Catalog

=^ü& 10 EYLÜL 1991 HABERLER CUMHURİYET/5 SEOM 91 Demirel'iıı Bafra mitingi • ANKARA (AA) — DYP Genel Başkanı Süleyman Demircl, 'iktidar mitingleri' adını verdiği seçime yönelik gezi programına bugün Bafra'dan başlıyor. Demirel, bu sabah özel bir uçakla Samsun'a gidecek. Samsun'dan helikopterle Bafra'ya geçecek olan DYP lideri, burada halka hitap edecek. Yann Fethiye"de konuşacak olan Demirel, buradan Izmir'e geçecek ve Kordon toplantısına katılacak. Demirel, perşembe günü de Istanbul Gebze'de halka hitap edecek, aynı gün tstanbul'da Basın Konseyi toplantısına katılacak. DYP liderinin bu haftaki programı, cuma günü Rize'de yapacağı 'iktidar mitingi' ile sona erecek. 'Mogol istilası' • tSTANBUL (AA) — Turizm Bakanı Bülent Akarcalı, muhalefet partilerini ANAP'a karsı bir "husumet cephesi" oluşturmaya çaiışmakla suçlayarak bunun vatandaşlar arasında kamplaşmalara yol açacağını söyledi. Akarcalı "Eskiden de bir 'Milli Cephe 1 kurmuşlardı. Bu yanlışUr. 'Iktidarı devireceğiz' diye birleşilmez. Bu, Haçh seferi zihniyetidir. 'Bunu yıkalım, yerine bir şey yapmayalım' anlayışıdır. Bu, Moğol İstilasıdır" diye konuştu. SHP'li eski Belediye Başkam Yıldınm Aktuna ile DMP Genel Başkam Bedrettin Dalan'ın da bu anlayışa sahip partilere alet olduğunu öne süren Akarcalı, bazı parti liderlerinin tavnnın vatandaşlan kamplaşmaya götüreceğini kaydetti. Hukukçular SHPye • ANKARA (Cumhuriyet Burosu) — SHP ve DYP'de önseçime girecek aday adayları çoğunluğunu faukukçu ve mühendisler oluşturdu. SHP'de hukukçular yoğunluk kazanırken DYP'de mühendisler ön plana çıktı. SHP'de toplam 87 seçim cevresinde önseçim için 1405 milletvekili aday adayı başvunıda bulundu. SHP Parti Meclisi'nde başvunılann değerlendirilmesinden sonra liste, önceki gün yasal sürenin dolmasıyia birlikte YSK'ya verildi. SHP bu başvurulardan toplam 7 milyar 635 milyon lira gelir elde etti. Başvuranların 23'ünü ise kadınlar oluşturdu. DYP'ye milletvekili adayı olmak için 2 binin üzerinde başvunıda bulunuldu. DYP'nin merkez yoklaması yapmayacağı yerler dışında 24 ilde önseçime girecek aday adaylığı için başvuru sayısı ise 484 oldu. DYP bütün başvurulardan 10-12 milyar lira dolayında gelir elde etti. DYP'de milletvekili adayı olmak için başvuranlann arasında mühendisler çoğunlukta. Cindoruk'tan Türk-îş'e ziyaret • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) — DYP Genel Başkan Yardımcısı Hüsamettin Cindonık, Türk-tş Genel Merkezi'ni ziyaret ederek işçi sorunları hakkında bilgi aldı. Cindoruk, "Ziyaretin siyasi yanı yoktur. Arkadaşlan dinlemek ve işçi hareketinin meselelerini öğrenmek istiyorum. Seçim beyannamemizde yer verecegız" dedi. Cindoruk, ziyaretin "siyasi" değil, "nezaket" amacıyla yapüdığını belirterek işçi hareketinin sorunlanna seçim beyannamesinde yer vereceklerini söyledi. \aralı Yılnıaz ifade verdi • tstanbul Haber Servisi — önceki gün Şişh'deki bürosunda kamından yaralanan SHP Şişli llçe Başkam Fikri Yılmaz, kaldırüdığı