Katalog

TEK TARAFLI BAĞIMSIZLIK Peki Arnavutlar tek taraflı olarak bağımsızlık ilan ederlerse ne olacak? Bu sorunun yanıtı, aslında bütün bölge ülkeleri açısından sıkıntılı bir sürecin başlangıcına da işaret ediyor. Tek taraflı bir bağımsızlık ilanı ile Ahtisaari’nin planı da tamamen ortadan kalkmış olacak. Böylece Ahtisaari’nin öngördüğü şekliyle, Kosova'nın bir başka ülke ile birleşmemesi, başka bir ülkeden toprak talep etmemesi gibi önemli koşullar da yok sayılacak. Arnavutların hem Arnavutluk ile birleşmesinin hem de Makedonya'dan toprak talebinin önü açılacak. Aslında, Ahtisaari, planına söz konusu iki koşulu koyarak, Kosova'daki Arnavutların bağımsızlık taleplerinin, Balkanlar'da etnik bir patlamanın önüne geçmek istemişti. Ancak gerek Rusya Federasyonu'nun Sırp yanlısı tutumu gerekse komşu ülke Yunanistan ve Kıbrıs Rum Kesimi'nin "Bağımsız Kosova'ya karşıyız" tutumu, konunun BM gündemindeki zeminini zayıflattı. Tek taraflı bağımsızlık ilanına giden süreci tetikledi. Öte yandan Kosova'daki Arnavutların siyasi açıdan hareketliliği, bu coğrafyadaki Türkler için de önemli bir tedirginlik unsuru. Nihai statüsünün "bağımsızlık" çerçevesinde belirlenmesiyle Kosova'nın uluslararası hukuk açısından "örnek oluşturması" da söz konusu olacak. Böylece, bir ülke içindeki azınlık grubunun taleplerinin uluslararası toplum tarafından güç kullanılarak karşılanması uluslararası hukukta içtihat durumuna gelecek. Bu durum, özellikle Kuzey Irak sorunu bağlamında Ortadoğu’da, Çeçenistan bağlamında da Kafkasya’da sıkıntı yaratabilecek hukuki bir örnek olacak. Sırplar, Athisari'nin planını reddederken, Kosova Parlamentosu 6 Nisan tarihinde, bu plana onay vermişti. Rusya ise veto kozunu gündeme getirdi. Moskova yönetimi açıkça "Ahtissari’nin planını BM Güvenlik Konseyi’nde veto ederiz" yaklaşımını ortaya koydu. Ortodoks, yüzde 3’ü ise Katolik. Ancak, ülkedeki Hıristiyan nüfusun yüzde onlar düzeyinde olmasına karşın, kilise sayısındaki fazlalılık, Hıristiyan Avrupa’nın Balkanlar’daki Müslümanlara yönelik politikalarının da önemli işaretlerini veriyor. Kosova genelinde etnik azınlıkları Arnavut olmayan topluluklar oluştururken, özellikle Sırbistan’a komşu Kuzey Kosova’da etnik azınlık ise Arnavutlardan meydana geliyor. Kosova’ya ilk kez gidenler için belki de en şaşırtıcı deneyim, tipik bir Türk köyü Mamuşa’yı ziyaret etmek. 1999 yılına kadar hemen hiç kimsenin varlığından haberdar olmadığı Mamuşa, Mahmut Şevket Paşa’nın adıyla kurulmuş. Yöre ağzıyla Mamuşa’ya dönüşmüş. Öte yandan Prizren’deki Türklerin Karadeniz şivesine yakın konuşmaları, buradaki Türk varlığının Anadolu’daki köklerinin Batı ve Orta Karadeniz’den geldiğinin en açık göstergesi. 1999 yılından sonra Türkiye ile sıkılaşan bağlar sayesinde Mamuşa Köyü’ndeki Türkler, Türkiye’den ithal ettikleri madeni yağlar ve araç yedek parçaları ile önemli bir zenginlik elde etmişler. Hatta Prizlenli Tahir’in söylediğine göre Mamuşa Köyü, Prizren’i içindekiler ile birlikte satın alacak kadar zenginmiş. C S TRATEJİ 9 mühimmat ve patlayıcı maddeleri, Sırpların başını çektiği yerinden edilmiş insanların geri dönüşü ve kaçakçılık" olarak görüyor. Aslına bakıldığında, Kosova’da birçok etnik unsurun bir arada yaşaması, gelir düzeyinin düşük olması, devlet otoritesinin henüz kurulamamış olması, çatışmalar için uygun zemini de hazırlıyor. Çok Uluslu Güney Görev Kuvveti Komutanlığı’nı Almanya’dan mayıs ayı sonunda devralan Türkiye ise kritik dönemde önemli görev üstlenmiş oldu. Görev çerçevesi, "Sorumluluk sahasında BM Güvenlik Konseyi’nin 1244 sayılı kararına ve askeri teknik anlaşma hükümlerine uygun hareket edilmesinin sağlanması, toplumsal olaylara süratle müdahale edilmesi, kendi emniyetinin ve hareket serbestisinin sağlanması, tarihi miras olarak seçilmiş yerlerin korunmasının desteklenmesi, sivil asker işbirliği faaliyetlerinin icra edilmesi, Kosova Koruma Kolordusu’nun (KPC) hukuki düzenlemelere uyumunun gözlemlenmesi, sınır kontrolünün desteklenmesi, uluslararası topluma ve yerlerinden