Katalog

C S BTC törenle açılacak TRATEJİ 13 tamamlandı şansı baştan olmadı. Azerbaycan petrolünün üretimi için kurulmuş uluslararası ortaklık olan Azerbaycan Uluslararası Operasyon Şirketi (Azerbaijan International Operating Company–AIOC) ve Azerbaycan yönetimi arasındaki görüşmeler sonucu petrolün taşınması için öngörülen güzergah sayısı BaküNovorossiysk, BaküSupsa ve BaküCeyhan olarak 3’e indirildi. BAKÜNOVOROSSİYSK Sovyetler Birliği döneminde mevcut olan ve biraz bakım ile kullanılabilir duruma getirilebilecek durumda bulunan bu boru hattı, Bakü’den Azerbaycan sınırına kadar 224 ve toplamda 1411 kilometre uzunluğunda olup, yıllık 5,75 milyon ton taşıma kapasitesine sahip bulunuyordu. BaküNovorossiysk hattı Çeçenistan Özerk Cumhuriyeti başkenti Grozni (Coharkale) üzerinden de geçmekte (1990’ların sonlarında yaşanan sorunlar nedeniyle BaküNovorossiysk için Grozni’yi bypass eden kısım yapıldı) ve Rusya’nın Karadeniz kıyısındaki Novorossiysk Limanı’na ulaşmaktadır. Bu hattın erken üretim güzergahlarından birisi olarak seçilmesinin ardından, hattın Batılı standartlara ulaştırılabilmesi için bakım, onarım ve modernleştirme çalışmaları başlatıldı ve 50 milyon dolar harcanarak işler hale getirildi. Bu hattın erken üretim hatlarından birisi olarak tercih edilmesinde, Rusya’nın çok ısrarcı davranması ve Batılı devletlerin fazla sorun çıkarmamasını istemesi de önemli rol oynadı. Ama bu hatta yeşil ışık yakılarak, buna paralel, söz konusu hatta alternatif olan Batı hattı (BaküSupsa) projesinin gerçekleştirilmesine de karar verilmesi sağlandı. BTC’nin imza töreninden.. Ceyhan’daki resmi açılış, ciddi pazarlıklar ve mücadeleler sonucunda gerekleşti. Zaman zaman gerilen ilişkilerde gösterilen kararlılıklar hedefe varılmasına yardımcı oldu. süre için geçerli olacaktı. Bu anlaşmaya göre süre sonunda tüm tesis ve işletmeler Gürcistan devletine devredilecekti. BaküSupsa Erken Üretim Petrol Boru Hattı 17 Kasım 1999’da kullanıma girdi. Bakü’den pompalanan ilk 1 milyon varillik petrol 2000 yılının ilk yarısında Supsa’ya vardı. İlk erken üretim petrolünün Supsa’ya varması Azerbaycan ve Gürcistan’ı ekonomik ve siyasi olarak Rusya’dan bir adım daha uzaklaştırdı. 480 kilometrelik bölümü Azerbaycan içinde ve toplam 830 kilometre uzunluğundaki bu hattın yıllık taşıma kapasitesi Kuzey boru hattı ile aynı, yani 5,75 milyon tondur. Kuzey ve Batı erken üretim petrol boru hattının inşa edilmesi, AİBH konusunu gündemden çıkmasına neden olmamıştı. Özellikle Azerbaycan, Türkiye ve Gürcistan bu konuda büyük mücadele verdiler. Nitekim, uzun süre AIOC ve Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi SOCAR arasında bu konuya ilişkin tartışmalar yaşandı. Tartışmalarda sürekli olarak AIOC, BaküCeyhan hattının çok pahalı olduğunu, SOCAR ise konuyu sadece ekonomik açıdan değil, politik ve stratejik olarak da değerlendirilmesi gerektiğini BAKÜSUPSA Erken üretim petrolünün taşınmasında stratejik üstünlük ve tekel konumunu Rusya’ya bırakmak istemeyen