Katalog

19 OCAK 2007 CUMA bilim/vaziyet Beyinbeden ilişkisinde yeni bir koordinat sistemi arayışı Erol BAŞAR Bahar GÜNTEKİN u yazıda sunduğumuz yeni bir kartezyen sistemin geliştirilmesine yönelik öneri, ilk olarak 2005 sonbaharında Meksika’da ve arkasından Bremen Üniversitesi’nde sunuldu. Daha gelişmiş şekli Mayıs 2006’da İstanbul Kültür Üniversitesi’nin uluslararası bir sempozyumunda ve İstanbul Üniversitesinde anlatıldı ve çok önemli yapıcı tartışmaları tetikledi. İstanbul‘da IOP "Olympics of the Brain" adlı dün Yağmur Ekim C Tuzak çıkarmaya çalışıyor. Hibrid çift karakter gösteren, yani melez demektir. SünniŞii çatışmasını zorlayan Amerika sakın melez bir metestas ile karşılaşmasın! Yeni planlar yapıldığı söyleniyor. Kafamıza çuval geçiren komutan daha da büyük yetkilerle donatılmış olarak Irak’ın başına atandı. Türkiye için yeni bir tuzak kuruluyor. Kerkük’teki peşmergeleri eğitip silahlandıran Amerika orada bir katliam gerçekleştirerek Türkiye’yi bu kirli savaşın içine çekmek istiyor. Bu planlara bizde teşne olanlar var. İkide bir ‘uluslararası sistemin bir parçası olduğumuza göre’ diye cümle kuranlar şunu demeye getiriyorlar. Ulus devletimiz Basın yağcılık yapmamalı, kendi yağıyla kavrulmalı! Bir devletin içinde, petrol bekçiliği yapması amacıyla, başka bir kukla devlet kurmak, oradaki ulusun onuru ve güvenliği açısından en çirkin dayatma. Devrik, yenik duruma düşürülen Saddam, son nefesinde ‘Birlik olun’ derken bazı gazetelerimiz ‘Tarihin karanlık sayfalarına gömüldü’ diye yazdılar. Tarih neden karanlık olsun? Karanlık sayfaları hazırlayanlar, sayfalara imzalarını atanlar; Londra’da, Washington’da çalışan siyah yürekli insanlar. Geçmişte Japonya’ya gönderdikleri armağan; masum insanlar için düşündükleri iki adet atom bombası değil miydi? Önümüze konulan eksik bilgilerle, diktatör diye adlandırdığımız insanların yükselmelerini, iktidarda kalma nedenlerini anlayamayız. Belgeler insanı düşündürüyor. Çünkü liderler zeki oldukları kadar çelişki içindeler. Egemenler, Irak’ta yarattıkları ve silahlandırdıkları bir yönetimi ortadan kaldırdılar denilebilir. Bölgedeki diğer yönetimlerin de zamanı geldiğinde silinebileceği konuşuluyor. Yeryüzündeki asıl diktatörler; darbelerle, savaşlarla halklara acılar çektiren ve ‘ilahi güçler’den vekâlet almış gibi davranarak ulusların yaşamlarına müdahale eden emperyalist zihniyetlerdir.” 17 Irak petrolünü ABD ve İngiltere paylaşmış. Başrol, petrol! B lı önemli gelişmeler fizikteki dev adımlara benzeyen bir yaklaşım biyolojik bilimlerin en zirvesinde bulunan beyin araştırma konusuna yeni bir sistem getiremedi. Hatta, 1920’lerde olduğu gibi Kopenhag ekolü ile Einstein ekolü arasında çarpışmaya benzer gelişimler de olmadı. Fiziksel bilimlerde Galileo’nun sarkaçların incelenmesiyle birlikte getirdiği prensiplerin sonradan Einstein tarafından saatlerin senkronizayonu, quantum teorisinde atomal salınımlar, nörobilimlerde aynı şekilde ortaya çıkamadı. zaman, nedensellik kurallarının çok daha karmaşık olasılık düzeylerine eriştiği görülmektedir (Bakınız Mark Solms CBT). Bu tip ölçülmesi