hastanede verdiği ilk ifadesinde kendi kendini yaraladığını söyledi. Polis yetkililerinden alınan bilgiye göre, yaralandıktan sonra Okmeydanı SSK Hastanesi'ne kaldınlan ve ameiiyatla dalağı alınan Yılmaz, hastanede polise verdiği ilk ifadesinde kendi kendini bıçakla yaraladığını söyledi. Emniyet yetkilileri konu ile ilgili soruşturmanın başlatıldığını kaydettiler. SHP'de kontenjan adaylığı mücadelesi ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) — SHP'nin seçime iddiah girdiği Ankara'nın Çankaya ilçesi iç mücadeleye sahne oluyor. "Ağır top" ok- rak nitelenen adların bu bölgeden önseçime girmeleri yanında, "konteojaıı adaylığı" için ise Genel Sekreter Hikmet Çetin'in adı gün- deme geldi. Aynı yer için kurucu genel baş- kan Aydm Göven Gürkan'ın girişimde bulun- duğu da biliniyor. Alınan bilgilere göre seçim takviminin açıklanmasından bu yana genel merkezde ça- lışmalannı sürdüren Çetin, "büyük bir oiasuıkla" Çankaya'dan kontenjan adayı ola- cak. Ancak Gürkan'ın bundan bir süre önce Genel Başkan Erdal Inönü'ye, "Çankaya'dan kontenjan adaylığı" için gihşimde bulundu- ğu biliniyor. Bu durumda Inönü, Çankaya kontenjam için Çetin ya da Gürkain adların- dan birini tercih edecek. MYK üyesi Yiğit Gülöksüz'ün de önce Çankaya kontenjam için adı geçerken bura- daki sıkışıklık nedeniyle büyük olasılıkla lz- mir 3. bölge, olmazsa 2. bölge ya da tstan- Çetin Gürkan Genel Sekreter Hikmet Çetin ile Aydın Güven Gürkan, Çankaya'dan kontenjan adaylığı bekliyor. İnönü'nün ikisinden birini tercih edeceğ,inin belirtüdiği Çankaya için Yiğit Gülöksüz'ün de adı geçiyor. Çetin ya da Gürkan'dan biri Istanbul'dan veya İzmir'den kontenjan adayı gösterilecek. Önseçim için başvunıda bulunmayan isimlerden Türkân Akyol'un Izmir, Korel Göymen, Prof. Mümtaz Şoysal ile Prof. Emre Kongar'ın ise tstanbul'un güçlü yerlerine kontenjan adayı olarak yerleştirileceği belirtiliyor. Şemsi Denizer'in Zonguldak 1. bölge 1. sıraya yerleşmesi kesinleşti. bul'daki bir seçim bölgesine ahnabileceği kay- dediliyor. Bu arada geçen seçimlerde aynı böl- geden kontenjan milletvekili olarak gelen Türkân Akyol'un önseçim başvurularında adlanmn geçmemesi, "tzmir'de de Çankaya- ya benzer bir kontenjan savaşı var" yorum- lanna yol açtı. MYK üyelerinden Korel Göymen'in de îs- tanbul'dan kontenjan adayı olarak gösteril- mesi bekleniyor. Bunun yanı sıra partiye ye- ni katılan Prof. Mümtaz Soysal ve Prof. Em- re Kongar gibi adlara da tstanbul'dan yer açüması gerekiyor. "Merkez yoklaması" dı- şında 44 yerde kontenjan adayı belirleyecek olan İnönü'nün, SHP'nin "kontenjan millet- vekili çıkarabileceği yerlerin 10 dolayında olması" nedeniyle ayın 24'üne kadar "zorlu bir sorun çözmek dunımunda olduğu" kay- dediliyor. öte yandan merkez yoklaması yapüacak olan Zonguldak 1. bölge 1. sıraya, Genel Maden-lş Sendikası Başkam Şemsi Denizer 1 in yerleşmesi kesinleşti. Bölgede önseçim is- teyen parti meclisi üyesi önay Alpago'ya ise "Kontenjan