Katalog

Pekin, uzay projelerindeki işbirliğinden memnun C S TRATEJİ 23 ÇinAB işbirliği gelişiyor Dr. Nuraniye HİDAYET EKREM TUSAM Uzak DoğuPasifik Araştırmaları Masası [email protected] A BD’nin Küresel Konumlama Sistemi’ne (Global Positioning SystemGPS) Avrupa’nın yanıtı olan "Galileo"nun ilk uydusu yeni yıl öncesinde uzaya fırlatıldı. Yaklaşık 4 milyar dolara mal olan Galileo, Avrupa’nın şimdiye dek giriştiği en iddialı, en pahalı ve en büyük uzay projesi. GPS’nin tekelini kırmayı amaçlayan AB ile Çin’in, uzayda ABD ile rekabet edebilmek amacıyla oluşturduğu proje dört aşamada (değerlendirmedenemeyerleştirmeişletme) gerçekleştirilecek. 30 yüksek yörüngeli uydudan oluşan global uyduyla yol gösterme ve yer belirleme ağı 2008 yılında tamamlanacak ve hizmete girecek. Programa katılan ve AB üyesi olmayan 6 ülkeden biri olan Çin, AB ile işbirliği anlaşmasını imzalayan ilk ülke konumunda. "Galileo" programının işbirliği projelerine katılan Çin işletmeleri, Çin’de uzay bilimi ve teknolojisi ile uyduyla yol gösterme sektörünün belkemiği olma özelliğini taşıyor. Çin’in projeye yatırma taahhüdünde bulunduğu 200 milyon Avro’nun 70 milyonluk kısmı teknolojinin geliştirilmesinde, 130 milyonluk kısmı ise uzay ve yeryüzündeki donanımların yerleştirilmesinde kullanılacak. Pekin’in "Galileo" programına katılması, Çin ve Avrupa’nın ortak ekonomik ve stratejik çıkarlarının bir gereği olarak değerlendiriliyor. Ekonomik açıdan bakıldığında, uyduyla yer belirleme sektörü son derece büyük bir ekonomik verime sahip. AB’nin tahminlerine göre "Galileo" programı, 2020 yılından önce milyarlarca Avro gelir ve on binlerce istihdam imkanı yaratacak. Çinli uzmanların tahminine göre ise, Çin’deki uyduyla yol gösterme sektörünün ekonomik verimi 2020 yılına kadar 260 milyar Yuan’a ulaşacak. Stratejik açıdan Çin ve Avrupa, son yıllarda uzay teknolojisini geliştirmek için aktif çaba harcadılar ve büyük başarılar elde ettiler. Uzay teknolojisindeki tekeli kırmak ve işbirliği yaparak bağımsız uzay teknolojisini geliştirmek, ÇinAvrupa uzay stratejisinin ortak ilkesi haline geldi. Çin’in "Galileo" programına katılmasına sıcak bakan AB’ye göre, Çin ile Avrupa arasındaki uzay teknolojisi alanındaki işbirliği her iki tarafa da son derece büyük çıkar sağlayacaktır. siyasi açıdan da büyük önem taşıyor. Çünkü Galileo sayesinde Avrupa ABD’ye bağımlı olmaktan kurtuluyor. AB’nin Galileo projesini Pentagon kontrolündeki GPS filosuna alternatif yarattığı için savunduğu iddia ediliyor. Gerçekten de, Çin’in AB ile yürüttüğü uzay çalışmaları ileride ABD’nin bu alandaki üstünlüğünü ortadan kaldırabilir. ÇİN İÇİN ÖNEMİ 2003 ve 2005 yıllarında, insanlı bir uzay mekiğini uzaya yollayarak, ABD ve Rusya’dan sonra uzaya insan gönderen üçüncü ülke olan Çin, 2020 yılı itibariyle kızıl gezegen Mars’a bir uzay aracı göndermeyi planlıyor. Avrupa Uzay Dairesi ile Çin Bilim ve Teknoloji Bakanlığı, uydu teknolojileri konusunda araştırma yapacak bir eğitim merkezini Pekin Üniversitesi’nde açarak ilk adımı attılar. Çin ile AB’nin an GALİLEO PROJESİ’NİN AMACI ABD’nin