güç olan mekanizmalar da artık kısmen ölçülebilir duruma geldiğinden (Rüya görme olayları, duygu olayları) 3. Kartezyen sistemi ile analiz çok daha büyük güçlüklerle karşılaşmaktadır ve yeni bir adımı gerektirir. Bu dördüncü Kartezyen sistemine biz "Nebüloz Kartezyen Bistemi" ("Sisli Kartezyen Sistemi") olarak tanımlıyoruz. NEBÜLOZ KARTEZYEN SİSTEMİN (SİSLİ KOORDİNAT SİSTEMİN) ÇÖZÜMLERİ 2. YENİ SİSTEME DOĞRU 3. Acaba bu eksiklik beyin, beden, zihin ilişkisinde nasıl giderilebilir, bu bilim dalBu Sisli Kartezyen sisteminde yaklalarının daha evrensel olarak işlenebilmeşım sisli bir yolda bir insanın hedefini si için yeni bir kartezyen sistemi geliştiaraması gibi bir konuma benzer. Ancak rilebilir mi? Bu soruya cevap ararken ilk güç de olsa sisli bir ortamda dahi yol buönce 1920’lerde gelişen fizik teorilerini lunabilir. Sisli Kartezyen sisteminde yol bir deterministik Kartezyen sisteminden bulmak için mevcut bazı kuramsal fizik (ki biz buna Descartes’ın Kartezyen sisyöntemlerini inceliyor ve bunların ön batemi veya birinci Kartezyen sistemi diyosamaklarını uygulamak üzere bazı öneruz) bir başka Kartezyen sistemine geçirilerde bulunuyoruz (Erol Başar, Bahar şi anlamak gerekli. Güntekin , baskıda, Başar 1998). Bu yönHeisenberg’in belirsizlik prensibinin temler Heisenberg’in Smatriks, R. uygulanması ile ortaya çıkan Kartezyen Feynman’ın kurduğu Feynman diyagsistemine biz ikinci veya "probabilistik ramlarından adapte edilmişlerdir. Bu Kartezyen sistemi" olarak yorumluyoher iki yöntemde de incelenen fiziksel ruz. Bu Kartezyen sisteminde atomal sesüreçlerin bütün yol çizelgesi (path integviyedeki parçacıkların bulundukları yer René Descartes ral) nedensellik ve ön bilgi olarak ele alınve hareketleri ancak olasılık kuralları ile makta ve beklenen yörüngeler tahmin ya kongresindeki Kongre Başkanının açısaptanabilir. Einstein’ın fiziğinde ise haedilebilmektedir. Beyinvücutzihin ilişlış konuşması olarak sunuldu ve yön vereketli ve göreceli Kartezyen sistemleri kilerinde de aşağıda gösterilen akış şemarici bir çok etkileşimlere yol açtı. Bunlarvardır. Bu sistemler şekil 2’de şematik sındaki gibi bilgiler güçlü bilgisayarlara dan en önemlisi de genç katılımcıların olarak gösterilmektedir. yüklendiği takdirde beyin zihin beden yanı sıra nörobilimin önemli ustalarınYeni bir araştırmalar dizisinde Erol ilişkilerinde ve davranış konularında gerdan J. Fuster’in çok etkileyici önerileri Başar ve Bahar Güntekin (International çekçi tahminlerin yapılması büyük olasıoldu. Hücre seviyesi araştırmalarında M. Journal of Psychophysiology, baskıda) lık içindedir (Şekil 4). Segal ve Bilinçaltırüya konularında beyin beden ilişkisini şematik olarak şeAyrıca, bu yeni Kartezyen sistemi yaMarks Solms çok yapıcı önerilerde bukil 3’te bir öneri olarak açıklamaya çalışpıların ve fonksiyonların integral lundular. mışlardır. Beyin beden ilişkilerinde hem yol’unun incelenmesini gerektirdiği için Takriben 40 yıllık bir düşünsel ve dekraniyel sinirler hem de hormonal yollar beynin evriminin incelenmesini de kapneysel çabanın ürünü olan bu sistemin ile karşılıklı