Katalog

nüfusa sahip Ermenistan komşularına yönelik saldırgan politikaları nedeniyle önemli bölgesel projelerin hepsinden dışlanmış durumda. 1. Ermenistan, Azerbaycan topraklarının yaklaşık yüzde 17’sini işgali altında tutuyor. Azerbaycan ile her an başlayabilecek bir savaş riskiyle karşı karşıyadır. 2. Ermenistan, Gürcistan içerisindeki Ermeni azınlığı iki yönde (Abhazya’daki Ermeniler GürcüAbhaz Savaşı’nda özel birlik halinde Gürcistan’a karşı savaşarak bu bölgenin Gürcistan kontrolü dışına çıkması sürecine ciddi katkıda bulunmuşlar, Cevahetya’daki Ermeniler ise bölgenin Gürcistan merkez yönetiminin kontrolü dışına çıkması için fiili çalışmalarda bulunmaktadırlar) Gürcistan’a karşı kullanmıştır. Şimdilik her iki ülkenin ciddi sorunları bulunduğu için taraflar gerginliği tırmandırmaktan kaçınıyor. Fakat, diğer sorunlarına ilişkin olumlu gelişmeler söz konusu olduğunda, Ermenistan ile Gürcistan arasında ErmenistanAzerbaycan gerginliğine benzer bir gerginlik kaçınılmaz olabilir. 3. Ermenistan, Türkiye ile olan sınırlarını tanımıyor ve sözde soykırım iddiaları ile Türkiye’ye zarar vermeye çalışıyor. Komşularına yönelik saldırgan bir politika izleyen Ermenistan için mevcudiyetini dış güçlere dayandırmak bu durumda zorunlu bir seçenek oluyor. Bu tür bir seçenek, Ermenistan’ı Rusya örneğinde olduğu gibi bazı devletlere aşırı bağımlı hale getiriyor. Bu da uzun vadede bölge, özellikle de Ermenistan için olumsuz sonuçlar doğurmaktadır. "Büyük Ermenistan" hayali ile komşularına yönelik saldırgan politikalar yürüten Ermenistan’ın, bu politikaları için Rusya’dan aldığı desteğe karşılık olarak vermeyi düşündüğü, Rusya’nın almak istediklerinden genelde daha az olduğu için ikili ilişkilerde de sıkıntılar yaşanabiliyor. Örneğin, genelde "stratejik ortaklık" şeklinde tanımlanan ve sorunsuz olmasıyla dikkat çeken ErmenistanRusya ilişkilerinin çok boyutluluk kazanmaya başlaması son dönemlerde bazı sorunları da beraberinde getiriyor. Ermenistan ile Rusya arasındaki askeri ilişkiler gelişirken, enerji konusunda ve ekonomik alanlarda sorunlar ortaya çıkıyor. Ermenistan’ın borçlarına karşılık olarak Rusya’ya devrettiği fabrikalar ile ilgili iki ülke yetkilileri arasında defalarca tartışmalar yaşandı. Ermenistan yetkilileri Rusya’yı devraldıkları tesislere gerekli yatırımları yapmamakla, Rus yetkililer ise Ermenistan tarafını tesisleri verimli işletmemekle suçluyor. Bunun yanı sıra, özellikle Ermenistan dış politikasında yaşanmaya başlanan kısmi çizgi değişikliği, ErmenistanNATO, ErmenistanAB ilişkilerindeki gelişmeler, Ermenistan’ın Irak’taki birliklerinin görev süresini bir yıl daha uzatması Rusya’nın tepkisine neden oluyor. Rusya’nın, eski Sovyet cumhuriyetlerine karşı politikalarında enerji bağımlılığı kozunu araç olarak kullanma taktiği, ikili ilişkilerde de söz konusu oluyor. 2005 sonlarında Rusya, dış politikasında denge arayışlarına giren ve bu çerçevede Batı ile ilişkilerini geliştirmeye çalışan Ermenistan’a sattığı doğalgaz fiyatlarına 2006 yılı için yaklaşık yüzde 100 zam yapabileceğini açıkladı. Bu durum zaten zorlu bir kış ile karşı karşıya olan ve ısınmada ciddi sorunlar yaşayan Ermenistan’ın tepkisine neden oldu. Fakat Rus yetkililer, yeni durumun ikili ilişkilere zarar vermemesi ve Ermenistan’ın bunu anlayışla karşılaması gerektiğini açıkladı. Burada "anlayış" kelimesi ile kastedilen muhtemelen, "Siz Batı ile ilişkilere daha fazla önem vermeye başlarsanız, doğalgaz