GPS sistemi Rusya’nın Glonass sistemi ile benzerlikler taşıyor; her ikisi de askeri amaçlı, yani savaş aracı olarak da kullanılabiliyorlar. Buna karşılık Galileo programı, global adreslemenin bilimsel amaçlar ve sivil kullanımı için tasarlanmıştır. Bu projeyle, cep telefonları ve otomobillerde "Acaba dünyanın neresindeyiz?" sorusuna yanıt verecek yeni teknik öğelerin önü iyice açılacak. Otomobillere yerleştirilen hava yastıklarının içine gömülecek çipler, Galileo uyumlu olacak. Böylece, bir kaza anında çipten kazanın nerede olduğuna ilişkin bilgi otomatik olarak ilkyardım merkezine ulaşacak. Böylece, kazaya müdahale hızı artacak. Bugün pek çok denizci ve dağcının yararlandığı GPS teknolojisinin cevap vermekte zorlandığı bazı teknik ayrıntılar Galileo’da daha etkin olacak gibi görünüyor. Galileo, uzaydan dünyadaki herhangi bir nesneyi en fazla 1 metre farkla saptayabiliyor. GPS’nin hata payı ise 10 metreye yakın. GPS’nin yanı sıra Galileo projesine destek veren Rusya’nın kullandığı Glonass sistemi de halen aktif durumda. Buna karşın ABD, yeni nesil GPS uydularını fırlatmaya hazırlanıyor. GPS kullanımı Avrupalılara ücretsiz olarak sunulsa da bu sistemin ABD ordusu tarafından kontrol edilmesi nedeniyle "istendiği zaman" Avrupalıların GPS’siz bırakılması mümkün. Avrupa Uzay Ajansı’nın askeri projelere katılması yasaklanmış durumda. Bu nedenle Galileo, "sivil bir özel girişim" niteliğinde. Ancak sistemin yörüngeye konuşlandırılmasının ardından Avrupalı silah şirketlerinin Galileo’dan faydalanması mümkün olacak. Avrupa için Galileo projesi sadece bilimsel değil ABD TEPKİLİ BD Hava Kuvvetleri tarafından hazırlanan bir raporda, ABD ile AB yetkilileri arasında Galileo üzerine yaşanan anlaşmazlığa dikkat çekiliyor. Rapora göre, Amerikan Hava Kuvvetleri’nden sorumlu bakan yardımcısı Peter Teets Çin’i kastederek "Bundan 10 yıl sonra, bir düşmanımız küresel konumlandırma sistemini, örneğin Galileo’yu kullanarak ABD güçlerine saldırmaya kalkar ve Amerikalıların yaşamı risk altına girerse ne yapacağız’’ diye sormuştur. AB ise savaş sırasında ABD’ye karşı kullanılması durumunda dahi uydu sinyallerini kesmeyi düşünmediğini açıklamıştır. A laşması uyarınca uydu seyri, uydu teknolojileri, üretim ve pazarlaması ve eğitim sertifikasyonu konularında ortak çalışmalar yürütecekler. Galileo’nun esas olarak siyasi bir proje olduğunu savunan uzmanlar, Galileo programına dahil olmasının Çin’in askeri ve sivil uydu teknolojilerini güçlendireceğini ve savunma sistemlerini de Galileo kalitesine çıkaracağına işaret ediyor. Çin’in Galileo programının savunma ve güvenlik alanı olan ve gelecekte askeri alanda kullanılması tasarlanan ‘Public Regulated Service’ bölümüne odaklandığı savunuluyor. ÇinAB ilişkileri, Avrasya ve AsyaPasifik bölgelerinin dengelerini değiştirebilir ve ABD’nin küresel politikasını zor duruma sokabilir. Ayrıca, ÇinAB ittifakının, büyük bir ekonomik ve siyasi bir faaliyetin merkezi haline gelmesi durumunda, dünyanın siyasî bloklara bölünmesi ve ABD’nin karşısında bir ÇinAB ittifakı bulması söz konusu olabilir.