adaylığı ya da 2. sıra için terci- hini söyle" denileceği bildirfliyor. Alpago'nun tercihine göre kalan yerlerin ll Başkanı Mu- zaffer Saraç ve diğer adaylar için kullanıla- cağı kaydediliyor. SHP yönetimini uğraştıran bir başka so- run olarak beliren Doğu-Güneydoğu'daki merkez yoklamalan için ise "kimseyi kırma- yacak bir çözüm arayışı" sürdürülüyor. Di- yarbakır'ın tümüyle merkez yoklamasına alınması ile HEP birleşmesine destek veren Diyarbakır Milletvekili Fuat Atalay için de fonnill aranıyor. Parti içi muhalefet safiann- da yer alan Atalay'm yam sıra yönetim ile bir- YILMAZ. SEGUELA'NIN ÖNERİLERİNİ UYGULUYOR ANAP'ın lokomntiliGazetelere sürekli olarak Başbakan Yılmaz'ın çeşitli fotoğraflarını yollayan Ena Ajans, "genç, dinamik, çağdaş lider" imajı istiyor. İç Politika Servisi — Başba- kan Mesut Yılmaz ile ANAP'ı seçimlere hazırlayacak olan S<- guela'nın RSCG Ajansı, henüz çalışmalara başlamadı ama ajansın Türkiye'deki temsilcisi Ena tletişim boş durmuyor. Ga- zetelere bir iki gün aralıklarla Başbakan'ın çeşitli pozlardan fotoğraflarını yollayan Ena Ajans, bunlara sabah kahvaltı- sından, akşam yemeğine, çalış- ma biçiminden ailesiyle ilişkile- rine kadar aynntılı bir "özel ha- yat bülteni" ekliyor. Son derece kaliteli fotoğraf- lardan oluşan "mjnj Mesut Yıl- maz Albümü"nde Başbakan'ın bakanlıklan döneminde, özel- likle de Dışişleri Bakanlığı yap- tığı yıllarda, yabancı devlet adamlanyla çektirdiği fotoğraf- lar çoğunluğu oluşturuyor. Ki- minde BM Genel Sekreteri Pe- rez de Cuellar'la, kiminde ABD Başkam Bash'Ia, kiminde AJ- manya Cumhurbaşkam VVeiz- sacker'le kiminde Sovyetler Bir- liği eski Dışişleri Bakanı Şevard- nadze ile görüliiyor Yılmaz. "Mesut Yılmaz: Dünyaya açık tecrübeli lider" başhğıyla sunu- lan bu fotoğraflarla, Seguela'nın "Genç, dinamik, çağdaş lider" Evren'dendestekANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) — Eski Cumhurbaşkanı Kenan Evren, dun Başbakan Mesut Yılmaz'ı makamında zi- yaret ederken "Kendisini seve- rim, takdir ederim. Bu görev- de de başardı olmasmı dilerim" dedi. Evren, seçimden koalis- yon çıkacağmı söyledi. Ydmaz, Evren'den "bazı önemli mese- ielerde görüş ve tavsiyeler alacağım" belirtti. Başbakan Yılmaz dün kendi- sini ziyaret eden Evren'i Başba- kanlık binasının merdiveıüerin- de karşıladı. Evren ile öpüşen Yıhnaz, daha sonra makamın- da foto muhabirlerine birlikte poz verdi. Evren, Yılmaz'ın kendisini Marmaris'teki evinde ziyaret ettiğini ammsatarak, "iade-i ziyaret" amacıyla gel- diğini belirtti. Cumhurbaşkan- hğı döneminde Yılmaz'uı çeşitli bakanlıklar yaptığım kaydeden Evren, "Kendisini severim, takdir ederim. Bu görevde de başanlı olmasını dilerim" diye konuştu. Ziyaretinin başka bir sebebi olmadığını vurgulayan Evren, Cumhurbaşkam Torgut Özai ile görüşmesine iiişkin bir soruya, "Zaten hep görüşüyo- ruz" yanıtıru verdi. "Ydmaz'a secimle ilgili onerileriniz oiacak mı" sorusunu da Evren, "Be- nim seçimle ilgim yok. Ben sa- de