Katalog

22 Faik BULUT Araştırmacı Yazar İdamı sonrasında Saddam’ın partisinin durumu… C S TRATEJİ askeri kanadı, şu anda genel Irak direnişinin laik kolunun en önemli örgütlerinden biri. ABD’nin istemesiyle, ceffel kalem silinecek gibi değildir. Baas’ın kökünün kazınması imkansızdır." Daha ileri gidenler var: İşgalin vahşetinin yanı sıra ülkenin iç savaşa sürüklendiği şiddet sarmalından usanan eski Iraklı siyasetçiler, eskiden Baas muhalifi olup partiye karşı yıllarca mücadele etmiş olanlar dahil, Baas iktidarının geri gelmesini temenni ediyorlar. Kimileri, Baas’ın kökünün kazınmasından ziyade, onun terbiye edilerek yeniden siyasi hayata kazandırılmasını savunuyor. Bu arada, Baas Partisi’nin Suriye ve Irak kanatları arasında yıllarca süren rekabet ve husumeti yakından izleyenler; bir kanadın muhaliflerinin, diğer kanadın iktidarda olduğu ülkede hem sığınmacı hem de siyasi faaliyette bulunduğunu iyi bilirler. Bu çerçevede, bir dönem Saddam Hüseyin’in en mutemet adamlarından sayılan eski Baas üst düzey yöneticisi Muhammed Yunus el Ahmed’in Suriye’nin himayesinde olduğu; Saddam’ın idamını izleyen yandaşlarıyla birlikte Hums kentinde alternatif bir kongre yaptığı yolunda haberler basına yansıdı. El Duri’nin "tabansız ve köksüz tasfiyeciler" diye nitelediği bu kanat, kimi iddialara göre, hem Suriye’nin Irak’taki güçlü bir uzantısı, hem de ABD ile pazarlıklarda bir kozu konumundadır. T ek yanlı resmi verilere göre, yaklaşık 40 yıldır ülkeyi yöneten ve 2003 yılına kadar 5 milyonun üstünde yandaşı bulunan Irak Baas Partisi (IBP), ABD’nin ülkeyi işgaliyle birlikte yasadışı ilan edildi. İleri gelen yöneticilerinin bir kısmı Suriye, Sudan, Ürdün ve Yemen’e sığındı. Bazıları yakalandı; tutuklanıp cezaevine konuldu (Tarık Aziz); kimisi yargılandı, kimi mahkeme gününü bekliyor; bazıları öldürüldü (Saddam’ın iki oğlu gibi) veya Saddam Hüseyin gibi birkaçı idam edildi. Eski Devlet Başkanı yardımcısı İbrahim İzzet el Duri ise, yeraltından direnişi yönetiyor. Suriye’de olduğuna dair söylentilere rağmen ülke içinde olma ihtimali daha mantıklı. El Duri, Saddam’ın idamının ardından bir bildiri yayınlayarak "Baas Partisi önderliğinde direnişin sürdüğünü, gelişerek yaygınlaştığını, işgalciler çekilinceye kadar mücadele etmeye kararlı olduklarını" belirtti. ABD ve mevcut Irak yönetimiyle pazarlık yapanları "partiyi temsil etmeyen hainler" diye suçlayan El Duri, Suriye denetimindeki IBP’den bazı yöneticilerin Hums kentinde yaptıkları ayrı toplantıyı, "partiyi asla temsil etmeyen, meşruiyeti olmayan fırsatçılar ve tasfiyecicilerin tertibi" olarak niteledi. Bildiride, El Duri’nin Saddam’ın yerine Devlet Başkanı seçildiği de kamuoyuna duyuruldu. Baas’ın üst düzey yöneticilerinden Adil Zubahi de, haftalık Aydınlık dergisine gönderdiği mesajında benzer şeyler söyledi. (7 Ocak 2007) Irak’ta Baas hareketliliği Irak’ın işgalinin ardından ABD’li yetkililerin Saddam Hüseyin’le görüşmelerine karşın bir sonuç alınamadığı Baas liderlerince açıklandı. İşgal sonrasında direniş AAS PARTİSİ NEREDE? hareketinin laik kesimini yine Baas B Iraklı araştırmacıyazar Fadıl el Rabii, "Baas, yapısını, yüzde 80 oranında yeniden inşa Partisi’nin taraftarları oluşturuyor. örgütsel etmiştir. Şu anda Baas, Irak’ın hemen her yerinde Saray Saddam’ın yeniden iktidara gelmesini sağlayacak; Baas Partisi’ne özgürlük tanıyacak, ABD destekli Irak hükümetinin feshedecek; işgal öncesinde kamuoyunu yanıltan yalanları (kitle imha silahları, El Kaide bağlantısı, vs) konusunda hata yaptığını kabul ederek özür dileyecekti. Ancak Saddam kabul etmedi. İkinci pazarlık, idamdan biraz önce yapıldı. Buna göre, Saddam silahlı direnişin son bulması ve barışçıl direnme ve sivil itaatsizlik için halka çağrı yapması karşılığında, kendisi ve ailesine herhangi bir Batılı ülkede ikamet izni verilecek; devlet başkanı muamelesi görecekti. Yaşam boyu geçimi temin edilecekti. Saddam bunu de reddetti." ABD’NİN SADDAM İLE PAZARLIĞI Irak hükümetinin direnişin belli bir kesimiyle görüşmesine paralel olarak "Baas’ın kökünün kazınması, Baas