Catalog

SAYFA CUMHURİYET 8 EYLÜL 1999 ÇARŞAMBA 10 DIŞ HABERLER dishab(y cumhuriyet.com.tr ABDli temsilci vvetson Ankara'da Washington Kıbrıs için atakta • Wetson, Washington'ın olası çözüm formülleri konusunda Ankara'nın nabzını yoklayacak. ANKARA (Cumhuriyet Büro- su) - ABD'nm Kıbns temsılcısı Thonuıs YVetson, Kıbns sorunu- nun çözümüne ilişkin olarak yap- üğı tur kapsamında bugün Anka- ra'da temaslarda bulunacak. Baş- bakan BülentEcevit'in ay sonun- da ABD'ye yapacağı zıyaret ön- cesinde önem taşıyan temaslar- da ABD, adada olası çözüm yol- lannı ele alacak Richard Holbrooke ve Tom MiUer'ın ardından ABD'nın 3. Kıbns temsılcısı olarak göreve başlayan Wetson, bugün Anka- ra'da Kıbns ışlennden sorumlu Dev let Bakanı Şfikrii Sina Gürel ve Dışışlen Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Büyükelçı FarukLo- ğoğlu ile görüşme yapacak. ABD'li temsilci, Ankara'daki te- maslannın ardından New York'a geçerek KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş ıle bır araya gele- cek. Başbakan Ecevit'in ay sonun- da yapacağı Washington ziyare- tı öncesınde Wetson'ın, ABD'ıun adada olası çözüm yollan konu- sunda Ankara'nın nabzını ölçe- ceği kaydedılıyor Dışışlen Bakan- lığı'ndan alınan bılgılere göre, Wetson'ın Ankara'ya "kesiıı bir pUn" sunması beklenmıyor. TûrkKe'nin politikası net Rum basınında yer alan çözüm planı konusunda Türkıye'ye res- mı herhangı bır bügınin venlme- diğıni belirten yetkılıler, "pbuıın basındaçıküğışekliyk'kabuledfl- mesinin mümkfin olmadığını" soyledıler. Dışışlen yetkililen, Türlaye'nın Kıbns polıtıkasının açık olduğu- nu, bu durumun ABD tarafindan ıyı bılındığını vurguladılar. Bazı düşünürler (ve iktisatçılar) son yıllarda bir şeyler tartışıyofiar. Bunlar bizim 24 saatlik yaşamımızın her dakikasını yakından ilgilen- dirdiği halde "medyada" hıç yer almıyor. Az insanın okuduğu makale ve kitap sayfalanna sıkışmış kalmış. Dışsallıklar, artan getiriter ve kilitlenme diyor- lar. Piyasa en iyiye götürmez. denge yoktur, kötü kendiliğinden tasfiye edilmez. Çünkü şu ya da bu nedenle ortaya çıkan bır oluşum, bir siyasal karar ya da ekonomık bır uygularna "yan- lış da olsa kendi kendıni düzeltmez". Vanlan bu sonucun "nedenteri" çok önemli, işin püf noktası burada. Çünkü yanlış bir atılım, yan- lış bir karar ya da tesadüfen ortaya çıkan bir oluşum "kendi çevresinde dışsallıklaryaratır", kendini bir biyolojik organizma gıbi güçlendi- rir. Artan getiriler çalışmaya başlar. Işın püf noktası burada, kendi kendini değiştirerek "sürdürebılir" duruma getıriyor. 