Catalog

SİHİRLİ DEGNEK Nllay YILMAZ SİHİRLİ BİR HABER Ankara Universitesi Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Uygulama ve Araştııma Merkezi Kuruldu G elişmiş ülkelerde, üniversitelerin için- de bilimsel bir inceleme alanı olarak kökleşen çocuk ve gençlik edebiyatı çalışmalan için, ülkemizde de Ankara Uni- versitesi bünyesinde 28 Aralık 2009 tarihin- de, Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Uygulama ve Araştırma Merkezi kuruldu. Türkiye'de bir üniversite yapılanması olarak ilk olan, çocuk ve gençlik edebiyatının ülkemizde bilimsel bir çalışma alanı olarak kurumsal- laşmasına önemli katkılar sağlayacağı dü- şünülen merkezin müdürlüğüne Prof. Dr. Sedat Sever atandı. 28 Arahk 2009 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan Ankara Universitesi Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Araştırma ve Uygulama Merkezi'nin yönetmeliğinde, merkezin; ço- cuk ve gençlik edebiyatıyla ilgili olarak yur- tiçinde ve yurtdışında araştırmalar yapmak, görsel ve dilsel birer uyaran olarak çocuğa göre olan kitaplann, çocuklann geiişim sü- reçlerine ve onlann okuma kültürü edinme- lerine katkılan konusunda toplumu aydınla- tıcı bilimsel çalışmalar yapmak amacıyla kurulduğu belirtilmektedir. Ankara Universitesi Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Araştırma ve Uygulama Merkezi Yönetmeliği'nde, belirlenen amaçlara ula- şabilmek için, merkezin gerçekleştireceği etkinlikler şöyle sıralanmış: "a) Yurtiçinde ve yurtdışında çocuk ve gençlik edebiyatıyla ilgili her konuda araştır- ma, inceleme yapmak, yaptırmak, bilimsel ve sanatsal etkinlikler düzenlemek, bu tür faaliyetlere katılmak ve desteklemek. b) Nitelikli çocuk ve gençlik edebiyatı eserlerinin, çocuk ve gençlerin duygu ve düşünce eğitimindeki önemi konusunda kamuoyunu bilgilendirmek, c) Türkiye'deki çocuk ve gençlerin, okul- öncesi dönemden başlayarak nitelikli kitap- larla buluşabilmesi ve ilköğretim sürecinde okuma kültürü edinebilmeleri için aileye, okula ve kitle iletişim araçlanna düşen so- rumluluklan bilimsel bir yaklaşımla belirle- mek; elde edilen sonuçlan kamuoyuna açıklamak. ç) Amaçlan doğrultusunda yayınlar yap- mak, yaptırmak. d) Çocuk ve gençlik edebiyatıyla ilgili ki- taplık, arşiv oluşturmak. e) Amaçlan doğrultusunda, ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirtiği yapmak, bunlann çalış- malanna katılmak. danışmanlık yapmak, bilgi alışverişinde bulunmak." Prof. Dr. Sedat Sever, merkezin kurulma- sını şöyle açıklıyor Düşünen, duyarlı, yaratı- cı bireylerin yetiştirilebilmesi için, çocukla- nn, biryaşından başlayarak duyu algılannın uyanlması, düşüncelerinin geliştirilmesi ge- rekir. Sanatçılar tarafından, çocuk gerçekli- ğini önceleyerek hazırlanmış öğretici-yazın- sal yapıtlar, çocukluk ve gençlik dönemin- de duygu ve düşünce bilinçlenmesinin en etkili araçlandır. Diyorum ki çocuklann okul- öncesi dönemden başlayarak sanatsal ni- telikli görsel ve dilsel uyaranlaria etkileşime yönlendirilmesi gerekir. Bu etkileşim, ço- cuklann kendi duygu ve düşünce birikimiyle yaşamlannı yönetebilen bireyler olabilmesi için gereklidir. Çocuklann yaşam alanına sanatçılar tarafından hazırlanmış kitaplann katılması demek, onlann okuma kültürü edinmiş, yaşamı ve insan gerçekliğini anla- ma çabası gösteren bireyler olarak yetişti- rebilmesi demektir. Bunun için çocuğun eğitiminden