Katalog

6 enerji üreten ülkesi konumuna gelme yolundadır. Bu noktada, uranyum sağlamayı da gelecek açısından önemle ele alan Çin, Avustralya, Rusya, Kazakistan, Kanada ve Afrika ülkeleriyle ilişkilerini geliştirici adımlar atarken, bütün bu yerlerde Japonya’nın önünü kesme stratejisini de dikkatli bir siyasetle uygulamaktadır. Yine Pekin ve Tokyo arasındaki Cintao, Suudi Arabistan’da... Dış politikada, Batı ile Rusya arasına sıkışmış durumda C S TRATEJİ Ermenistan çelişkiden kurtulamıyor Ermenistan’ın potansiyeli ve gücü ile orantısız politikaları, kendisini zora sokuyor. Ervian’ın komşularına yönelik emelleri, sürekli büyük güçlerle iyi geçinmeyi gerektiriyor. Zaman zaman Batı’ya yönelme, Rusya ile ilişkilerinde çelişkiye neden oluyor. Araz ASLANLI TUSAM Kafkasya Araştırmaları Masası rmenistan, bağımsızlığını kazandığından bu yana, komşularıyla ilişkilerindeki gerginlikler nedeniyle yaşadığı sıkıntıları, bölgesel ve küresel ölçekte çok boyutlu ilişkiler geliştirerek aşmaya çalışıyor. Fakat, son dönemlerde üst düzey Ermeni yetkililerinin dış politikanın önceliklerine ilişkin açıklamalarındaki çelişkiler, bu sıkıntıların kolay aşılamayacağını gösteriyor. Bunun en büyük örneği, Ermenistan Parlamentosu Başkanı Artur Bağdasaryan ile Ermenistan Devlet Başkanı Robert Koçaryan’ın NATO’ya üyelik konusundaki açıklamalarında yaşandı. Bağdasaryan 19 Nisan 2006 tarihli Alman Frankfurter Allgemeine Zeitung gazetesine verdiği demeçte, "Ermenistan’ın geleceğinin AB’de ve NATO’da olduğunu", "Rusya’nın, Ermenistan’ın Avrupa’ya giden yolunun üstünde bir engel olamayacağını" savundu. 22 Nisan 2006’da ise Koçaryan Golos Armenii (Ermenistan’ın Sesi) gazetesine yaptığı açıklamada, "Ermenistan’ın NATO’ya üyelik gibi hedefi olmadığını" açıkladı. Yapılan açıklamalar Bağdasaryan ile Koçaryan arasında görüş farklılığı olarak Bağdasaryan değerlendirilirken, 27 Nisan 2006’da Sankt Petersburg’da Rus Parlamentarizminin 100. yılına yönelik Devlet Duması özel oturumuna katılan Bağdasaryan, Özgürlük Radyosu’na (Radio Free Europe/Radio Liberty) AB ile ilişkilerin geliştirme çalışmalarının Rusya’ya karşı olmadığını açıklama gereği duydu. Bağdasaryan Ermenistan Parlamentosu’nun 2 Mayıs 2006 tarihli oturumunda ise NATO ve AB ile ilişkiler konusundaki düşüncelerinin uzun dönemli hedefler olarak görülmesi gerektiğini, amacının Rusya ile ilişkilere zarar vermek olmadığını vurguladı. Daha önce NATO’nun Barış İçin Ortaklık Projesi çerçevesinde bazı tatbikatlara katılışının hemen sonrasında, 7 Nisan 2006’da Ermenistan Dışişleri Bakanı Vartan Oskanyan, Moskova'da yaptığı açıklamada Ermenistan’ın BDT çerçevesinde gerçekleştirilen çalışmalara aktif katılımının devam edeceğini ve BDT’nin aktif üyesi olmaktan feragat etmeyeceğini açıklamıştı. Aslında bu yaşananlar, Ermenistan’ın içinde bulunduğu çıkmazın dış politikaya yansıyan doğal sonuçlarıdır. Ermenistan’ın kendisi için belirlediği temel öncelikler, ülkenin potansiyeli ve gücü ile örtüşmüyor. Ciddi doğal kaynakları, ekonomik olanakları