edilmiş kişilere yardım sağlanması" olarak belirlendi. Türk Silahlı Kuvvetleri’nin unsurları Kosova’da, Uluslararası hukuk bakımından BM Güvenlik Konseyi’nin 1160, 1199, 1203, 1244 sayılı kararları, iç hukuk bakımından da Anayasa’nın 92. maddesi uyarınca 8 Ekim 1998 gün 596 sayılı Kosova’ya asker gönderilmesine izin veren TBMM kararı kapsamında iştirak ediyor. Türkiye, Çok Uluslu Güney Görev Kuvveti Komutanlığı’na bir yıl süreyle liderlik yapacak ve daha sonra bu görevi Avusturya’ya devredecek. Türk askerinin Kosova’daki varlığı bölgedeki Türkler açısından büyük bir moral güç oluşturuyor. Tabii yapılan katkı sadece moral katkı ile sınırlı değil. Türk taburu, insani yardım kapsamında başta Prizren, Mamuşa ve Dragaş olmak üzere Kosova’nın çeşitli bölgelerinde yardıma muhtaç ailelere yardım elini uzatmış. Son bir yıl içinde iki bin aileye gıda yardımı, bin 300 aileye giyecek yardımında bulunulmuş. Eğitim ve eğitime destek kapsamında bilgisayar, biçki dikiş ve üniversiteye hazırlık kursu gibi gereksinim duyulan çeşitli konularda bölge halkına ayrıca destek sağlanıyor. Özellikle eğitim dönemi başlangıcında Kosova’da ihtiyaç sahibi çocuklara okul çantası, eğitim seti, elbise ve benzeri konularda destek veriliyor. İstihkam ve altyapı faaliyeti kapsamında yol ve okul bakım–onarımları yapılıyor. Türkiye’nin tanıtılması faaliyetleri kapsamında ise 2027 Mart tarihleri arasında 39 öğrenci Türkiye’ye gönderilmiş. Bütün bunların yanı sıra Mehmetçik FM Radyosu Prizden bölgesinde 24 saat yayın yapıyor. Kosova’nın diğer bölgelerindeki radyolarda da 12 saat Türkçe yayın dinlemek olası. ALMAN VARLIĞI... Öte yandan Kosova’daki Alman varlığı ise ülkeye damgasını vurmuş durumda. Kosova’daki yeni yapılaşmaya bakıldığında Alman ekolu hemen dikkat çekerken, bölgenin ekonomisi de büyük ölçüde Alman etkisi altında. Kullanımda olan Avro’da bile Almanya ağırlığının olması dikkat çekiyor. Hemen hemen bütün kredi olanakları Almanya’dan karşılanırken, günlük yaşam içinde "Küçük Almanya" yaklaşımları, Berlin yönetiminin, Balkanlar’da önemli bir unsur duruma geldiğinin açık bir göstergesi. Ezcümle, Almanya 2. Dünya Savaşı sırasında askeri açıdan kaybettiği bölgeye şimdi ekonomisiyle girmiş. Doğal kaynaklarının zenginliği, Balkanların tahıl deposu olma özelliği ile birlikte stratejik konumu göz önüne alındığında, Almanya’nın Kosova’ya ilgisi hemen anlaşılabiliyor. KOSOVA’DAKİ TÜRKLER Kosova’daki Türk azınlığa gelince… Bu bağlamda, "Bölgedeki son gelişmeler, Kosova’da yaşayan Türkleri nasıl etkileyecek?" sorusunun yanıtı belki de Türkiye’nin Balkan politikası açısından da önemli bir noktaya işaret ediyor. İroni gibi görünse de Kosova’da yaşayan Türkler, ArnavutSırp çatışmasıyla birlikte Kosova Türklerinin kendi kimliğini korumasına giden sürecin önünün açılmasından memnunlar. Genel kabul gören görüş ise, "Kimin hangi tarafta olduğu anlaşıldı. Herkes kendi kimliğini öğrendi" yönünde… Yani, çatışma ortamı, sayıları 50 bin civarında olan Türk azınlığının kendini koruma refleksini arttırmış görünüyor. Ancak, Arnavutlara ilişkin kaygılar henüz ortadan kalkmış değil. Ağırlıklı olarak Prizren’de yaşamakta olan Türkler açıkça dile getirmeseler de orta ve uzun dönemde Arnavutların kendilerini asimile etmesinden çekiniyor. Çünkü Müslümanlık gibi güçlü bir ortak payda, etnik köken kavramının çoğu zaman önünde değerlendiriliyor. Türkler ile Arnavutlar arasındaki evlilikler de bunun önemli bir örneği. Kosova nüfusunun yüzde 87’si Müslüman, yüzde 10’u SORUNLAR VE GÜVENLİK Türkiye için Kosova konusu ciddi anlamda bir hassasiyet taşıyor. Türkiye, bölgedeki önemli sorun sahalarını, "Kosova’nın etnik yapısı, kamu düzeninin tam olarak sağlanamamış olmasını, halkın elinde bulunan silah, Ahtsaari’nin hazırladığı plan çerçevesinde, ‘uluslararası gözetim’ altında verilmek istenen bağımsızlık yoluyla Kosova’nın Arnavutluk’la birleşmesi ve komşularından toprak istemesi engelleniyordu. Tek taraflı bağımsızlık ve tanımalar, Balkanları yeniden şiddet ortamı yapabilir.