Katalog

10 Ali KÜLEBİ TUSAM Ulusal Güvenlik Stratejileri Araştırma Merkezi Başkanvekili [email protected] Putin, yeni soğuk savaşı başlattı… C S TRATEJİ savaş sürerken, bu kaynakları garanti alma konusunda Rusya ile temelde ciddi bir hesaplaşma içinde olduğu her geçen gün su yüzüne çıkan ABD’nin bir başka yandan da özellikle Doğu Avrupa’daki askeri girişimleri gözden kaçmıyor. Bütün bunların sonucu geçtiğimiz günlerdeki Münih Konferansında Rusya Federasyonu Başkanı Putin’in ortaya çıkan beklenmedik tepkisi bizlere acaba soğuk savaş hiç bitmemiş miydi dedirtiyor. D ünya ekonomisinin artan petrol fiyatlarına rağmen yükselişi, Çin’in kontrol edilemeyen kalkınmasının yanı sıra Batılı ülkelerin geleceğinin giderek grileşmesi bugünlerde siyasetin yeni dengelerini açığa çıkarmaya başladı. Özelikle savaşların en önemli nedeni olan doğal kaynaklar ise uluslararası ilişkileri doğrudan etkiliyor. Doğal kaynaklardan ve sömürgelerden de mahrum olan Avrupa bugün yerinde saymaya başlamışken, doğal kaynaklar açısından daha zengin olan bir zamanların İngiliz sömürgesi ABD ise zenginliğini en az bir 50 yıl daha garantileyebilmek amacıyla "yenisömürgecilik" yöntemiyle dünyaya egemen olmak için yerel savaşları körüklüyor veya bizzat gidip ülkeleri işgal ediyor. Her şeyin doğal kaynaklar üzerine cereyan ettiği dünya siyasetinde, Rusya Federasyonu, Orta Asya Türk Cumhuriyetleri’ndeki petrol ve doğalgazın çıkışını kontrolü altında tutarken, ABD ise bunların açık denizlere çıkması için çareler arıyor. Bu nedenle Rusya’nın şiddetli itirazlarına karşın inşa edilen BaküTiflisCeyhan (BTC) Boru Hattı gibi proje gerçekleştirilirken, doğal kaynak sağlama güvenliği peşinde olan yeni ekonomi devi Çin de, BTC’nin işletmeye açıldığı günlerde Tahran hükümetiyle gelecek 10 yılını bir bakıma güvence altına alacak 70 milyar dolarlık bir anlaşmaya imza atıyordu. Yeni dengeler açığa çıkıyor gibi gözüküyor. Yani Türkiye üzerinden boru hattı konusunda hamle yapan tarafa öbür taraftan karşı hamle gelmesi Türkiye’nin gelecekte hakikaten bir enerji ulaşım koridoru olmasını sağlayacak. Gerçekleştirilebilecek bir TransHazar Hattı ile Orta Asya’nın ve özellikle Türkmenistan ile belki daha uzun dönemde Özbekistan’ın doğalgazını Rusların zararına olacak bir şekilde açık denizlere Türkiye üzerinden çıkarma fikri Amerikalıları giderek etkiliyor. Ekonomik alanda böyle bir soğuk Putin ve Gates... RUSYA’DAN BEKLENMEYEN TEPKİ Orta Asya enerji kaynaklarını tekeline büyük oranda alan, BTC konusunda rahatsızlığını gizlemeyen Putin, Doğu Avrupa ve Alaska’daki askeri konuşlanmaya tepki olarak Münih’te konuştu. ABD’nin Afganistan’daki hamleleri de Rusya’yı derinden etkiliyor. ENERJİDE SOĞUK SAVAŞ Soğuk Savaş dönemindeki askeri stratejik önemi bir ölçüde azalmasına karşın, Soğuk Savaş’ın sona erdiğini düşündüğümüz bu günler Türkiye’nin ekonomik stratejik konumunun önemini gün geçtikçe etkileyen bir çizgide ortaya çıkarmaya