Katalog

C S B TRATEJİ 15 Azerbaycan’ın bağımsızlık günü 28 Mayıs’ta Ceyhan’a petrol ulaştı… ‘Altın zincir’ BTC’nin öyküsü taşıyacak BaküCeyhan Boru Hattı Projesi Nihai TC Azerbaycan’ın bağımsızlığını ilan Anlaşması, 19 Ekim 2000’de Türkiye’de imzalandı. etmesinin ardından gündeme geldi. İlk "Ev Sahibi Ülke" ve "Anahtar Teslimi Yapım" ciddi adımlar 1998’de atıldı. 29 Ekim anlaşmaları ile "Hükümet Garantisi" belgesi, 1998'de TBMM’de, dönemin Azerbaycan Ankara’da düzenlenen törenle imzalandı. Devlet Başkanı Haydar Aliyev, Gürcistan Anlaşmaları, sponsor grup üyeleri Azerbaycan Milli Devlet Başkanı Eduard Şevardnadze, Kazakistan Petrol Şirketi SOCAR Başkanı Natik Aliyev, BP Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev, Özbekistan Azerbaycan Grubu Başkanı ve Sponsorlar Grubu Devlet Başkanı İslam Kerimov, Cumhurbaşkanı Başkanı Rolf Magne Larken, Itochu Başkanı Massau Süleyman Demirel ile Başbakan Mesut Yılmaz ve Yamazaki, Unocal Başkan Yardımcısı Andrew gözlemci olarak ABD Enerji Bakanı B.Richardson Fawthop ile Ramco Başkan Yardımcısı Michael "Ankara Deklarasyonu"nu imzaladılar. Ankara Galkın ve Deltahes Başkan Yardımcısı Richard Mew Deklarasyonu, diğer bazı hususlarla beraber, ilgili de imzaladı. Bu arada, 15 Kasım 200015 Mayıs devletlerin BTC konusundaki kararlılığını ve 2001 tarihleri arasında projenin ''Temel Mühendislik'' ABD’nin projeye desteğini gösteriyordu. Buna kadar çalışması, 19 Haziran 200118 Haziran 2002 tarihleri ise, BaküTiflisCeyhan Ham Petrol Ana İhraç Boru arasında ise "Detay Mühendislik" çalışması gerçekHattı Projesi ile ilgili olarak Dünya Bankası leştirildi. finansmanı ile müşavir PLE firmasına hazırlatılan fizibilite raporu, 1997 yılı sonunda tamamlanmış ve Ağustos 1998’de banka tarafından onaylanmıştı. Söz konusu fizibilite Bakü’de vanalar etüdünde, Proje’nin teknik ve açılırken... ekonomik yapılabilirliği irdelenmiş; bunun yanı sıra finansal ve hukuki yapılanmaya yönelik çeşitli model önerilerine de yer verilmişti. Ayrıca ayrıntılı bir Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) Etüdü de hazırlanmıştı. 2002’de Adana’da Ceyhan Terminali Temel Atma Töreni gerçekleştirildi. Daha sonra, 23 Mayıs 2003’te Gürcistan’ın Tetri Skaro kentinde hattın Gürcistan kısmının temel atma töreni gerçekleştirildi. Törene Gürcistan Devlet Başkanı Şevardnadze ile beraber Azerbaycan, Türkiye ve diğer devletlerin temsilcileri de katıldı. PETROLÜN POMPALANMASI 25 Mayıs 2005 tarihinde Bakü’de, "Merkezi Azeri" petrol yatağında üretilen petrolün Sengeçal terminalinden BTC’ye doldurulmaya başlanması ile ilgili tören yapıldı. Törene Azerbaycan, Türkiye, Gürcistan, Kazakistan Cumhurbaşkanları, ABD Enerji Bakanı, BP Şirketi Başkanı, Avrupa Komisyonu Enerji Komiseri, İngiltere, Norveç, İtalya, Japonya, Fransa, Ukrayna devletlerinin üst düzey yetkilileri katıldı. Törende yapılan konuşmaların ardından, dört anahtar sırayla açılarak, hatta petrol doldurulmaya başlandı. İlk anahtar BP Şirketi Başkanı Lord John Browne, ikinci anahtar Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev, üçüncü anahtar Gürcistan Devlet Başkanı Mihail Saakaşvili ve ABD Enerji Bakanı Samuel Bodman, son anahtar ise Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından açıldı. Böylece uzunluğu yaklaşık 1770 km olan hattın petrolle doldurulması süreci başladı. 12 Ekim 2005 tarihinde BTC’deki petrolün Gürcistan’a gelişi nedeniyle, ülkenin doğusundaki Gardaban kentinde düzenlenen törene, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev, Gürcistan Devlet Başkanı Mihail Saakaşvili ve diğer devlet yetkilileri katıldı. Törende konuşan Cumhurbaşkanı Sezer "altın bir zincir" olarak nitelendirdiği hattın, Batı pazarlarının Hazar Bölgesi petrollerine doğrudan erişimi açısından stratejik önem taşıdığını ve enerji güvenliğinin tüm ülkelerin işbirliği anlayışı içinde çözüm aramalarını gerektiren küresel bir problem olduğunu dile getirdi. İSTANBUL’DA NİYET BEYANI Konuya ilişkin önemli gelişmeler 1999 yılının ikinci yarısında artarak sürdü. Özellikle Azerbaycan Devlet Başkanı Haydar Aliyev’in kararlı tutumu ve BPAmoco ortaklığının konuya ilişkin çekincelerini kaldırmasıyla BTC’ye ilişkin olarak ilgili şirket ve devlet temsilcileri arasında görüşmeler başladı. 