Katalog

18 Cavid VELİEV TUSAM Yakındoğu ve Kafkasya Araştırmaları Masası [email protected] Yeni Irak planı İran’a askeri müdehale için yol mu açıyor? C S TRATEJİ Muhammed elSabah, "Biz ABD’nin Irak’taki askeri gücünün artırmasını arzu ediyoruz fakat bu birlikler Irak’ta istikrarı sağlamalı" demiştir. Arap devletleri direk İran’a vurgu yapmadan diplomatik bir jargonla ABD’nin yeni Irak planını desteklerken, dolaylı yoldan İran destekli Şii grupların Irak’ta egemen olmasını istemediklerini de ifade etmişlerdir. Rice’ın ardından 17 Ocak 2007’de ABD Savunma Bakanı Robert Gates Suudi Arabistan’ı ziyaret etmiştir. Bush planının askeri boyutunun ilk uygulaması Irak’ın Erbil kentindeki İran konsolosluğuna düzenlenen operasyon olmuştur. Erbil kentindeki İran konsolosluğunda çalışan 5 kişi, Irak’taki isyancı gruplara silah ve eğitim desteği veren Devrim Muhafızları üyesi oldukları iddiası ile ABD askerleri tarafından tutuklanmıştır. Bush, konuşmasının ardından askeri önlemler bağlamında ABD’nin atacağı adımları ise şöyle açıkladı: 1. John C. Stennis uçak gemisinin, Basra Körfezi’ne gönderilmesi, (Geçen aylarda ABD’nin Dwight D. Eisenhower uçak taşıyıcı gemisi Basra Körfezi’ne gönderilmiştir.) 2. Basra Körfezi’ndeki ABD müttefiklerinin İran saldırılarından koruması için patriot füzesi ile donanmış savunma bölüğünün Körfez’e gönderilmesi. 3. İngiltere’nin de Basra Körfezi’ndeki petrol akışının İran tarafından bloke edilmesi tehlikesine karşın, ABD’nin bu girişimine iki mayın avlama gemisi ile destek vermesi. 4. Öte yandan, İran’a karşı BM dışında uygulanacak ekonomik yaptırımın başarılı olması için İran petrolüne karşı petrol ambargosu uygulamak ve dünya petrol piyasasında petrol fiyatlarını düşük tutmak. Bu yolla İran’ın, yüksek petrol fiyatlarından yüksek gelirler elde etmesi engellenecek. Bu bağlamda, Rice’ın Orta Doğu ziyareti önem kazanmaktadır. Çünkü Orta Doğu ülkelerinin sadece siyasi bağlamda değil aynı zamanda enerji bağlamında da ABDİran sürtüşmesinde önemli etkileri olabilir. Bu devletler hem bireysel hem de OPEC çerçevesinde dünya petrol piyasasının arz –talep ve fiyat boyutuyla oynayabiliyorlar. Arab Monitor haber kaynağının verdiği bilgiye göre Gates’in ziyareti, Körfez Ülkeleri Konseyi ülkelerini İran’a karşı sürekli "saldırı" pozisyonunda tutmaktır. Savunma Bakanı Gates’ın Orta Doğu ziyareti değerlendirilirken, Katar ve Suudi Arabistan’daki ABD üslerini de unutmamak gerek. I rak Çalışma Grubu’nun Bush yönetimi için hazırladığı "Irak’ta İstikrar Yaratma Raporu" ülkedeki istikrarsızlığın çözüm yollarını sadece Irak ulusal sınırları içinde değil aynı zamanda çevre ülkeleri ile kurulacak ilişkilerde arıyordu. Raporda önemli olan ise Irak sorununun çözümü için askeri operasyonlardan ziyade, İran ve Suriye ile diplomatik görüşmeler başlatılması gerektiğini öngörmesiydi. Sorunun görüşmeler yoluyla çözümlenmesi gerektiğini vurgulayan rapor, diğer yandan İran’ın Irak’taki istikrasızlıkta rolü olduğunu da vurguluyordu. Bunu ise, İran ve Suriye’nin Irak’taki isyancı ve terörist gruplara geliştirilmiş silah ve eğitim desteği verdiği şeklinde açıklıyordu. Raporu uzun uzun değerlendiren ABD Başkanı George W.Bush’un 11 Ocak 2007 günü yaptığı açıklamalar, Hamilton ve Baker (H&B) Raporu olarak da bilinen Irak Çalışma Grubu Raporu’nu rafa kaldırdı. Daha doğru bir ifade ile Bush rapordan Amerikan yönetiminin Yeni Irak Planı’nı destekleyecek cümleleri aldı, geri kalanını rafa kaldırdı. 