etkileşimler vardır. samaktadır. Bu görüş ise beynin alfa akortaya atılması ve gelişmesinin en önemAyrıca, beden işlevleri sırasında organtivitesinin yaratıcı zekânın gelişmesinde li faktörlerinden biri 2005 yazından belar arasındaki sinirsel, mekanik ve tüm önemli bir rolü olduğunu ortaya çıkarri Erol Başar ile Bahar Güntekin’in uzun kimyasal alt sistemlerin olası düzenle maktadır. bir kaynak arayışı sürecinde bu yeni dü(probabilistik) çalıştığı açıkça ortaya Beynin Multiplisitelerin incelenmesi zeni sağlam bir raya oturtmak üzere orkonmuştur. Bu olasılık nedenleri şunlariçin Monte Carlo yöntemi de önerilen tak çalışmaları oldu (2006). dır: Bu sistemlerin arasında ne gibi dinastratejiler arasında bulunmaktadır. Bu mik bir uyum olduğutür çalışmalar için birçok bilim dallarınnu incelemek için GaEinstein’in hareketli Newton’un rijit da yeni atılımlar vardır. Örneğin metereferans sistemi lileo’nun sarkaç prenreferans sistemi oroloji tahmin raporlarının ortaya çıkasiplerine dönüyoruz rılması gibi. Ancak, beyin tabiattaki en ve diğer taraftan Alkarmaşık sistem olduğu için problemler bert Einstein’ın daha büyüktür. Önemli araştırma olaönemli felsefe sorulanakları ve veri tabanlarının bir araya gelrını tekrarlamaya çalımesi bunları mümkün kılabilir ve değişıyoruz. "Saat neşik araştırma gruplarını ortak çalışmaladir?". Saatlerin araHeisenberg’in rijit olmayan rının Türkiye’de başlatılması planlansındaki uyumluluk Newton’un güzergâhı olasılıklar güzergâhı maktadır. Üniversitelerarası çalışmalarveya senkronizasyon da İstanbul Kültür Üniversitesinde kurune ifade eder?" lacak merkezin önderliğinde, İstanbul 1970’li yıllarda HaÜniversitesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, cettepe ÜniversiteBremen Üniversitesi, Londra Üniversitesi’nde başlatmış oldusi, Kalifornia Üniversitesi (San Diego ve ğumuz, Lübeck ve Los Angeles) ve Buenos Aires ÜniversiDokuz Eylül ÜniverŞekil 2 teleri ile işbirliği sürdürülecektir. Bu kositelerinde devam nuyu tartışmak üzere 810 uluslararası eden bir araştırma üne sahip araştırıcı ile 2007 yılının sonuzinciri ile beyin salınımlarının ve vejetana doğru İstanbul Kültür Üniversitetif sistem salınımlarının büyük bir fresi’nde bir çalıştay planlanmıştır. RÖNESANS kans ayarı (frequency tuning) içinde çaKaynaklar: 1 Aladjalova N.A., 1957.InfraFİLOZOFLARINDA VE YİRMİNCİ lıştığını özgün ölçülere dayanarak yayınslow rhythmic oscillations of the steady potenYÜZYILDA STRATEJİ lamıştık. Beyin araştırmaları literatürüntial of the cerebral cortex. Nature. 11,179(4567), ARAYIŞLARI de ve vejetatif sistemde bu araştırmalar 9579. 2 Allers, K.A., Ruskin, D.N., Bergstuluslararası yeni yayınlarda da kanıtlanrom, D.A., Freeman, L.E., Ghazi, L.J., Tierney, Rönesans’ın öncü düşünürlerinden P.L., Walters, J.R., 2002. Multisecond periodimaktadır. Bu beyin beden frekans ayarıcities in basal ganglia firing rates correlate with René Descartes kendi ismi ile anılan nın bir özeti Tablo 1’de görülmektedir. theta bursts in transcortical and hippocampal Kartezyen Sistem’i ve bu Kartezyen sisBu adımların incelenmesinden sonra EEG. The Journal of Neurophysiology 87(2), temini kullanarak analitik geometriyi gebeyinbeden ilişkisinde Galieo’nun ve 11181122 3Başar, E., 1980. EEGBrain Dynaliştirdi. Bu deha eseri atılımın arkasınEinstein’in açtığı yollarda senkroni ile mics. Relation between EEG and Brain Evoked dan, Newton, Leibniz, ve Maxwell gibi çalışan bir beyinbeden ilişkisi kesin olaPotentials. Elsevier, Amsterdam. 