vatandaşım. Gider, oyumu kullanınm" yamtım verdi. Ev- ren, seçim sonuçlanyla ilgili "koalisyon" tahmininde bu- lundu. Yılmaz da Evren'in ziyare- tinden "onur duyduğunu" vur- gularken bakanlıklan sırasında Evren'in "tecnibeterinden isti- fade ettiğini ve yakın isbirligin- de buluBduklannı" belirtti. Yılmaz, sözlerini "Bu ziyaret vesilesiyle de kenditerinin bazı önemli meselelerdeki görüş ve tavsiyelerini alacağımı umut ediyonım" biçiminde tamam- ladı. imajı "deneyimli lider" imajıy- la güçlendirilmeye çahşdıyor âdeta. Fotoğraflann bir bölümünde Yılmaz'ın ailesiyle çekimiş gö- rüntüler var. Karelerde Yılmaz, kâh kahvaltı masasında eşi ve çocuklarıyla mutlu bir aile tab- losu çiziyor, kâh oğlu kucağın- da şefkatli bir aile babası. Fotoğraflara iliştirilen "özel hayat bülteni" ise Yılmaz ailesi- nin sabah yataktan kalkışından akşam yatağa grişine dek bir 24 saatini veriyor. Bültenden, Baş- bakan'ın sabah kahvaltısından ne yiyip içtiğinden, nasıl ve kim- lerle çalıştığına, çalışma aniayı- şına kadar her şeyi öğrenmek mumkün. öte yandan bugün Paris'e gi- decek olan Başbakan Mesut Yılmaz, ANAP'ın seçim ka- mpanyasına son biçimini ver- mek amacıyla Fransız reklam- cı Jacques Seguela'yla görüşe- cek. Seguela, tanıtım taktiği çer- çevesinde öncelikle Mesut Yıl- maz'ın "yurtdışında iyi kabul gördüğü" imajıru işlemeye ca- lışacak. Seguela, Yılmaz'ın Pa- ris'te geçireceği üç gün içinde kendisini Fransız gazetecilerle tanıştıracak ve Fransız televiz- yonuna çıkaracak. Konuyla il- gili olarak yann düzenlenecek tanıtım yemeğine yalnız Fran- sız gazeteciler alınıyor. Bu yemeğe davet edilen ga- zeteciler arasında Le Monde 1 dan Jean Pierre Languiller, Le Figaro'dan Charles Lambrochi- ni, I'Express dergisinden Chris- tian Hoche, Le Point dergisi temsilcisi var. Seguela aynca Fransız televizyon kanalları TFI'den Mkhelle Cotta, A2 ve La Cinq Haber Bürosu'ndan Pmtrice Duhamel ile Mesut Yıl- maz'ın Fransız televizyonuna çıkarılması amaayla pazarhk ediyor. Ajansın yolladığı fotoğraflardald değişik kareler "güçlü lider" imajı yaratmak istiyor. likte hareket eden Diyarbakır Milletvekili Mehmet Kahraman, HEP'ten gelen Salih Sü- mer'in Diyarbakır 1. bölge için hareketlen- meleri sorun yaratıyor. Atalay, örgüt ve be- lediye destegini arkasma alırken bu bölgede birinci sıraya, partisinden aynlan HEP Ge- nel Başkam Fehmi Işıklar yerleştirilecek. Doğu-Güneydoğu örgütleri SHP yönetimi- nin düzenlemesini beklerken bu düzenleme sırasında "örgütün dışanda bıralulmamasını" istiyorlar. örneğin Ağn'da bir grup daha önce alı- nan önseçim karanna karşı çıkarken buramn merkez yoklamasına alınmasından sonra bir başka grup da bu uygulamayı eleştirdi. SHP yönetimi farklı çıkışlar arasında, "kimseyi kırmayacak bir yöntem" ararken Bingöl gi- bi bazı illerde "milletvekili adayhğına" soyu- nan yöneticiler de HEP birleşmesinden son- ra "alt sıralara düşebilecekleri" kaygısıyla yö- netimi eieştiriyorlar. SHP Genel Sekreteri