ve sanayisi bulunmayan, küçük coğrafyaya ve az denizde bulunan doğalgaz rezervleri, bu iki ülkeyi ciddi bir çatışmanın eşiğine getirme eğilimi göstererek, Japonya’yı da savunma doktrinini değiştirmeye mecbur etmektedir. Elindeki büyük döviz kaynaklarının verdiği rahatlıkla dünyanın her yerinde firmalar satın almayı da bir strateji haline getiren Çin, geçen yıl Kanada’da dört milyar dolar kadar bir bedel ödeyerek bir petrol şirketi satın almış, ABD’deki aynı şekildeki bir girişimi ise Amerikalıların liberal ekonomi anlayışına uymayacak bir şekilde, milliyetçi bir yaklaşımla engellenmiştir. Çin’in bu agresif girişimleri ve ihtirası da belki son günlerin şaşırtıcı gelişmesi olarak değerlendirilen ABDHindistan yakınlaşmasına yol açmıştır. Çin’in her halükarda enerji güvencesini sağlamak açısından Kanada’daki büyük petrol kumu ve bitüm yataklarına yatırım yapması, hatta yanı başımızda, Azerbaycan’da da girişimlerde bulunması enerji açlığının bir kanıtıdır. Çin’in giderek yükselecek hayat standartları da bu gereksinimin çok daha hızlı boyutlarda artacağını göstermektedir. ABD’nin son yıllarda kontrolü kaybettiği Venezuela gibi üreticiler veya yeni bulunan kaynaklara sahip ve ABD’nin kontrolü sağlayamadığı ülkelerde artan Çin etkinliği o hale gelmiştir ki, Amerikan karşıtlığını bir yaşam biçimi haline getiren Venezuela Devlet Başkanı Hugo Chavez, ülkesini ziyaret eden bir Çin heyetine "Yıllardır petrol ürettik ve ihraç ettik. O yıllar ABD’nin egemenlik yıllarıydı. Artık özgürüz ve bundan böyle petrolümüzü büyük Çin halkının kullanımına sunacağız" demiştir. Bütün bu gelişmeler, geleceğin en büyük ekonomisi için uğraş veren Çin’in gelişmesini rastlantılara bırakmadan sağlamak istediğinin bir göstergesidir. Dünyamızda doğal kaynaklar üzerinde yoğunlaşan mücadelede görünen odur ki, süreç içinde bazı ülkeler ekonomik açıdan gelişecek, bazıları yerlerinde sayacaktır. Gelişmenin en önemli faktörlerinden biri de doğal kaynakların sağlanmasındaki başarı olacaktır. Bu bağlamda yine gözüken odur ki, Çin her halükarda kazananlar arasında yer alırken, bu başarıyı sağlamak için Irak, Afganistan gibi yerleri işgal edip, savaşı dahi göze alan ABD kazananlar arasındaki yerini almakta ancak aynı ABD, gün geçtikçe yanlışa biraz daha bulanan politik uygulamaları nedeniyle zorlanacaktır. Çok girmek istediğimiz, uğruna gündüz vakti havai fişekler attığımız AB’ye üye ülkeler doğal kaynak sağlamada ve bunları güvence altına almada her halükarda başarılı olamayacaktır. Doğal kaynaklara yakınlığı ve bunları üzerinden transit olarak sevk etmek durumunda olan ülkemiz bu nedenlerle belli bir avantaja sahiptir. Bu jeopolitik avantajı doğru kullanmamız çok önemlidir. Bu avantajın yanı sıra geleceğimizin en makul işbirliği seçeneği olabilecek Avrasya ülkelerinin önemini kavrayamayan, Orta Asya Türk Cumhuriyetleri’nin geleceğini göremeyen, gündelik, zikzaklı politikalarla son derece kötü bir devlet yönetimi sürdürme örneği verenlerle ise maalesef bu avantajı sürdürmemiz olanaksızdır. E