başladı. BTC ile kapıları açılan Türkiye için başta BTC’ye karşı çıkan Rusya’nın petrolünü Akdeniz’e ve hatta İsrail üzerinden Kızıldenize’e bile indireceği söylenen yeni ve daha önemli sayılabilecek SamsunCeyhan projesi başlatıldı. Bu projenin Türk ve İtalyan ortaklarına geçtiğimiz Aralık ayında bir Hindistan şirketinin de yüzde 12,5 hisseyle katılmış olması Rusların petrolünün giderek daha başka kanallardan da dünya piyasalarına çıkacağını gösteriyor. Rusların Karadeniz konusunda geçtiğimiz yıl beraber hareket ettikleri Türkiye ile petrol ve doğalgaz konusunda da ortaya artarak çıkan samimiyetine çok sıcak bakmayan Amerikalılar için ise bugünlerde Türkiye üzerinden yeni boru hatları geçirmek fikri giderek önem kazanıyor Geçtiğimiz Şubat ayının ilk haftasında ilk kez katıldığı, Almanya’nın Münih kentinde düzenlenen 43. Güvenlik Konferansı’nda konuşan Putin, ABD’nin hemen bütün konularda sınırları aştığını çok sert bir dille dile getirdi. Eski Varşova Paktı üyelerini de NATO içine alarak Batı’da genişleyen, Kafkaslarda Rusya’ya karşı kazanımlar sağlayan, Karadeniz’de emelleri olan ve ancak Türkiye ile Rusya’nın işbirliği karşısında tam olarak bölgeye yerleşemeyen, buna karşın Bulgaristan, Romanya ve Gürcistan’da askeri üsler ve kazanımlar edinen ABD ayrıca Rusya Federasyonu’nu başka yönlerden de sıkıştırmakta. Bu bağlamda Afganistan’a iyice yerleşen, Kazakistan ve Kırgızistan’da eskiye oranla çok daha etkin olan ABD, Çin’deki ekonomik etkinliği ile Çin’i de bir ölçüde şimdilik pasifize etmiş olduğundan Rusya’ya karşı bir anlamda kuşatma stratejisini uygulamaya devam ediyor. En azından Rusya kendini kuşatma altında hissediyor. Söz konusu kuşatmada taşların eksik olduğu yer, ABD için son derece stratejik önem arz eden Hazar çevresi. Bu noktada İran İslam Cumhuriyeti de en önemli eksik taş. İran’ı bir şekilde ele geçirmek isteyen ABD’ye karşı Rusya’nın da artık giderek kuşatma sendromu ile ABD’ye sert tepkiler vermesi doğal görülüyor. Putin’in bu son sert tepkisini belki de ABD’nin İran üzerindeki emelleri konusunda son günlerde daha somut duyumlar almasına da bağlayabiliriz. Yani Körfez’e gönderilen ek bir uçak gemisi ve hatta bunu bir başkasının daha takip edeceği haberleri, Körfez ülkelerine yerleştirilen Patriot füzeleri belki de yakın gelecekte İran’ı bekleyen bir saldırının işareti. Putin’i rahatsız eden sadece İran üzerinden kuşatılma olasılığı değil. ABD’nin Doğu Avrupa’da, Polonya ve Çek Cumhuriyeti’ne konuşlandırmak istediği Avrupa füzesavar savunma sistemlerinin kime karşı yerleştirildiği Ruslarca sorulan bir soru. "Bu füzesavar sistemler İran’a karşı ise niye bunları Türkiye veya Kafkaslara yerleştirmiyorsunuz?" diye soran Ruslar net yanıt alamayınca, "o halde bize karşı düşmanca emelleriniz var" sonucuna ulaşıyorlar. Ayrıca ABD’nin, Alaska’daki Rusya’yı hedef alan geliştirilmiş füzesavar sistemlerine ek ve bunlara destek olarak şimdi de Hawaii’deki