Hikmet Çetin, konuya iiişkin olarak "Mer- kez yoklamasım, HEP'ten gelen arkadaşlar- la birlikte örgütü de gücendirmeyecek bir bi- çimde 'nasıl secimi kazanabiüriz' mantığı ile yapacağız" dedi. ANAP'IN ANKETİ G.Antep'te SHP birînci ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) — ANAP'ın yaptırdığı anketlerde, Ankara'da ANAP- ın, Gaziantep'te de SHP'nin bi- rinci parti olduğu sonucu çık- tı. Devlet Bakanı Mnstafa Ta- şar, Gaziantep'te seçmenlere 70 bin 500 mektup göndererek yaptırdığı anket sonucunda, mektubu yanıtlayan 6 bin seç- menin yüzde 80.47'sinin bura- dan aday olmasını istediklerini açıkladı. Ankara'daki ankette yüzde 53 "koalisyon" çıktı. lnterlink Kamuoyu Araştır- ma Şirketi'nin ANAP için yap- tığı ankette, ANAP yüzde 26.5, DYP yüzde 17.8, SHP yüzde 15.4, DSP yüzde 14.3, MÇP yüzde 6.8, RP yüzde 3.7, karar- sızlann ise yüzde 14.9 olduğu belirlendi. Mustafa lâşar, aday olacağı- nı açıkladığı Gaziantep'te üç ayn araştırma yapıldığını belir- terek bunlann sonuçlannı açık- ladı. Taşar, bir üniversite tara- fından yapılan ankette, ANAP'm yüzde 22, SHP'nin yüzde 23, DYP'nin yüzde 17, RP'nin yüzde 5, DSP'nin yüz- de 15 oy alacağı sonucunun çık- tığını söyledi. lnterlink tarafm- dan yapılan ankette de ANAP^ m yüzde 21, SHP'nin yüzde 23* DYP'nin yüzde 15, DSP'nin yüzde 16 oy alacağmın belirien- diğini kaydeden Taşar, kendisi- nin Gaziantep'te seçmenlere gönderdiği mektuplardan 6 bi- nine yanıt verildiğini ve kendi- sinin buradan aday olmasmı is- teyenlerin yüzde 80.47, isteme- yenlerin ise yüzde 15.7 olduğu- nu söyledi. DMP'NİN DYP İLE BİRLEŞMESİ TEHLÎKEDE Örgüt Dalan'a direniyor tç Politika Servisi — DMP'nin ken- dini feshederek DYP'ye katü- ması karanna parti içi muha- lefet sürüyor. Istanbul'da ban il- çe örgütlerinin tepkisinden son- ra tl Başkam Doğudan Bayiil- gen de dün yaptığı bir açıklama ile "fesih" karanna katılmaya- cağmı açıkladı. Bu arada Istan- bul'da ban ilçe başkanlarırun ise DMP'den ayrılarak ANAP'a geçmek için yoğun çaba içinde olduklan belirtiliyor. Bedrettin Dalan'ın partisini feshederek DYP'ye katılma ka- ran bazı partililer tarafından onaylanırken, bir kısmı da bu karara karşı çıkarak DMP'nin hayatiyetini devam ettirmesi için mücadele etme kararında ol- duklarını belirttiler. Bu bakım- dan 13-14 eylülde "fesih" kara- nnı görüşmek üzere toplanacak KöNUK YAZAR DMP büyük kongresinin tartış- malı ve kavgah geçmesi bekleni- yor. DMP MKYK'sının partiyi feshedip DYP'ye katılma kara- nnın gerçekleşemeyeceği de öne - sürülüyor. Geçen hafta sonu Dalan'ın Is- tanbul U örgütünde yaptığı ve olaylı geçen toplantıdan sonra ll Başkam Doğudan Bayiügen dün yaptığı açıklamada, "DYP'ye katılma karanna kanlmadıgını" bildirdi. Bayulgen, açıklamasın- da "Partilerin ilkeleriyle kurul- duğuna inanıyonım. Bu neden- le ilkeleri hiçe sayıp davayı yan yolda bırakan bir gdrüşiin pe- şinden gitmemeyi onur addediyorum" dedi. Lider dahi olsalar, göreve gönül verenleri, "bir eşya gibi