Katalog

8 Dr. Nejat TARAKÇI İzmir Ekonomi Üniversitesi [email protected] oğuk Savaş sonrası etki alanını daha da genişleten ve hız kazanan Küresel Sistem, ABD liderliğindeki Batı tarafından (G7 ülkeleri) yönetilmektedir. Küresel sistemin Ana Hedefi: Sermayenin serbest dolaşımının ve G7 ülkelerinin enerji güvenliğinin sağlanmasıdır. Küresel sistem, yukarıda belirtilen hedeflere ulaşmak için öncelikle ekonomik ve kültürel unsurları kullanıyor. Bu unsurlarla istenen sonucun alınamaması halinde askeri unsur, caydırma, baskı veya doğrudan müdahale şeklinde devreye sokuluyor. Son beş yıldan bu yana Rusya’nın Batı karşısında yeniden askeri ve ekonomik alanlarda yükselişe geçmesi ve Avrupa’nın giderek enerji bakımından Rusya’nın kontrolüne girmesi küresel sistemi son derece rahatsız ediyor. Bu açıdan zengin doğal gaz yataklarına sahip Türkmenistan, küresel sistemin yeni hedefi olarak belirlenmiş durumda. Enerji kaynakları, ülkeyi dikkatlerin odak noktası yapıyor… C S TRATEJİ gerektirmektedir. Türkmenistan, coğrafi olarak önemli ve hassas bir konumda bulunduğunu göz önünde tuttuğu için, uluslararası işbirliklerinde daha dikkatli hareket etmektedir... İkinci Aşama: Türkmen gazının AzerbaycanGürcistanTürkiyeYunanistan(1) veya AzerbaycanGürcistanUkrayna güzergahları üzerinden Avrupa’ya akmasını sağlamaktır. Böylece bir taşla üç kuş vurulmuş olacak. ? Halen boru hattı irtibatı olan İran devre dışı bırakılacak, ? Çin ve Hindistan seçenekleri ortadan kaldırılacak ve ? Rusya’nın daha fazla Türkmen gazı alması önlenecek. Özellikle Rusya’yı dışarıda bırakacak doğalgaz boru hattı projeleri için Türkmenistan, gerek gazın miktarı, gerekse coğrafi konumunun uygunluğu açısından son derece elverişli bir ülkedir. Rusya, 2006 yılında yapılan ve 2028’e kadar geçerli son anlaşmaya göre(1) Türkmen gazının üçte birini, 1000 m3 100 dolar fiyatı üzerinden alıyor ve Avrupa’ya 250 dolara satıyor. Rusya’dan arta kalan Türkmen gazının üçte ikisinin Çin/Hindistan ve İran üzerinden satımı planlanıyordu. Bu konudaki anlaşmalar son safhaya getirilmişti. Tam bu aşamada Türkmenbaşının ani ölümü ve ölüm nedeninin fazla araştırılmaması büyük şüpheler yarattı. Üçüncü Aşama: Türkmenistan’ı ekonomik yönden küresel sisteme entegre etmektir. Ekonomik Entegrasyon, IMF, Dünya Bankası, Çok Uluslu Şirketler (ÇUŞ) ve NGO (Sivil Toplum Örgütleri) aracılığıyla planlanıyor. Ekonomik entegrasyonun kalıcı olmasını sağlamak amacıyla Kültürel Entegrasyonun da sağlanması hedefleniyor. Bu aşamada ilk hedef Türkmenbaşı’nın 15 yıldan bu yana yerleştirmeye çalıştığı milli değerleri, milli benliği ve ideolojiyi, tarih ve millet bilincini ortadan kaldırmaktır. Kültürel entegrasyon olmaksızın ekonomik entegrasyonun kalıcı olması ve o ülke üzerindeki politik kontrolün devam ettirilmesi mümkün değildir. Modern sömürü düzeni olan küresel sistemden, güçlü bir politik irade ile, tehlike ve zararlarının farkına vararak her an vazgeçmek mümkündür. Ancak Ekonomik entegrasyon ile birlikte Kültürel entegrasyon da gerçekleşmişse küresel sistemden çıkmak mümkün değildir. Bu nedenle küresel sistem için kültürel entegrasyon, ekonomik entegrasyondan daha önceliklidir.Türkmenistan küresel