ihtiyacınız için daha fazla para ödemeniz kaçınılmaz C S TRATEJİ 7 bütçesini dikkat çekecek şekilde yükseltmeden Azerbaycan ile savunma alanındaki rekabette geride kalmamış olacaktır. Fakat, daha önceki devirler de dikkate alındığında, işletmelerinin önemli kısmını Rusya’ya devretmiş olan Ermenistan’ın zaten dar alana sıkışmış olan bağımsızlığından orta vadede bahsedilmesi güç hale gelecektir. Nitekim, sorunun asıl kaynağı üzerinde fazla durulmamakla birlikte Ermenistan basını da sık sık, Rusya’nın ikili ilişkileri kötüye kullandığından şikayet ediyor. Bu durum bazı Ermeni politikacılar tarafından zaman zaman dile getirilerek eleştiriliyor. Ama bu politikacıların Ermenistan siyasal yaşamında konumları güçlü olamıyor. Bir diğer dikkat çeken nokta, Rusya’ya bu kadar bağımlı olan ve bağımlılığı giderek artan Ermenistan’ın Batı ile ilişkilerinde ciddi sıkıntılar yaşamamasıdır. Aslında, Ermenistan’ın komşularına yönelik politikaları bölge dışı ülkelerin hemen hemen hepsinin önemli ölçüde işine geliyor. Ermenistan’ın yürüttüğü politikalardan kaynaklanan sorunlar dış güçlere, Ermenistan’ın komşularıyla ilişkilerinde yeni pazarlık alanları yarattığı için Ermenistan’ın bu tavrının yakın vadede destekleneceği beklenebilir. Örneğin, yabancı ülkeler Azerbaycan ile ister doğal kaynaklarına ilişkin isterse de diğer konularda pazarlık yaparken Karabağ Sorunu (Azerbaycan topraklarının Ermenistan tarafından işgali sorunu) kozundan sıkça yararlanılıyor. Aynı konu, diğer ülkelerin Türkiye ile ilişkilerinde sözde soykırım iddialarından yararlanması, bazı ülkelerin Abhazya ve Cevahetya sorunu nedeniyle Gürcistan ile pazarlık şansını artırması durumlarında da geçerlidir. Bu gidişat yukarıda da ifade edildiği üzere, öncelikle Ermenistan’ın, ama aynı zamanda zarar verdiği komşularının aleyhinedir. Fakat, Ermenistan iç dinamiklerinin durumu ve yabancı ülkelerin bölge politikası dikkate alındığında yakın vadede değişmesi beklenmiyor. olacaktır" düşüncesi olabilir. Ermenistan’ın doğalgaza daha fazla para ödemek pahasına da olsa Batı ile ilişkilerindeki iyileşme yolundan vazgeçmeyeceği beklenmekteydi. Fakat, ErmenistanRusya ilişkilerinin diğer boyutları ve niteliği göz önünde bulundurulduğunda, doğalgaz fiyatları konusunda yaşananların kalıcı sorunlara neden olmayacağı düşünülüyordu. Nitekim öyle de oldu. İki ülke yetkilileri arasında doğalgaz fiyatlarına ilişkin görüşmeler sürerken, 2006 yılı için 70 doların altında bir fiyat belirleneceği söylendi. Mart 2006 sonlarında Ermenistan’ın ucuz doğalgaza karşılık olarak Razdan Hidroelektrik Santralinin 5. Bloğunu ve İranErmenistan doğalgaz hattını Rusya’ya verdiği iddia edildi. İlk başta bu haberler yalanlandı. Fakat daha sonra, herkesi şaşırtan açıklama yapıldı. Doğalgaz fiyatları 110 dolara yükseltilmiş, bahsedilen satışlara ilişkin anlaşmalar imzalanmıştı. Rusya için buradaki önemli kazanç Ermenistan’ın stratejik alanlarından ikisini daha almış olmasıdır. Rusya, aynı zamanda doğalgazı Ermenistan’a Azerbaycan’a verdiği fiyat üzerinden satmaya başlayarak dengeyi korumuş gibi gözüküyor. Doğalgazı pahalı almaya başlayacak olan Ermenistan stratejik alanlarını Rusya’ya muhtemelen karşılıksız vermedi. İddialara göre, Ermenistan’ın bu alışverişten kazancı, stratejik öneme sahip Rus askeri malzemelerini çok ucuz fiyata alacak olmasıdır. Böylece, hem doğalgaz fiyatlarının yükselmesinden kaynaklanan ekonomik kayıp giderilmiş, hem de Ermenistan savunma Koçaryan