bir yerden diğerine" sadece kendi verdikleri karar doğrultusunda taşımaya haklan olmadığını belirten Ba- yülgen, bir kadın olarak faziletli bir siyaset için mücadeleye de- vam edeceğini vurguladı. DMP'nin 13-14 eylülde topla- nacak büyük kongresinde "fesih" karan alabilmesinin ise güçleştiği öne sürüldü. Bazı DMP örgüt yöneticileri, parti- nin devamı yönünde mücadele edeceklerini ve Genel Başkan Bedrettin Dalan'ın DYP'ye ka- tılma karannı çıkaramayacağını söylediler. Adımn açıklanması- m istemeyen bir ilçe yöneticisi ise Dalan'ı sert bir dille eleştirir- ken "Bizi bir koltuk ugnına sat- ü. Oysa ne umutlarla yola çık- mış, kendisine güvenmiştik. Ama bu parti kimsenin babası- nın malı değil. Bu partiyi kapat- maya güçleri yetmeyecek" diye konuştu. öte yandan DMP'nin 7 ilçe başkammn ANAP'a geçeceği ifade ediliyor. Geçen hafta so- nu ANAP tl Başkanı Semra Özaiia görüştükleri ifade edilen ilçe başkanlarırun, Dalan'ın aday olduğu yerde ANAP'm ka- zanması için uğraş verecekleri belirtildi. Güneydoğu'da seçimlereyönelik önlemler sıkılaştınldı Sandıklar için alarmTURAN YILMAZ ANKARA — PKK'nın Gü- neydoğu'da halkın siyasi tercih- lerine etkide bulunacağı yönün- deki duyumlar sorun yarattı. Gerçekleştirilen üst düzey top- lantılarda sorunun çözümü için bir dizi önlem üzerinde durulu- yor. Küçük yerleşim birimlerin- deki sandıklar, merkezlerde bir- leştirilerek, seçmenlerin hangı partilere oy verdiklerinin PKK tarafından öğrenilmesi engelle- necek. Güvenlik güçleri de PKK'nın seçime yönelik eylem- lerine karşı alarma geçirildi. Adalet Bakanı Prof. Dr. Su- at Bilge, "Seçme hakkı hürriye- tinin sağlanması ve seçimin gü- venlik altında cereyan etmesi için gereken ledbirler alınıyor" dedi. Bilge, alınan önlemlere karşın meydana gelebilecek olaylann seçimi etkileyebilece- ğini sanmadığını söyledi. Içişleri ve Adalet bakanlıkla- nnda gerçekleştirilen bir dizd üst düzey toplantıda, yaklaşık 3.5 milyon seçmenin oy kullanaca- ğı Güneydoğu'da seçimin gü- venliginin sağlanması için alına- bilecek önlemler üzerinde duru- luyor. Cumhuriyet'in belirleme- lerine göre PKK'nın halkın si- yasi tercihlerine yönelik olum- suz etkisinin giderilmesi ve oy sandıklanna karşı gerçekleştiri- lebilecek saldınlan önlemek, Üzerinde agırlıkh olarak durulan konulann başında geliyor. ön- lemler arasında küçük yerleşim birimlerindeki sandıklann bir- leştirilerek belli merkezlerde toplanması yer ahyor. Böylece, PKK'nın bu yerleşim birimlerin- deki yurttaşlann hangi partile- re oy verdiğini öğrenmesi engel- lenecek. Aynca, sandıklann toplandığı merkezlerde geniş güvenlik önlemleri alınacak. Oy verme işleminden sonra sandık- lann il merkezlerine bir gece bekletildikten sonra ertesi gun getirilmesi de istendi. Böylece, sandıklara, gece yolda yönelebi- lecek saldınlann önüne gecilme- si düşünülüyor. Adalet Bakanlığı, yayımladığı genelgeyle savalan seçim süre- since gerekli önlemleri alması ve gelişmeler karşısında duyarh ol- maları