Katalog

B rak Rusya’nın iç siyasi ve ekonomik yapısıyla yakınbağımlılığının ileride kullanılabileceği, Ukrayna’ya Kriz patlak vermeden önce de doğal gaz ithalatının dan ilgilenmeyen ve onu dönüştürme peşinde olmayan uygulanan gaz kesintisinin Türkiye’yi de etkileyebilebüyük bir kısmını Türkmenistan’dan sağlayan UkrayAsya ülkelerinin enerji ihtiyaçları, Rusya’nın hareket ceği ve Rusya’nın Türkiye için uyguladığı doğal gaz na’nın Türkmen gazı için Rusya ile pazarlık masasına alanını genişletmektedir. Çin ve Japonya’nın enerji ihfiyatlarının pahalılığı medyada aktif olarak tartışılmışoturması, Rusya’nın Türkmen gazı başta olmak üzere tiyacını karşılamak için inşa edilecek olan Uzak Doğu tır. Ukrayna krizi sırasında Türkiye’nin enerji depolanOrta Asya gazı üzerinde kurduğu hakimiyetten kayBoru Hattı, Hindistan’ın Rusya’daki enerji yatırımları, ması konusunda hazırlıklı olmadığı ve enerji ithalatını naklanmaktadır. Bu yıl içerisinde Özbekistan ve Kazamutlaka çeşitlendirmesi gerektiği gün kistan ile ayrı ayrı anlaşma imzalayan yüzüne çıkmıştır. Türkiye’nin pazarlıRusya, bu ülkelerden geçen doğal gaz Rusya, geçtiğimiz yıl Orta Asya ülkeleri; Kazakistan ğı iyi yürütemediği, enerji fiyatları giboru hatlarının işletim hakkına sahip olbi ciddi bir konuya yolsuzluğun karışmuştur. Özellikle Özbekistan ile sağlave Özbekistan ile yaptığı anlaşmalarla bölge enerji mış olabileceği, TürkiyeRusya ilişkinan anlaşma dikkate değer ve Rusya’nın kaynaklarını kontrol altına aldı. Putin, Türkmen lerinin iyi olmasına rağmen pazarlık 2005’te Orta Asya’da ABD’nin önüne sonucunda Rusya’nın daha karlı çıktıgeçtiğinin açık bir göstergesidir. Bağımdoğalgazı konusunda bu ülkeye bir miktar ödün ğı ve Türkiye’nin aslında daha ucuz sızlık kazanmasından bu yana Rusya ile vermesine karşın Afganistan’ın işgalinin ardından gaz alabileceği doğrudur. Ancak ortaticaret bağlarını koparmaya çalışan Özlama Avrupa fiyatı diye medyada yaybekistan, Andican olaylarından sonra Orta Asya’da ABD’nin önüne geçmiş oldu. Baltık gın olarak karşılaştırılan fiyatın aslıntekrar Rusya’ya yönelmek durumunda Denizi’nden Avrupa’ya uzanan hat ve Türkiye da coğrafi olarak Avrupa içine giren kalmıştır. Orta Asya gazının Özbekistan eski Sovyet ülkelerine uygulanan fitopraklarından geçişini Rusya’nın kontüzerinden İsrail’e önerilen iletim hattının yanı sıra yatların da hesaba katılarak hesaplanrolüne veren anlaşma, Özbekistan baAsya’ya yönelik projeler, Rus Lider’in yeni dığını belirtmek gerekmektedir. Ayrıca ğımsız olalı ilk defa yapılmıştır. Benzer ‘büyük oyunu’nu gözler önüne seriyor. Türkiye’nin Beyaz Rusya veya Güranlaşmanın Kazakistan ile imzalanması, cistan gibi ülkelerle karşılaştırılmevcut boru hatları kapasitesinin masının ne kadar doğru olacağı hem Rusya’nın hem Ukrayna’nın alda tartışmalıdır. Burada sorulmadığı gaz miktarının taşınmasına elvesı gereken soru şu: Türkiye, Rusrişli olmaması, zaten Türkmenistan ya ile ortak devlete doğru giden, ile 25 yıllık doğal gaz alım anlaşmadış politikada Rusya’nın uydusu sına sahip olan Rusya’nın, Türkmen olan, ekonomisi Rusya’ya bağlı