sorumlu kişilerin, çocuğun okuma kültürü edinebilmesi için neler ya- pılması gerektiği konusunda sürekli bilgi- lendirilmesi gerekir. Dil ve anlam evrenine uygun olarak ço- cuklara duyma ve düşünme sorumluluğu veren, başka bir söyleyişle "çocuğa göre" kurgulanan yazınsal metinler, hem çizginin ve dilin güzelduyusal (estetik) beğeni uyan- dıran olanaklanyla hem de yarattıklan özde- şim ömekleriyle çocukluk evresinin en etkili duyarlılık kazandırma ve düşünce geliştirme araçlandır. Çocuğun okuma kültürü edinme sürecinin de ilk ve en önemli uyaranlandır. Bu uyaranların, çocuğun gelişimine, okul türü öğrenmesine olan katkılannın bilimsel bir yaklaşımla kamuoyuna sunulması; aile- lerin bilgilendirilmesi, nitelikli-niteliksiz kitap kavramının belleklere yerleşmesi için, sü- rekli ve yoğun bilimsel çabalara gereksinim duyulmaktadır. Işte, Ankara Universitesi Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Uygulama ve Araştırma Merkezi, böyle bir sorumluluğu üstlenecektir. Merkezin Yönetim Kurulu'nun; çocuk ve gençlik edebiyatı, eğitim psikojojisi, psiko- lojik danışma ve rehberlik, eğitim hukuku, özel eğitim, dil ve edebiyat öğretimi alanın- da uzmanlaşmış kişilerden oluştuğunu bil- diren Prof. Dr. Sedat Şever'in yaptığı açık- lamaya göre; Ankara Universitesi Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Uygulama ve Araştırma Merkezi'nin Yönetim Kurulu aşağıdaki isim- lerden oluşmaktadır: Prof. Dr. Sedat Sever, Prof. Dr. Binnur Yaşilyaprak, Prof. Dr. Figen Çok, Doç. Dr. Yasemin Kepenekçi, Y. Doç. Dr. Berrin Baydık, Y. Doç Dr. Canan Aslan, öğr. Gör. Zekeriya Kaya. Ülkemizde, çocuk ve gençlik edebiyatıyla doğrudan ilgiii, "Çocuk ve Gençlik Yayınlan Demeği", "Çocuk Vakfı", "Çocuk ve llk- gençlik Kültürü ve Edebiyatı Araştırmacılan Demeği (ÇİKEDAD)", "Gülten Dayıoğlu Ço- cuk ve Gençlik Edebiyatı Vakfı" gibi sivil toplum kuruluşlannın, alanla ilgili önemli ça- lışmalar yaptığına işaret eden Prof Dr. Se- dat Sever, Türk çocuk ve gençlik edebiyatı- nın bilimsel bir çalışma alanı olarak geliş- mesinde üniversitelere de önemli sorumlu- luklann düştüğünü söyledi. Sever, Ankara Universitesi Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Uygulama ve Araştırma Merkezi'nin Danışma Kurulu'nun otuz kişilik bir uzmanlar grubundan oluşacağını, bu ku- rulda; Eğitim Bilimleri Fakültesi, Tıp Fakül- tesi (Psikiyatri Anabilim Dalı, Çocuk ve Er- gen Ruh Sağlığı ve Hastalıklan Anabilim Dalı, Çocuk Sağlığı ve Hastalıklan Anabilim Dalı, Çocuk Hematolojisi ve Onkolojisi Bilim Dalı) öğretim elemanlan, Türk Dili ve Edebi- yatı Bölümü ile Bilgi ve Belge Yönetimi Bö- lümü öğretim elemanlan, Sağlık Bilimleri Fakültesi Çocuk Gelişimi Bölümü öğretim elemanlan, çocuk kültürü alanında çalışma- lan bulunan öğretim elemanlan, çocuk ve gençlik edebiyatı yazar ve çizerleri, çocuk ve gençlik edebiyatı alanında çalışan aka- demisyenler, çocuk ve gençlik edebiyatı yayıncılan, çocuk ve gençlik edebiyatıyla il- gili sivil toplum kuruluşlan temsilcileri ile kitle iletişim araçlan temsilcilerinin görev yapacağını söyledi. Merkezin, çocuk ve gençlik edebiyatıyla ilgili tüm değişkenleri (yazar, çizer, araştır- macı, alan uzmanı, yayıncı...) bir araya ge- tirme, nitelikli bilgi üretme vb. konularda önemli bir gereksinimi karşılayarak zamanla çocuk ve gençlik edebiyatı konulu çalışma- lar için öncü kuruluş olma işlevini de üstle- neceğini