11 Ocak 2007’de basına yeni Irak planını açıklayan Bush’un hedefinde ise yine İran ve Suriye vardı. H&B Raporu ve Bush Planı arasındaki belkide tek benzerlik Suriye ve İran’ın Irak’taki isyancı ve terörist gruplara desteğinin altını çizmesi olmuştur. H&B Raporu’nun İran ve Suriye ile direk görüşmeler önerisini göz ardı eden Bush, İran ve Suriye’nin Irak’taki isyancı gruplarla ilişkilerine son vermek için çözüm önerisini şöyle açıklamıştır: ABD Başkanı Bush’un, Yeni Irak Planı çerçevesinde terörist gruplara destek sağlayan kaynağın Tahran yönetimi olduğunu ileri sürmesi, ABD ordusunun, İran’ın Irak’taki her türlü faaliyetine karşı müdahalesine esneklik kazandırma amacı taşıdığını gösteriyor. …Irak’ta başarılı olmak için radikal unsurlara karşı mücadele ederek ülkenin toprak bütünlüğü ve istikrarı korunmalıdır. Bu, Iran ve Suriye’yi hedef almakla başlamalıdır. Bu iki rejim kendi topraklarını teröristlerin ve isyancıların Irak’a girip çıkması için kullandırtmaktadır. İran, ABD birliklerine saldırmak için bu gruplara mühimmat desteği sağlamaktadır. Biz birliklerimize saldıranları bozguna uğratacağız. İran ve Suriye’den gelen desteği engelleyeceğiz. Biz, Irak’taki düşmanlarımıza geliştirilmiş silah ve eğitim desteği veren ağları bulup yok edeceğiz. Bush’un Yeni Irak Planı’nın İran’la ilgili bölümünde dikkat çekici iki nokta olmuştur. İlki, bu saldırıları yapan gruplara İran desteğini engellemek için düzenlenecek askeri operasyonların Irak sınırları içinde yapılacağıdır. İkincisi ise, Irak’taki İran destekli grupların saldırılarının ABD askerilerine karşı olduğunun altını çizmesidir. ABD, Irak’ta İran’ı hedef alıyor SINIR ÖTESİ OPERASYON OLABİLİR Mİ? Hem ABD’de hem de dünyada Bush Planı’nın İran boyutu ile ilgili farklı düşünceler üretilmeye başlandı. 11 Ocak 2007’da Roberts Gates’in düzenlediği basın toplantısında, "Sorunun kaynağını yok etmek için sınır ötesi operasyon düşünüyor musunuz?" sorularına ısrarla, "Hayır" cevabı vermesine rağmen, Kongre ve Senato’da bu planın, "İran’a yönelik gizli askeri müdahale" anlamı içerdiği şüpheleri uyanmıştır. Hatta 18 Ocak 2007’de Temsilciler Meclisi’nin bir grup üyesi, ABD’nin Kongreden habersiz İran’a askeri müdahalesini yasaklayan yasa tasarısı hazırlamıştır. 15 Ocak 2007’de Brüksel’de NATO Genel Sekreteri Jaap de Hoop Scheffer’le basın toplantısı düzenleyen Robert Gates, ABD’nin Basra Körfezi’ne askeri gemilerini gönderme nedenlerini şöyle açıkladı. …İran, bizim Irak’ta yorulduğumuzu ve bize her yoldan baskı yapmak için üstünlüğün kendilerine geçtiğini düşündü. RİCE VE GATES’İN TEMASLARI Plan ile ilgili ABD Başkanı Bush, Dışişleri Bakanı Condolizze Rice ve Savunma Bakanı Robert Gates’in benzer açıklamalarda bulunması, planın diplomatik ve askeri anlamda destekleneceğinin işaretini vermektedir. Planın açıklanmasının ardından Rice’ın Orta Doğu turuna çıkması ile diplomatik girişimler başlatıldı. 17 Ocak 2007’de Kuveyt’te beş Körfez ülkesi adına açıklama yapan Kuveyt Dışişleri Bakanı Bush