gazının ulaşımını tam olarak kontrol olan ve doğal gaz boru hatlarını altına almasını sağlamıştır. Gazprom’a teslim eden Beyaz RusyaUkrayna doğal gaz krizinin Rusya’nın pozisyonunda mı olgörünmeyen aktörü olarak Türkmemak istemektedir? Şimdiye nistan, bu krizden en fazla yararlanan kadar açıklanan fiyatlar doğruytaraf olmuştur. Orta Asya doğal gazısa, gerçekte Türkiye Avrupa ornı kontrol altına almaya ve Türkmetalamasında bir fiyat ödemeknistan ile yapılan pazarlıklarda Uktedir. RusTürk ilişkileri ve enerrayna’nın önüne geçmeye çalışan ji işbirliği gibi konular göz önünRusya, Türkmenistan’ın fiyat yükde bulundurulursa, çok daha seltme önerisini kabul etmiş ve Türkucuz fiyatta anlaşabileceğimiz menistan sınırında bin metreküp başıortadadır. Gazprom’un değişik na 44 Dolar’ın yerine 65 Dolar ödeülkelere uyguladığı fiyatın "formeyi kabul etmiştir. Geçen sene içerimülünde" dört önemli unsur sinde Azerbaycan enerji kaynakları bulunmaktadır: dünya petrol üzerinde ulaştırma kontrolünü kaybefiyatları, alıcı ülke ve Rusya den Rusya, yine geçen sene içerisinde Putin, Mavi Akım üzerinden İsrail’e doğalgaz satmak için Ariel Sharon’la sağlıklı olduğu günlerde görüşmüştü... arasındaki siyasi ilişkiler, alıcı bütün Orta Asya ülkeleriyle enerji ülkenin ekonomik gücü ve alıcı alanında yaptığı anlaşmalar sayesinde ülkenin pazarlık yeteneği. Rusya ile sahip olduğumuz Afganistan operasyonundan sonra bölgede azalan etenerji alanında ASEANRusya işbirliği görüşmeleri ortak çıkarların idrak edilmesi, RusTürk siyasi işbirkisini tekrar artırmıştır. gibi gelişmeler özellikle son birkaç yıl içinde Rusliğinin ekonomik alana da yansıması için önemlidir. ya’nın Asya cephesindeki kazanımlarını göz önüne ATI VE DOĞU ARASINDA Ekonominin siyasete, enerjinin siyasete eşitlendiği bir sermektedir. dünyada yaşadığımız unutulmamalıdır. Bu nedenle de Dünyada enerji ihtiyacının artması, Avrupa enerji USTÜRK ENERJİ İLİŞKİLERİ ekonomik ve siyasi pazarlıkların birlikte yürütülmesi kaynaklarının tükenmesi, Ortadoğu’daki karışıklık ve gerekmektedir. artan enerji fiyatları Rusya açısından elverişli bir duEnerji liderliğine soyunan Rusya sadece yukarıda Rusya’nın enerjisini baskı aracı olarak kullanrum yaratmıştır. ABD’nin muhalefetine rağmen belirtilen Batı ve Doğu istikametlerinde değil, aynı zamasına gelince, bir devletin elinde bulundurduğu güç 1980’li yıllarında gelişen Batı AvrupaRusya enerji işmanda Güney istikametinde de son derece önemli bir unsurunu dış politik amaçları doğrultusunda kullanbirliği, Avrupa’nın endişesine rağmen bugünlerde yeatılım yapmıştır. Özellikle KuzeyGüney koridorunda ması devletlerarası ilişkilerde son derece normal bir ni bir açılım kazanmıştır. 