Partisi’nden arındırma" (debaathification) diye bilinen programın iptal edilmesinden söz edildi. Diğer konulara ilişkin pazarlıklar sırasında, konu yeniden gündeme geldi. Irak yönetiminden bazıları, "ülkeyi Baas’tan arındırma sürecinde yanlış davranıldı. Histerik bir kampanyada kurunun yanında yaş da yandı; parti üyesi olmaya mecbur edilmiş suçsuz günahsız sıradan kadrolar da kurbanı seçildi" demeye başladılar. Yemen’de Saddam için okunan "mevlid" münasebetiyle kimi Baas ileri gelenleriyle yakınları katıldı. Kimi söylentilere göre, ABD tarafından oluşturulan Irak ordusu içinde Baas bağlantılı bir direniş grubu var. Daha somut bir iddia, Baas Partisi’nin Sudan’da bulunan Genel Sekreteri Ali el Riyh el Senhuri tarafından dile getirildi. El Duri’nin bildirisinde belirtilenleri destekleyen görüşler (direnişin ve Baas’ın güçlü konumu) ileri süren El Senhuri, Ocak ayının son haftasında Londra merkezli Arap milliyetçisi el Quds el Arabi gazetesinde yayınlanan söyleşisinde yeni şeyler de açıkladı: "ABD, Saddam Hüseyin ile iki kez pazarlık yaptı. İlki, Dışişleri Condoleezza Rice ve eski Savunma Bakanı Donald Rumsfeld aracığıyla gerçekleşti. Saddam tutsakken, kendisine, ‘işgalin meşruiyetini savunmak; ABD’nin Irak’ta devamlı üsler kurmasına izin vermek, İsrail devletini tanımak, Amerikalı petrol şirketlerine ülkede faaliyet izni vermek şartıyla, Beyaz BAAS GÜNLERİNİ ÖZLEYENLER Baas Partisi’nin nerede olduğu, ne yapıp ettiği konusunu Londra’da Arapça yayınlanan Suudi Arabistan gazetesi el Şarq el Avsat’ın muhabiri Muad Feyyad araştırdı. Muhabir, eski Baas mensuplarıyla (politikacı, yazar, aydın, vs) yaptığı bir dizi görüşmeyi, 9 Şubat 2007 tarihli nüshada yayımladı. Varılan ortak nokta şuydu: "60 yıllık partinin Saddam yargılanırken... mevcut. Ortalık biraz durulur durulmaz, Baas ülkenin en güçlü ve örgütlü partisi olarak ortaya çıkacak" diyor. El Rabii, gerekçesini de açıklıyor: "Çok basit. Çünkü Baas, 35 yıllık sürede Irak yurtsever milli hareketinin altyapısını tümüyle tahrip etmiş; kendisinden başka herhangi bir siyasi parti ve harekete, gelişme şansı tanımamıştı. Mesela Irak Komünist Partisi ile İslami partileri neredeyse imha etmiş; milli partilerin (Nasırcı akım gibi) tüm kudretini mas’edip zorla içinde eritmiştir. Baas’ın düşüşünden sonra sahaya çıkan diğer partiler ise (islami, laik, liberal, milliyetçi, vs) ya şiisünni temelde dar mezhepçi kalıba sıkıştılar yahut sınırlı bir kesime hitap eden bölge (vilayet, aşiret, etnik) partileri haline geldiler. Kitlesel bir taban bulamadılar. İslami partiler diye ortaya çıkanlar ise, gerçekte bazı din adamlarının (Ulema, Ayetullah, vs) güdümünde kaldı. Bunlar geniş yığınları harekete geçirip birleştirebilecek yapıda değiller. Ayrıca siyasi tecrübeleri de bulunmuyor. İşgalci güçler çöktükçe, bu tür partilerin desteği azalıyor. Halkın siyasi, güvenlik ve ekonomik taleplerini karşılayacak programları da yoktur. Eğer işgalciler ve mevcut yöneticilerle bir uzlaşı olursa, Baas’ın politik arenaya dönüşü muhteşem olabilir. Fakat bunun için eski alışkanlıklarını, siyaset tarzını ve söylemlerini değiştirmeleri gerekir. Aslında son zamanlarda parti ideolojisinde önemli değişiklikler yaşandı. Baas, artık iktidarı tekeli ve tek parti yönetimi öngörmüyor. Geniş bir Milli Cephe biçiminde iktidara gelmeyi hedefliyor. Deyim yerindeyse ‘devletten devrim’e ilkesini terkedip, ‘devrimden devlete’ prensibini benimsemiş durumda. Direnişin ana kollarından biri olması da, diğer güçlerle ortaklıkgüçbirliği yapma zemini yaratmıştır." Bağımsız Iraklı siyasi yazar Velid el Zubeydi’ye göre; Baasçılar, ülke içinde ve dışındaki eski kadrolarını toparlamış durumdalar. Fakat aynı zamanda, 2003’ten bu yana, uzmanlaşmış Baas kadrolarının bir kısmı, artık geçim derdindeler. "Bağdat Duvarı: Irak İşgalinin Tanığının Güncesi" isimli kitabın yazarı, "Buna rağmen içerdeki Baasçıların önemli bir kısmı, hala mevcut partilerde siyasi bir korku ve endişe kaynağıdır" diyerek devam ediyor: "Aslında biri İslamcı, diğeri el Kaide ve üçüncüsü laik