belirten Sever, "Bir ülkenin çağdaş ve yaratıcı olabilmesi için, o ülkenin öncelik- le çocuklannın duygu ve düşünce eğitimine yatınm yapması gerekir" dedi. Sever bu ko- nuyla ilgili şunlan da söyledi: Duygu ve dü- şünce eğitimi sürecinin en etkili aracı görsel ve dilsel uyaran olarak adlandınlan "çocuk edebiyatı yapıtlandır." Çocuklar erken dö- nemden başlayarak çizgi-renk ve sözcükle- rin kılavuzluğunda anlam oluşturmaya yön- lendirilmelidir. Bu yönlendirmede kullanıian çeşitli türdeki resimli kitaplannın sanatsal ve çocuğa göre olması beklenir. Başka bir söyleyişle, görsel ve dilsel uyaranlann (ki- taplann), çocuklann bilişsel, dilsel, toplum- sal ve kişilik gelişimine katkı sağlayabilmesi için, onlann dil ve anlam evrenlerine uygun bir duyarlıkla hazırlanmış olması gerekir. Bu duyariığın, çocuklann ve gençlerin yetişkin- ler dünyasına okuma kültürü edinmiş birey- ler olarak katılabilmelerinde belirleyici oldu- ğu bilinmelidir. Başlangıçta, çocuğun kav- ramlan tanıması, kendini gerçekleştirmesi, düş kurması, düşünmesi ve eğlenmesine olanak sağlayan kitaplar, gittikçe çocuğa, dilin olanaklannı sezmesi, anlaması bağla- mında sezinletici dönütler sunmalı; çocuk ile yazılı ve görsel ürünler arasında bir duy- gu ve düşünce köprüsü oluşturmalıdır. llköğretime gelinceye değin, çocuklann nitelikli yapıtlaria kurduğu etkileşim, çocuğa yaşam ve insan gerçekliğini sanatçı duyariı- ğı ile anlama olanağı sağlar. Bu olanak, ço- cuğun kültürel çevresini geliştirir. Çevreden edinilen konuşma becerisinin ölçünleşmesi- ni kolaylaştırır. Bu özellikleriyle de anadili öğretimi için bir temel atılmış, ilk evre do- ğai, kendiliğin- den oluşan bir etkileşimle ta- mamlanmış olur. Çocuk ve kitap ilişkisi, ilköğretim sü- recinde duyarlı çabalarla desteklendiğinde, çocuk için okuma alışkanlığı becerisi de yapılanmaya başlar. Çocuk edebiyatı, ilköğretim süreciyle bir- likte; okuma kültürü edinmiş, düşünen, du- yarlı bireylerin yetiştirilmesinde sorumluluk üstlenir. Bu evrede, çocuk duyariığını kav- | ramış, onun ilgi ve gereksinmelenni öncele- yen, dilin ve çizginin ustaca kullanıldığı ki- taplar-metinler, çocuğun hem yaşam ve in- san gerçekliğini tanıma ve anlamasına hem de okul türü öğrenmelerine estetik nitelikli iletileriyle katkı sağlar. Özellikle, masal, öy- kü, roman ve anlatılardaki kahramanlann duygu, düşünce ve eylemleri, sorunlara karşı geliştirdiği çözüm yollan, çocuk ve genç okurlar için öykünebilecekleri karakter çerçeveleri yaratır. llköğretimin ilk yıllanyla birlikte, çocuklar Türkçenin kurallannı sezmeye ve uygula- maya başlar. Temel dil kurallannın davranı- şa dönüştüğü bu evrede, dilin acemice kul- lanıldığı, kurallannın yok sayıldığı, dilsel savrukluklann gözlendiği; kuru, yapay bir anlatımın egemen olduğu kitaplarla çocuk- lann okuma kültürü edinmeleri olanaksızdır. Çünkü, duyguyu ve düşünceyi taşıyan, ak- taran araçtır dil. O aracın, bir yandan özen- sizliği, öte yandan çocukta duygu ve dü- şünce devinimi yaratmayan niteliksizliği, çocuğu okuma eyleminden soğutacağı, koparacağı bilinmelidir. Son yıllardaki, çocuğun ve gencin ger- çekliğine uygun, çeşitli türsel özellikler gös- teren, nitelikli telif ve çeviri yapıtlardaki sayı- sal artışının sevindirici olduğunu; ancak bu artışa koşut olarak bilimsel çalışma ve et- kinliklerin de süreklilik kazanması gerektiği- ni belirten Prof. Dr. Sedat