0 olgu ve yön içinde, "kilitlenme" yaratıyor. Izmit-Adapazan ekseninin otomotiv sana- yii için "yanlış bir kilitlenme" yarattığı gibi. Başlangıçta Istanbul sebze-meyve "hali'run Eminonü-Unkapanı arasında kurulması sonu- cu, çok uzun yıllar (1980'lere kadar) bu böl- gede inatla yaşamını sürdürmesi gibi. Aynı şey, Perşembe Pazan ıçın de soytenebilir, Mas- lak'takı gokdelenler için de. Örnekler artar. Her çıkanlan imar affının ya- rattığı bozuk yerleşım kaosu gibi. Cürüm, çe- te, mafya suçlan için getirilen aflann yeniden bu sistemi güçlendirerek yaşatması, sürdür- mesi gibi. Ekonomik olduğu kadar ucu tüm toplum- BIÇAK SIRTI EROL MANtSALI Kiimenme Diye Bir Şey... sal olayiara hatta felsefeye kadar uzanan bir düşünce ya da kuram. Teknık ve ekonomik gi- bi görünen "artan getiriler" görüşünden ha- reketle ucu yerkuremızin tüm toplumsal ve teknolojık olaylanna kadar uzanabılecek bir düşünce sistemi. - Sistemin özü, şu ya da bu nedenle ortaya çıkan bir olgunun kendi kendisini güçlendire- rek "dışsallıklar" yaratması. Tesadüfen veya yanlış kararla bazı endüstriler bazı yeıierde odaklanıyorsa, zaman içinde bu endüstnlero bölgede "kök salarak" dışsallıklannı yaratıyor. Daha çarpıcı bır örneği Brian Arthur veriyon 18731e sekreterter ruziı yazmasınlar, daktito ma- kineleri bozulmasın dıye "en ters" bir biçim- de dizilen klavye zamanla herkesin alıştıgı ve vazgeçemediği bır üstünlük sağlamış. Başta- ki "yavaşlık amacı" yerinı aynı klavyede hızlı- lık düzeni haline dönüştürmüş. Bunu uretılen mal türüne, fabrikanın veya ka- sabanın yerleşım yerine de uygulayabihnz. 5 yaşındayken resme daha fazla yeteneğı oldu- gu halde karşısına çıkan gitar öğretmeninden dolayı gitar çalmaya başlayan çocuk, gitarda da yeteneğinı göstermeye başlar. Yapması gereken seçim resim olmasına karşın, yanlış seçime karşın. - Bu düşünce sistemi "piyasa ekonomisi" bakımından da ilgınç sonuçlar doğuruyor. Pi- yasa kendiliğinden en iyi ekonomik seçimle- rin yapılmasına yol açmaz tezini ortaya koyu- yor. Her şeyı fıyatlar ve miktarlar belirler yak- laşımına karşı çıkıyor. - Baştan öngörülebilir, ideal bir denge yok- tur, olaylar dinamiği kendi dışsallıklannı yara- tarak kendi yolunu çizer görüşü çıkıyor. Ters geten ama "olan" bir şey. - "Güç gücü doğuoır", güçlü ekonomiler da- ha güçlü olur, çünkü gücün yarattığı "dışsal- lıklar" ortaya çıkar. Bu da herhalde "güçlüle- rin üstünlük kilitlenmesi" olmalı. - Küreselleşme: Güçlülerin dünya üzerin- deki üstünluğünün yaygınlaştınlması, kökleri- nin derınleştirilmesi için adı küreselleşme olan "ortam gerekıyorsa" bu ortama, küresellesme- ye bır kilitfenme oluyor. Güç ve teknolqi bu yön- de dışsallıklar yaratıyor. Gelelim Türkıye'ye... Rant ekonomisi ve mafya ekonomisi şu ya da bu biçimde gelışme gostermiş. Rant eko- nomisi kök salıyor, kendi dışsallıklannı yarat- maya başlıyor. Rant ekonomisine karşı çıkan güçleri saf dışı ediyor. Düzen rant ekonomisi- ne kflhJeniyor. Kendi kendisini güçlendirerek sür- dürüyor. Bunun kaçınılmaz bır parçası olan mafya ekonomisi de aynı; tasfiye edemiyor- sunuz, o da yarattığı dışsallıklarla en derinle- re kadar kök salıyor. Bunlann kök saldığı derinliklerde "aHar çı- kıyor. Haksız kazanç ve suç toplumda hâkim öğe ise suçiulann da affı gerekiyor. Çünkü ki- litlenme o yönde. Meclisler, siyasi partiler bunu sağlamakla "yû- kümlü' duruma gelıyor Rant ekonomisi ve maf- ya ekonomisi kendi dışsallıklannı yaratmış, güçlenmiş, toplumda hâkim öğe olmuş. Be- lirleyici, yönlendirici öğe o oluyor. Bozuk ekonomik yapı ve bazı yanlış siyasal ve idari kararlar sonucu yerleşım yanlış ol- muşsa, konut politikası yanlışsa toplum bu bozukluk üzerine kilitleniyor. Yanlış yerleşim- den çürük yapılara kadar kendi "dışsallıklannı" sağlayarak güçleniyor. Aynen bir yaratığın biyolojik değişim göstererek canavarlaşması gibi. Işte böyle; bazı düşünürler bunu tartışıyor- lar; dışsallıklann yarattığı kilıtienmeler bunlar. llle de ters yönde, toplum çıkarianna uygun ol- mayan bir biçimde olmayabilir. Bu düşünce sis- teminde önemli olan, yanlış ya da doğru, dış- sallıklann yarattığı "kilitlenmelerin" ortayaçık- ması. Ve bu kilitlenmelerin bireylenn, toplum- lann ve yerküremizin, iyi ya da kötü, gittiği yolu belırlemesi. Artan getiriler ve dışsallıklar tartışmasının arkasında (ve içinde) insan doğasındaki "kar- maşa"n\r\ bulunduğunu söylemek fazla mı id- dialı olur? En azından kilitlenmenın "yönü" bakımından. Türkiye'nin enbiiyiik aile uakfı 25 yaşında...VAK S A ...Ve 25. yıhmızda en büyük eserimjz, Sabancı Üniversitesi gençleri kucaklıyor 52 YERDEKİ 109 KALICI ESERDEN BAZI ÖRNEKLER SMano ÖjnHmahr Eğtttm Hmtmıt /Aımletu Htun -harbul .. Sabancı . Üniversitesi Sabana Üniversitesi Ekim 1999"da öğrenime başhyor. Eğitim felsefesi, güçlü oğretim kadrosu ve çağdaş kampusuyla Türkiye"deki akademik yaşama özgun ve yenilikçi bir soluk getirecek olan Sabana Üniversitesi, Türkiye ve dünyarun her yerinde aranan muhendisleri, bıbm insanlanru, ekonomıstleri, yoneticilen, sosyal bilımcileri ve sanatçıları yetiştirmek amaayla yola çıktı. Öğrenime başlarken her biri konusunda uzman 22'si yurtdışında doktora derecesi almış, 25 öğretim uyesi; 20 dil öğretim görevhsi ile guçlu bir akademik kadroya sahip olan Üniversıte'de Mühendislik ve Doğa Bihmleri Fakultesı, Sanat ve Sosyal Bilimler Fakultesi ve lisansustu öğrendlere yönelik Yonetim Bilimleri Fakultesi bulunuyor. Sabana Üniversitesi Kampusu Universıte kampusu Istanbul'a 30 km. uzakhkta Orhanlı - Tuzla'da, 1.360.000 m2 lik bir arazi üzerinde inşa edildi. 170 milyon dolarlık bir yabnmla kurulan üniversiteye, Sabana Ailesı ve Sabana kuruluşlan, her yıl da 20 milyon dolarlık katkı sağlayacak. Üniversite kampusu, Bilgi Merkezi, yurtlan, restaurant ve kafeteryalan, anfi-tiyatro, konferans merkezi, tenis kortlan, futbol sahası, stadyumu ve diğer spor alanlan, golü ve parklan, sağlık ve güverdik hizmetleriyle öğrenalerin ve üniversite çahşanlanrun bütün ihn'yaçlanru karşılayacak şekilde hazırlandı. Kampuste yer alan yurtta odalar banyolu, telefonlu, internet bağlanbh ikişer ve dörder kişilik olarak hazırlandı. En gelişmiş teknolojiyle donanan üniversitede on-line oğrenim araçlan, video konferanslar ve ağyapılı bilgi sistemleriyle etkıli ve katıhma bir öğrerdm ortamı sağlanacak.