27 Eylül13 Ekim 1999 tarihlerinde yapılan zorlu pazarlıklarda madde madde görüşülen ve üzerinde uzlaşılan üç anlaşmanın, 19 Kasım 1999 tarihinde, AGİT zirvesinde ABD Başkanı Bill Clinton'ın tanıklığında imzalanması kararlaştırıldı. Kasım 1999’da AGİT İstanbul Zirvesi’yle birlikte BTC’ye ilişkin gelişmeler süreci hızlandı. İlk olarak zirve sırasında, ABD ve Kazakistan devlet başkanlarının da hazır bulunduğu bir törenle, Türkiye, Azerbaycan ve Gürcistan devlet başkanları 2004 yılında Azerbaycan petrolünün Ceyhan’a akıtılmasını öngören bir "Niyet Beyanı" anlaşması imzalamıştır. Nisan 2000’de de Azerbaycan, Türkiye, Gürcistan, ABD yetkilileri ve BPAmoco yetkilileri arasında görüşmeler gerçekleştirildi. Bu görüşmeler sonucunda, üç ülke meclisi tarafından onaylanmak üzere, BaküCeyhan’ın inşasına başlanmasına ilişkin ortak metin hazırlandı. Bu metin Mayıs 2000’de Azerbaycan ve Gürcistan parlamentoları tarafından onaylandı. 3 Ekim 2000'de Azerbaycan, BTC Projesi'ni desteklemek üzere bir "Sponsor Grup" meydana getirdi. 17 Ekim’de, AIOC üyesi 8 şirketten (SOCAR, BP, Unocal, Statoil, TPAO, Itochu, Ramco ve DeltaHess) oluşan grubun üyeleri, bir "Sponsor Grup Finansman ve İşbirliği Anlaşması" imzalayarak Ana İhraç Boru Hattı (MEP) Katılımcıları adını aldı. MEP Katılımcıları, 1718 Ekim 2000 tarihlerinde sırasıyla Azerbaycan ve Gürcistan ile "Ev Sahibi Ülke Anlaşmaları"nı tamamladı. Son olarak, Azerbaycan ana üretim petrolünü dünya pazarlarına ORTAK ŞİRKET KURULUYOR Yapılan çalışmalar sonrasında 1 Ağustos 2002’de Londra’da hattın yapımı ve çalıştırılmasını üstlenmek üzere "BTC Co" şirketi kuruldu ve 18 Eylül 2002 tarihinde Bakü’de BaküTiflisCeyhan Ana İhraç Boru Hattı’nın temeli atıldı. Temel atma törenine Azerbaycan Devlet Başkanı Haydar Aliyev’in yanı sıra Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Gürcistan Devlet Başkanı Eduard Şevardnadze, ABD Enerji Bakanı Spencer Abraham ve diğer devletlerin yetkilileri de katıldı. Tören sırasında uzun bir konuşma yapan Haydar Aliyev, BTC’nin gerçekleşmesini "Azerbaycan’ın on yıllık petrol stratejisinin sonucu" olarak değerlendirdi. Haydar Aliyev, ABD’nin manevi desteği olmadan gerçekleşmesi olanaksız olan bu projenin Güney Kafkasya’ya istikrar ve güvenlik getireceğini, aynı zamanda Azerbaycan’ı, Gürcistan’ı ve Türkiye’yi birbirlerine daha sıkı bağlarla bağlayacağını da vurguladı. Temel atma törenini izleyen günlerde BTC’nin yapımına ilişkin çalışmalar Azerbaycan’da, Gürcistan’da ve Türkiye’de ayrı ayrı olarak başladı ve hızla sürdürüldü. 2002 yazında hattın Türkiye kısmının yapımına ilişkin ihaleler gerçekleştirildi, bu kısmın maliyetinin 1.3 milyar ABD Doları olarak öngörüldüğü ve yukarıda da ifade edildiği üzere maliyetin bu rakamı aşması halinde ek maliyetin Türkiye tarafından üstlenileceği açıklandı. İlk olarak 20 Eylül 2002’de Ankara’da projenin Türkiye Kesimi Sözleşmeleri İmza Töreni ve ardından 26 Eylül 28 MAYIS’IN ÇİFTE ANLAMI 28 Mayıs 2006 itibariyle, BTC’ye doldurulan petrol Ceyhan limanına ulaştı. Azerbaycan’ın bağımsızlık gününde bu gelişmenin yaşanması, Azerbaycan’daki tüm devlet ve özel televizyon kanalları tarafından flaş haber olarak duyuruldu. 16 Haziran 2006’da uzun görüşmeler ve teknik anlaşmalar zincirinin ardından Azerbaycan ve Kafkasya devlet başkanları arasında Kazakistan’ın BTC’ye resmen bağlanmasına ilişkin anlaşmanın imzalanması başka bir olumlu gelişme oldu. 13 Temmuz 2006’da ise hattın son durağı olan Ceyhan’daki resmi açılış töreni gerçekleştirilecek. Böylece, Alman basınının deyimiyle "kimilerinin hayal, kimilerinin de kabus olarak gördüğü" BTC, projesi resmen tamamlanmış olacaktır