Sever, Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Uygulama ve Araştırma Merkezi'nin önümüzdeki yıllarda uluslarara- sı ya da ulusal ölçekli "Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu";"çocuk ve gençlik edebiyatı konulu" seminer, çalıştay, konfe- rans vb. bilimsel etkinlikler ile alandaki usta sanatçılann ve yapıtlannın tanıtılmasına yö- nelik çalışmalar gerçekleştireceğini söyledi.» SİHİRLİ ETKİNLİKLER VE T0PLAM1LAR Izmlr KuUa Cünleri Baslıyor (11-21 Mart) Festival Yöneticisi Selçuk Dinçer'in kaleminden Kukla Günleri Manifes- tosu: "Yaşatmalrydık denizkızlannı. Düşlerimizin en güzel süsü olarak kal- malıydılar. Oysa yok ettik onlan. Hatrlamayarak artık, isimterini anmaya- rak ve en önemlisi bir gün Ege'nin maviliklerinden çıkıp geleceklerine olan inancımızı yitirerek yok ettik onlan. Artık eskisi kadar zengin değil düşleri- miz. Yeni masallar bulduk elbette ama hiçbiri bir denizkızı kadar güzel, bir denizkızı kadar düş dolu değil. Keşke yaşatsaydık denizkızlan. Kuklalar da denizkızlan gibidir. Ancak inanırsak gerçek dduklanna, anarsak isim- lerini ve sevgiyle bağlanırsak onlara var olabilirler. Yaşamın kendisi kadar gerçektir kuklalar ve bir o kadar hayal. Ihtiyacımız var kuklalara; yaşamı zenginleştirmek için ihtiyacımız var, düşlerimizi süslemek için ihtiyacımız var, çocuklanmız sevgiyle, banşla büyüsünler diye ihtiyacımız var. Bu yüzden yaşatıyoruz kuklalan Izmir'de. Bundan böyle kuklalar denizkızlan- nı çağnstırsın, denizkızlan kuklalan. Birlikte anılsınlar bundan böyle, hiç değilseIzmir'de, denizkızlannın doğduğu yerde. Kim bilir, belki de yaşı- yordur denizkızlan, kuklalarla birlikte Izmir'de". (Festival programı için ba- kınız: www.izmirfcuklagunleri.coni) Istanbul. Yapı Kredl Sermet çrfter salonu çocuk Atötyeleri (3-27 Mart) (8-10 yaş) Yaratıcı Drama Yöntemiyle Kitap Okuma Atölyesi (20 Mart, 27 Mart) Etkinliklere katılmak ve bilgi almak için iletişim: 0212-252 47 00/503 Ulusal Çocuk ve Gencllk Edebiyatı Yasayan Yazarlar sempozyu- mu: Cûlsüm Cengiz, 28-30 Nlsan 2010. Esklşehlr Osmangazl Ünl- versitesl Eskişehir Osmangazi Universitesi Fen Edebiyat Fakültesi Karşılaştır- malı Edebiyat Bölümü, Türk çocuk ve gençlik edebiyatının gelişmesine katkıda bulunmak, bu alanda hizmet vermiş ve vermekte olan çocuk ve gençlik edebiyatı yazariannı onutiandımak amacıyla 2001 'den beri sem- pozyumlar düzenliyor. Gülten Dayıoğlu (2001), Muzaffer Izgü (2005) ve Ayla Çınaroğlu (2007) adına düzenlenen sempozyumlarda yazarlann ya- pitlan incelendi, tarttşıldı. Bu yılki sempozyumun konusu Gülsüm Cengiz ve yapıtlan olarak belirlendi. Daha fazla bilgi almak için: %ww2.ogu.edu.tr/~komparatistik/Kongre%202009/amac.htm''adresine bakabilirsiniz. Çocuk Edeblyatında Ekoloji ve Çevre Sempozyumu (29 Mayıs - 2 Hazlran), Istanbul Doga Eglöm Kurumu Beykoz Kampüsü 1. Uluslararası Beykoz Doğa Koleji Çocuk Edebiyatında Ekoloji ve Çevre Sempozyumu düzenliyor. Sempozyumda sadece yetişkinler değil 8-13 yaş grubu çocuklar da bildiri sunabilir. Sempozyum hakkında bilgi almak için: flliztosyaliOyahoo.com adresine yazabilirsiniz. Bildiri için son başvuru tarihi: 31 Mart 2010. • T Nllay Yılmaz • Irtanbul Blkjl Ünlvereltesl • Inonû Cad. No: 28 Kuştape/tstanbul Tel: 0216- 3811750 www.nilayyllmaz.com • sthk1kleqrwkcumhurtyMegrnall.com C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1 0 4 7 SAYFA 29