sistem için zengin enerji kaynakları yönüyle elverişli ve kolay elde edilebilir bir hedef olarak görünüyor. Küresel sistem, 19902000 yılları arasındaki sürede, Rusya ve eski Sovyet peyklerini sisteme entegre etmeye çalıştı. Buna Türkmenistan da dahil idi. Küresel sistem, bu sürede, Rusya’da dahil olmak üzere anılan ülkelerin, IMF’ye borçlandırılması, Dünya Bankası’ndan kredilendirilmesi, yabancı sivil toplum kuruluşlarının çalışmalarına izin verilmesi, yabancı şirketlere doğal kaynakların araştırılması ve çıkarılması için izin verilmesi gibi önemli başarılar kazandı. Bu entegrasyon girişimlerinde, ekonomik ve kültürel enstrümanlar; demokrasi, özgürlük, insan hakları, daha kaliteli yaşam, dünyaya açılma ve bütünleşme sloganları kamufle edilerek, başarıyla kullanıldı. Sivil Toplum S Türkmenistan, küresel sistemin yeni hedefi Türkmenbaşı Niyazov’un uyguladığı denge politikası küresel sistemin yararlarını gözetmiyordu. Türkmenistan’ın çıkarlarını gözeten bu politikaların aşındırılması gündeme gelebilir. Bu çalışmalar, siyasi ve kültürel içerikli olacaktır. aşamada değerlendirmek mümkün. Birinci aşama: Türkmenistan’ı Daimi Tarafsızlık statüsünden vazgeçirmek. Bu gerçekleştiği taktirde, Türkmenistan ekonomik ve ticari önceliklerde taraf tutabilecek. Türkmenistan’ı bölge devletlerinden ayıran en önemli özellik, 12 Aralık 1995’te "Daimi Tarafsızlık Statüsü" kazanmasıdır. Bu durum Türkmenistan’a küresel güçlere karşı daha dengeli bir politika izleme olanağı kazandırmış durumda. Türkmenbaşı BM’de yaptığı konuşmada bu kararın gerekçelerini şöyle açıklamıştı: Bizim bu adımımız Türkmenistan’da ve bölgede barışın sağlanmasına büyük bir katkıda bulunacaktır. Bu mesele bizim için çok önemlidir. Çünkü Türkmenistan, dünyanın çok önemli bir noktasında; doğal kaynakların en zengin bulunduğu bölgelerden birinde yer almaktadır. Bu durum bizim açımızdan "daimi tarafsızlık" siyasetini kaçınılmaz olarak TÜRKMENİSTAN’IN KAYNAKLARI Küresel sistemin enerji güvenliği açısından Türkmenistan’ı ve kaynaklarını kısaca tanıtalım. Türkmenistan, 27 Ekim 1991’de bağımsızlığını ilan etti. 6 milyon nüfuslu ülkede, kişi başına düşen gelir 7500 dolar. 1993’te Kiril (Rus alfabesi) alfabesi terkedilerek, Latin alfabesine ve Türkçe eğitime geçildi. Daha önce serbest olan İnternet kullanımı, 2000 yılında yasaklanmıştı. 2030 yılına kadar elektrik ve doğal gaz kullanımı ücretsiz. Türkmenistan'da sağlık hizmetleri tamamen devlet tarafından veriliyor. Türkmenistan gerek elektrik üretimi, gerek diğer enerji kaynakları, özellikle de doğalgaz açısından zengin bir ülke. Ülke ekonomisinin temel taşını pamuk, doğalgaz ve petrol oluşturuyor. Türkmenistan, Orta Asya Cumhuriyetleri arasında en büyük doğalgaz rezervlerine ve yıllık üretim kapasitesine sahip olan ülke. Türkmenistan’daki doğalgaz rezervleri, bölgedeki toplam rezervlerin yüzde 5’ini oluşturuyor, tespit edilen toplam doğalgaz rezervleri yaklaşık 4,5 trilyon m3 civarında. Üretilen doğalgazın yüzde 85’i ihraç ediliyor. Türkmenistan dünyanın beşinci büyük doğalgaz üreticisi ülke konumunda. KÜRESEL SİSTEMİN TÜRKMENİSTAN STRATEJİSİ Küresel sistemin Türkmenistan üzerinde planladığı stratejiyi üç Berdimuhammedov