AIOC ve Azerbaycan yönetimi, 8 Mart 1996’da Tiftis’te Gürcistan yetkilileriyle bir araya gelerek, erken petrolün Azerbaycan’dan Gürcistan’a nakline ilişkin bir anlaşma imzaladı. Gürcistan Uluslararası Petrol Şirketi (GIOC) ile AIOC arasında boru hattının yapımına ilişkin anlaşma 30 yıllık bir BTC şantiyesinden... savundu. ANA İHRAÇ HATTI Erken petrol ihracı Batı ve Kuzey boru hattı ile dünya pazarına çıkarıldıktan sonra da, AİBH uzun süre bölgede nüfuz alanı uğrunda diplomatik savaşın konusunu oluşturdu. Bölgede çıkarı olan devletlerin her biri kendine daha uygun boru hattı güzergahını öne sürdü, hatta bazı yorumcular ve siyasiler ciddi baskılar nedeniyle Bakü’den Ceyhan’a uzanacak bir hattın gerçekleşme olasılığının düşük olduğunu sürekli olarak vurguladılar. Fakat, dönemin Azerbaycan Devlet Başkanı Haydar Aliyev’in defalarca Azerbaycan’ın petrolünün Türkiye üzerinden dünya pazarlarına çıkarılması isteğini dile getirmesi, konuya ilişkin olarak genelde uzun vadeli bilinçli ve ihtiyatlı bir politika izlemesi, ama bazen de tavrını sert şekilde ortaya koyarak rest çekmesi, BTC’nin kararlaştırılması ve gerçekleşmesi açısından belirleyici oldu. AİBH’nin hangi güzergah olacağı konusundaki başlıca siyasal mücadele Türkiye ve Rusya arasında yaşandı. Rusya BaküNovorossiysk’in AİBH olmasını ısrarla istemiş, Türkiye ise bu hattın Hazar petrollerini taşıma kapasitesinin yetersiz olduğunu ve uzun vadeli düşünüldüğünde BaküCeyhan’ın en uygun güzergah olduğunu savundu. Avrupa Birliği’ne BTC’nin uzun yolculuğundaki kritik anlardan biri… Siyaset mi, ticaret mi? B TC konusunda Haydar Aliyev ile konsorsiyum başkanlığı arasındaki görüş farklılığı kararalma sürecini zorlaştırmaktaydı. BP yetkililerinin BaküCeyhan’ı pahalı bulması, aslında stratejik nedenlerden dolayı bu projenin gerçekleşmemesi için devamlı bahaneler üretilmesi ve engeller çıkarılması bazen umutların azalmasına neden oldu. Hatta, New York Times gazetesi 12 Kasım 1998 tarihli sayısında "Türkiye, Bakü–Ceyhan’ı kaybetti" başlığıyla haber bile yaptı. Haydar Aliyev ise, "Konsorsiyum, bizim için siyaset değil, ticaret ve kar önemli. BaküCeyhan pahalıya mal olur, diyor. Fakat biz de diyoruz ki, bizim için de siyaset, ticaretten önde gelir. Son kararı da biz veririz: Hazar’dan çıkan petrol BaküTiflisCeyhan ile gidecektir" diyerek tartışmalara noktayı koydu. Nitekim, yıllar sonra Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev, yaptığı bir söyleşide dönemin zorluklarını şu satırlarla değerlendirdi: "Çok zor bir dönemdi. Hem, Azerbaycan sınırları dışında, hem de maalesef ülke içinde bu projeye karşı olan kişiler az değildi. Bu şartlar, bizim planlarımızı zora sokuyordu. O sıralarda bölgenin siyasal şartları da farklıydı. Biz bağımsızlığımızın ilk yıllarını yaşıyorduk ve sorunlarımız çoktu. Ermenistan'ın Azerbaycan'a saldırısının sonuçlarını yaşıyorduk. Azerbaycan içerisinde çeşitli silahlı direnişler söz konusuydu… Ama, her şeye rağmen kararlılığımızı gösterdik..."