2005 yılında Baltık Deniönemli bir konuma sahip olan Türkiye ile Rusya aradavranıştır. Esas tartışılması gereken konu, Türzi’nin altından Rusya doğal gazını transit ülkelerden sındaki işbirliği genişleyerek devam etmektedir. Türkiye’nin bu normal davranışa uyup uymamasıdır. Türgeçmeden Almanya’ya ulaştıracak olan Kuzey Avrupa kiye, Rusya’nın Akdeniz’e çıkışını sağlayan yegane kiye’nin enerji güvenliğinin sağlanması konusunda Doğal Gaz Boru Hattı’nın inşası başlamıştır. Doğu ülke ve dolayısıyla Rusya’nın deniz ticareti ve güventek tarafa bağımlı olmaması gerektiği de kesinlikle Avrupa ülkelerinin şiddetli itirazlarına rağmen bu boliği açısından önemli bir konuma sahiptir. Bunun ötedoğrudur. Ancak geleceğimizi ilgilendiren bu ru hattı giderek daha çok sayıda Avrupa ülkesi tarafınsinde Türkiye, Rus enerji kaynaklarının Avrupa’ya ve konunun ele alınıp, bugünün acil ihtiyaçlarını göz dan desteklenmektedir. UkraynaRusya doğal gaz kriOrtadoğu’ya ulaştırılması açısından da transit ülke koönünde bulundurmayan basının tutumu oldukça zinde Avrupa ülkeleri Ukrayna’ya arka çıksalar da, numuna gelmeye başlamıştır. Rusya, şimdilik kapasidüşündürücüdür. Yıllardır IMF’in baskısı altında Rus enerji kaynakları sadece bugün için değil, geletesinin dörtte birinin kullanıldığı 16 milyar metre küpbulunup, ABD ve AB’nin ekonomik amaçlar için cekte de Avrupa enerji ihtiyaçlarının karşılanması açılük Mavi Akım doğal gaz boru hattının yanı sıra, yeni siyasi araçların, siyasi amaçlar için ekonomik araçsından en önemli alternatif kaynaktır. 11 Eylül’den boru hatlarının inşa edilmesine yönelik Türkiye’ye ların kullanıldığı bir ülkede yaşadığımız unutulsonra ABD açısından da Rusya’nın alternatif kaynak öneriler yapmıştır. Uzun süre Rusya ve Türkiye aramamalıdır. İleriye dönük olarak Rusya’nın bize karşı olabileceği konusu RusyaABD zirvelerinde birçok sında sorun olan boğaz geçişi tartışmalarının yerini enerji kozunu kullanıp kullanmayacağının tartışılması defa dile getirilmişse de şimdilik bu konuda bir açılım enerji alanındaki işbirliği almıştır. Birçok ülkeden dafaydalı bir tartışma olsa da, bu müstakbel ve muhsağlanmış değildir. ha şiddetli bir şekilde enerji güvenliğinin ihtiyacını temel tehlikenin yanı sıra, bugünkü tehlikelerin basın Yeni yükselen ekonomik güçlerin enerji açlıkları hisseden İsrail’e Rus enerji kaynaklarının ulaştırılmatarafından daha aktif bir şekilde tartışılması gerekirdi. Rusya’ya, Avrupa piyasası dışında Asya piyasasına sı konusunda RusyaTürkiyeİsrail işbirliği yeni döBugün bize karşı ekonomik dahil olmak üzere çeşitli ulaşarak enerji kaynaklarının ihracatını teminat altına nem gelişmelerindendir. kozları kullanan, iç siyasi yapımızı değiştirmeye almasına imkan tanımaktadır. Çin, Hindistan ve JaSon dönemde Türkiye’nin milli çıkarlarını savunçalışan güçlerin Türkiye’ye oluşturdukları mevcut tehponya başta olmak üzere Asya ülkelerinin, aynı Avruması konusunda dirençsiz davranması TürkRus enerditlerin yaygın olarak tartışılmadığı bir ortamda, bu pa ülkeleri gibi Rusya enerji kaynaklarına ihtiyaç duyji işbirliği konusunda da birçok soru işaretinin belirdönemde Türkiye’nin iç siyasetine karışma gücüne maları Rusya’nın enerji alanında liderlik yapma istemesine neden olmuştur. UkraynaRusya doğal gaz krisahip olmayan bir Rusya’nın muhtemel tehlikesinin ğini körüklemektedir. Avrupa ülkelerinden farklı olazi sırasında doğal gazda Türkiye’nin Rusya’ya olan aktif olarak tartışılması dikkat çekicidir. C S TRATEJİ 5 R