4Başar E., büyük bilim adamları determinisGüntekin B., 2006. A breakthrough in neuroscience needs a "Nebulous Cartesian tik fiziği ve büyük buluşların ortaSystem" Oscillations, quantum dynamics Şekil 3 ya çıkmasına öncülük ettiler. Buand chaos in the brain and vegetative sysnun dışında üstün teknik yapıtlatem. International Journal of Psychophyrın ortaya çıkması için önemli yesiology, Electronic publication ahead print. ni kuramlar geliştirdiler. 5 Başar E., Güntekin B., BeyinBedenZiBiyokimyasal 19’uncu yüzyılın sonlarında hin için yeni bir Kartezyen Sistem Arayıyolaklar şı: Sisli Kartezyen Sistem. İstanbul Kültür Ludwig Boltzman’ın istatistik meAsetilkolin Üniversitesi Yayınları, İstanbul. Hazırlık GABA kaniği termodinamik kurallarına Serotonin halinde. 6Başar, E., Weiss, C., 1981. Vasyeni bir görüş açısı getirdi. Ayrıca Dopamine culature and circulation. Elsevier, AmsterLorenz’in hareket eden Kartezyen dam. 7Gebber, G.L., Zhong, S., Barman, sistemlerini düşünmeye başlaması S.M., 1995. The functional significance of 20’nci yüzyılın başında fizikte inathe 10Hz sympathetic rhythm: a hypothesis. Clinical and Experimental Hypertennılmaz derecede büyük gelişmelesion 17, 181195. 8Ruskin, D.N., Bergstre yol açtı. 1905 yılında Albert Einstein’ın izafiyet teorisini geliş Descartes’in Üç Boyutlu Kartezyen sisteminden Beyin rom, D.A., Walters, J.R., 1999. Multisecond oscillations in firing rate in the glotirmesi, 1920’lerde Bohr, Heisenbus pallidus: synergistic modulation by D1 Beden Probabilistik HiperMekân Sistemine geçiş. berg ve Dirac gibi fizikçilerin and D2 dopamine receptors. Journal of spektral analizleri inceleyerek kuPharmacology and Experimental Therapeutics 290, 1493–1501. antum fiziğini geliştirmeleri 20’nci yüzrak ortaya çıkmaktadır. Ancak yeni bir yılın teknolojisinde çok büyük yeniliklekartezyen sistemin kurulması gündeme ri sağladı. geldiğinde bu kartezyen sistemin kuanGene 19’uncu asrın sonlarında Chartum teorisi ile ortaya çıkan probabilistik les Darwin evrim konusunda geliştirdikartezyen sistemden daha da karmaşık ği kuram, William James, Köhler, Wund olduğu kolayca görülebilmektedir. Dolagibi psikologların yeni yaklaşımları ortayısıyla bu yeni Kartezyen sistemine ya çıktı. Ramon Cajal nöron doktrinini (üçüncü Kartezyen sistemi) Hiperprogeliştirdi, Hans Berger ilk olarak elektpabilistik Kartezyen Sistemi olarak önerroenkelofgram adını verdiği beyin elektdik. Beyin beden ilişkilerindeki olaylar riksel salınımlarını ölçtü. 