yönünde uyardı. Benzer bir genelge de, lçişleri Bakanlı- ğı'nca polis ve jandarma teşki- latlarına iletildi. Güvenlik güçlerinin, özellik- le PKK'nın seçimlere yönelik propaganda çalışmalan üzerin- de hassasiyetle durmalan isten- di. Adaylann propaganda faa- liyetlerinin de yakından izlen- mesi, bölgede "tansiyonu vükseltebilecek" hareket ve gi- rişimlere izin verümemesi de ge- nelgelerde belirtildi. Adalet Bakanı Suat Bilge de Cumhuriyet'in konuya iÜşkin sorulannı şöyle yanıtladı: — Güneydoğu'ya yönelik ne tür önlemler aunıyor? BİLGE — O konuda müm- kün olan tedbirler alınıyor. Ne olduğunu söyleyemem, ama dikkat ediyoruz. Seçme hakkı hürriyeti ile seçimin güvenlik al- tında cereyan etmesi için gere- ken tedbirler alınıyor. Ben de göreve geldikten sonra, ilk bu konu üzerinde durdum. — Küçük yerieşim birimlerin- deki sandıklann merkezlerde birieştiriJmesinin düşünuldügü soyleniyor... BtLGE — Vatandaşa 'Seçim için köyden kazava kalk gel' di- yemezsiniz. Ama mumkün ol- duğu kadar oy kullanılan yerle- rin büyütülmesi sağlanabilir. Biz, kimin hangi partiye oy ver- diğinin bilinmesüü ıstemiyoruz. Bu tedbir bunun için düşünül- müş. Ama bana söylenen, ora- da vuku bulacak şeylerin seçimi genellikle etküemeyecek miktar- da olacağı yönünde oldu. — Partilerin boigedeki f aaü- yetlerinin güvenligi için düşünü- len farklı şeyler var mı? BtLGE — Bunu, güvenlik kuvvetleri sağlayacak. Bu yön- de gerekli ikazlar yapıldı. Bütün arkadaşlar yerlerindeler. Müm- kün olan yapıiacak. Bilemiyo- rum, bir iki sandık yakılabilir belki, ama bunlar genelde seçi- min tablosunu değiştirmeyecek ölçüde olacaktır. — Siz de teşkilatınızı bu ko- nuda uyardınız mı? BtLGE — Gerekli uyanlar yapıldı. Hepsi görevlerinin ba- şında olacaklar. Zaten onlar da görevlerinin bilincindeler. Bü- tün ilanlar yapıldı, tedbirler alındı. Belki bazı aksaklıklar olabüir, ama bunlann seçimi et- kilemeyeceği soyleniyor. Seçim sistemlerinin yanlışlan üzerine Prof. ERGUN ÖZBUDUN (Ankara Üniversitesı) Türkiye, 1983 seçımlerinden bu yana se- çim sistemi üzerindeki tartışmaları aralıksız sürdürmüştür. Seçim sistemlerinin, siyasi partilerin hayati çıkarlanyla çok yakından il- gili bir konu oluşu, bu tartışmalara hayli duygusal ve partizan bir nitelik vermiş, doğ- rular ve yanlışlar içinden çıkılmaz biçimde birbirine kanşmıştır. Bu fikir kanşıklığımn, TBMM'ce son kabul edilen seçim kanunu de- ğişiklikleri dolayısıyla yapılan tartışmaiarda da sürdüğü görülmektedir. Bu tartışmaiar- da bizce sık sık düşülen yarulgılan ortaya ko- yarak konuya bir ölçüde açıklık getirmeye çalışacağız. 1. Seçim kanunlan bütün partilerin görüş birliği (oydaşması) ile hazırianmahdır: Bu, belki bir ideal olmakla birlikte gerçek- leşmesi imkânsız denecek kadar güçtür. Her- kesçe bilindiği gibi bazı seçim sistemlerinin (özellikle çoğunluk sistemi ve nispi temsilin barajlı türleri) büyük partileri kayırmasına karşüık tam bir orantüdık öngören seçim sis- temleri Küçük partilerin işine gelir. Dolayı- sıyla bütün partilerin üzerinde birleşecekle- ri bir seçim sistemi bulmak imkânsız gibidir. Demokrasinin beşiği kabul edilen Ingütere'de bile seçim sistemi tartışmalan onyıllardır sür- dürülmekte, yürürlükteki çoğunluk sistemin- den zarar gören liberal ve sosyal demokrat partiler daha nispi bir sistemin kabulünü sa- vunmaktadırlar. 