona ‘Bihter’le pazar payını arttıracak Yeni projeyi Galleria Genel Müdürü Hasan Ardıç (sağda) anlattı. Devlet elektrikli otomobil kullanacak ANKARA (Cumhuri- yet Bürosu) - Sanayi ve Ticaret Bakanõ Nihat Er- gün, Türkiye’nin 2011 yõ- lõndan itibaren elektrikli araç üretimine başlayaca- ğõnõ belirterek “Kamu fi- lolarında bu araçlar kul- lanılacak” dedi. Sanayi ve Ticaret Bakanlõğõ’nõn Piyasa Gözetim ve Dene- tim Faaliyetleri Yeni Dö- nemi’nin açõlõşõ, Türk Pa- tent Enstitüsü (TPE) Kon- ferans Salonu’nda düzen- lenen törenle yapõldõ. Er- gün “Kamu filolarının elektrikli araçları teşvik amacıyla bu şekilde oluş- turulmasına biz öncülük etmiş olacağız” dedi.