1950’lerde Dobu Kartezyen sisteminde ancak olası olanald Hebb ve J.Von Hayek gibi araştırırak açıklanabilecektir. Çünkü bu sistecılar dinamik yeni görüş açıları getirmemin içindeki nedensellikler çoklu nedenye çalıştılar. Bütün bu gelişmelerin araselliktir (Multiplicity). sında gene 20’inci yüzyılın başlarında ünBu noktaya kadar karmaşıklık (complü Fransız düşünürü Henri Bergson adlexity) çok yüksek olmasına rağmen beylı bir Fransız düşünürü modern çağın etnin bir dizi çok daha güç tahmin edilekilerini biyoloji, psikoloji, bellek ve dübilir davranış ve çalışma örüntülerini ilaşünce sistemleri konusunda irdelemeye ve etmedik. "Sezgi", "Rüya Görme", çalıştı. "Bilinç altı problem çözme", S. Freud ve Ancak, biyolojik bilimlerde de, fizikG. Jung gibi araştırıcıların anlatmaya çasel bilimlerde olduğu gibi büyük enteglıştığı bütün bilinçaltı mekanizmaları da Şekil4 rasyonlar ortaya çıkamadı. Dar kapsamyeni Kartezyen sistemine ilave ettiğiniz MPERYALİZMİN Ortadoğu’ya yaptığı “demokrasi ihracatı”nın ne olduğunu şimdi çok daha iyi anlıyoruz: Irak petrolünün ABD ve İngiltere arasında paylaşılması. Bülent Esinoğlu bu paylaşım üzerine şöyle diyor: “Irak petrolünü 30 yıllığına kendine bağlayan, yani avantasını alan leş kargaları ile alamayanlar arasında mücadele varmış. Pay alamayan diyormuş ki; 3 bin Amerikan askeri öldü, ölenler Amerika’ya ait, eşit paylaşmalıyız. Fakat ölen 655 bin Iraklıyı konuşan bile yok. Irak dünyanın üçüncü büyük petrol rezervine sahip: Yılda 115 milyon varil. 115 milyon varili, ölen Iraklıya bölerseniz adam başına yaklaşık 20 kilo kan demektir. Kan ve petrole doymayan emperyalizm şimdi de daha fazla kan ve daha fazla petrol için hibrid savaş E tehlikededir. Fakat tehdidin nereden geldiğini söylemezler. O zaman yapılacak iş Amerika ile birlikte hareket edelim ve ulus devletimizi kurtaralım. Şimdi önümüze kurulan tuzak budur. Amerikanın temel amacı bizi İran ile savaştırmaktır. Dikkat ederseniz iliştirilmiş gazetecilerin uluslararası sistemin bir parçası olmaktan kast ettikleri şey budur. Batının savaş makinesi ol demektir. Borcuna karşılık gelen hacizde Mehmetçiğin kanını ver demektedirler. Gizliden sürdürülen cilalı laf kalabalığına bakmayın. İstenen kandır. Birinci Dünya Savaşı’ndan önceki durumdayız. Gene topraklarımız paylaşılmak isteniyor. Gene mandacılar var. Gene kapitülasyonlar var. Her türlü varlığımız yağmalandı. Mandacılar gene emperyalizmin yanında yer almamızı sağlık veriyorlar.” Lokmacı Yüksek Yerilim Hattı erdincutku?yahoo.com Diktatör Başkanı George W. ABD Bush Irak’ta çuvalladığını açıklamış. Ama kan akıtma inadından vazgeçmiyor. Daha doğrusu vazgeçemiyor. Çünkü petrolü ancak kanla elde edebiliyor! Tarihin en acımasız diktatörlerini anımsayın; Bush’un onlardan ne farkı var kıyaslayın. Hatta Saddam’la kıyaslayın; hangisi daha çok insanın ölümüne neden oldu? Hüseyin Evcil, Saddam’ın Batı medyası tarafından bir terörist olarak dünya kamuoyuna sunulduğunu anımsatıp şöyle diyor: “Saddam’ın insanlığa karşı suç işlediği gerekçesiyle idam edilmesi yıllarca tartışılacaktır, bütün idamların hep tartışıldığı gibi. Suç, elbette cezasız bırakılamaz ama suçlanan insanların, o suçları hangi koşullar altında işlediklerine bakmak gerekir. İdam, savunulacak ve sevinilecek bir olay değildir. Saddam, yönetimde