2. Seçim sistemi ülkedeki bütün fikir akun- lannın Meclis'te temsiline imkan vennelidir: Eğer seçim sistemlerinin tek amacı seçim adaletini, yani seçimlerde orantıhlığı sağla- mak olsaydı, bu önerme doğru kabul edile- bilirdi. Oysa seçim sistemleriyle uzaktan ya- kından ilgili olan herkesin bildiği gibi seçim sistemleri, seçim adaletinin sağlanması yarun- da yönetilebüir bir hükumet çıkarma ama- cuu da gözardı edemezler. Bu iki amaan bir- biriyle çeliştiği, birine yaklaşıldığı oranda ötekinden uzaklaşüdığı da tartısmasız bir ger- çektü". Dolayısıyla nispi temsüi uygulayan ül- keler arasında bile tüm ülkeyi tek bir seçim çevresi sayan Hollanda ve Israil dışında se- çim adaleti ilkesine mutlak olarak bağlı ka- lan yoktur. Seçim barajları, bölgesel veya ulusal artık sistemlerine yer verilmemesi, se- çim çevrelerinin küçük tutulması, belli ölçü- lerde büyük partilere prim veren nispi tem- sil turleridir. Hele çoğunluk sistemlerinde se- çim adaleti ilkesinden büsbütün uzaklaşıl- maktadır. Buna bağlı olarak nispi temsilin, demokrasinin vazgeçilmez şartı olduğu öner- mesi de tartışmaya gerek göstermeyecek de- recede yanlıştır. Bu önerme doğru olsaydı ABD, tngiltere, Fransa, Kanada, Avustral- ya, Yeni Zelanda gibi çoğunluk sistemini uy- gulayan ülkelerin demokratik sayürnaması gerekirdi. 3. Seçim barajlan antidemokratiktir: Seçim sistemlerinin amacının, seçim ada- letini sağlamanm yam sıra istikrarlı bir hü- kümet de yaratmak olduğunu kabul edecek olursak seçim barajlarının ilke olarak anti- demokratik olduğu savunulamaz. Nitekim Almanya'da %5'lik, Isveç'te <7o4'lük bir ulu- sal baraj vardır. Türkiye'de 1983'ten beri uy- gulanmakta olan %10'luk ulusal barajın in- dirilmesi veya tümüyle kaldırılması yolunda iki büyük muhalefet partisinden ciddi bir is- tek gelmiş değildir. Aksine DYP Genel Baş- kanı Sayın Demirel, ulusal barajın korunma- sına karşı olmadıklanm, geçenlerde televiz- yonda yayımlanan bir konuşmasında ifade etmiştir. Seçim Kanunu'nda yapılan son değişiklik- lerle ulusal baraja dokunulmamış, fakat se- çim çevresi barajı iki milletvekili çıkaran se- çim çevrelerinde %50'den, üç milletvekili çı- karan seçim çevrelerinde %33.3'ten Vo25'e düşürülmüştür. Benzer şekilde kontenjan adayı gösterilen dön milletvekili çıkaracak seçim çevrelerinde bu baraj %33.3'ten %25'e, beş milletvekili çıkaracak seçim çev- relerinde ise %25'ten %20'ye düşurülecek- tir. llginçtir ki yıllardır yüksekliği eleştiri ko- nusu yapılan seçim çevresi barajımn böyle- ce hayli ölçüde düşürülmüş olmasımn olumlu yam üzerinde hemen hiç durulmamaktadır StRECEK