bulunduğu 25 yıl içinde, katı kararları, hukuka aykırı uygulamaları nedeniyle, sorumlu ve suçlu kabul edilebilir. Bunlar Irak’ın iç sorunu. Fakat koalisyon güçlerinin barbarlıkları, işkenceleri asla kabul edilemez şeyler. Nami Tepe: “RTE, ‘Kıbrıs’ta hiçbir taviz vermeyeceğiz; artık sıra Rumlarda’ demişti. Ne derler; büyük lokmacıyı ye, büyük laf etme!” Ceket Tarık Emre: “Milli Görüş gömleğini çıkarttığını söylüyor ama Avrupa’nın hasta adamı Osmanlı’nın ceketini bir türlü çıkartamıyor.” Denklem Ahmet Önen: “ABD’li anneler; şimdi anladınız mı çocuklarınızın Irak’ta neden öldüğünü? Bir damla kan eşittir bin varil petrol!” Sallama Işık İşgüden: “Yıllardır işe gelmeden maaş alan diplomata suç duyurusu yapılmış. Niye suç olsun ki. Kaç yıldır dış siyasetimiz baş sallamak üzerine yapılanmadı mı?” 1. Türbülans Şevket Çorbacıoğlu: “Sol Birlik, türbanın üniversitede serbest bırakılmasını istemiş. Galiba; ‘türbanlans’a yakalandılar!” Çimento Mehmet Ali Kılınç: “Din, ülkelerde insanları birbirine kaynaştıran çimento ise; Irak’ta çimentodan kim çalmış olabilir?” Bayrak Anıl Öçal: “Bayrak merakı: Türk bayrağında yıldızın yerine, ampul de koyduk mu tamamdır abi!” Zonguldak mühendis mektebi gibi Zonguldak kömür diğer muallimlerin himmetleriyle ektep son zamanda madenlerinde de şu birkaç gün (çabalarıyla) bu sene büyük bir mühim bir tekamüle inkişaf ve tekamüle mahzar (gelişime) mazhar içinde bazı feci kazalar vukua gelmiştir. olmuştur. Son sınıf talebeleri olmuştur. İlk mezunlar bu sene diploma vazifelerini yapmak Diğer taraftan her Türk’ün neşet edecekler ve stajlarını vücuduyla iftihar ettiği Maden üzere muhtelif ocaklara taksim tamamlamak üzere Avrupa’ya Mühendisi Mektebi’nin olunmuşlardı. Vazifeler gönderileceklerdir. muvaffakiyetle hitam Zonguldak kömür bulmuştur. Belçikalı havzasında son Zonguldak Maden Mühendisi Mektebi. profesörler zamanlarda talebelerinden son hissedilecek derecede derece memnundurlar. büyük bir terakki Mektebe mülhak (ilerleme) vardır. bulunan (eklenen) Buradaki fen Tabakat (Jeoloji) adamlarımız günden Enstitüsü’nün inşası güne çoğalmakta ve hitam bulmak üzeredir. aynı zamanda insan kuvveti yerine makine Koleksiyonların kısmı kuvvetinin geçtiği âzamı (büyük bölümü) memnuniyetle gelmiştir. Şubat ayı görülmektedir. zarfında mektepte Ezcümle Ereğli sömestr imtihanları şirketinin bir ocağında başlayacaktır. İmtihanı büyük bir elektrik müteakip son sınıf santralı yapılmaktadır. Diğer Zonguldak’ta bulunması bu şirin talebelerinin tatbikat yapmak kasabanın bir derece daha ocaklarımızda da tesisat üzere SamsunSivas hattına çoğalmaktadır. İstihsalat (üretim) kıymetini arttırmaktadır. gidecekleri söylenmektedir. diğer senelere nisbetle ziyadesiyle Mektebin ilk mezunları bu sene Talebeler aynı zamanda burada artmıştır. Zonguldak’ta inşa neşet edecekler ve Avrupa’da maden ve jeoloji tetkikatı stajlarını tamamlayacaklardır. edilmekte olan elektrik santralı (incelemeleri) yapacaklardır. binası da hitam (son) bulmak Mektep gerek müdürü Mehmet 2 Ocak 1927 Pazar üzeredir. Her madende olduğu Refik (Fenmen) Bey’in, gerek M