Katalog

4 Putin’in hedefi, ‘ana güç unsuru’ enerjide liderlik… C S TRATEJİ Rusya ‘yeni oyun’ kuruyor Rus doğalgazının doğrudan Almanya ve diğer ülkelere ulaşmasını sağlayacak boru hattının yapımı sürüyor. Rusya’nın sorunlu komşuları güzergah dışında bırakılmalarına tepkili... Anar SOMUNCUOĞLU TUSAM RusyaUkrayna Araştırmaları Masası asomuncuoğ[email protected] u yıl G8 dönem başkanlığını üstlenmiş olan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, geçen sene yapılan G8 zirvesinde başkanlığı sırasında ana gündem maddesi olarak "enerji güvenliğini" ele alacağını belirtmişti. 2005 yılı içerisinde katıldığı bütün önemli uluslararası görüşmelerde enerji konusunu ana gündem maddesi olarak ele alan Putin, bundan sonra Rusya’nın ana güç unsurunun silahlar değil, enerji olacağını açıkça beyan etmiştir. 21 Aralık 2005 tarihinde Rusya Güvenlik Konseyi toplantısında bu konuyu gündeme getiren Putin, Rusya’nın orta vadede enerji alanında dünya liderliliğini hedeflediğini belirtmiştir. Bu hedefe ulaşmak için enerji alanında yeni teknolojilerin kullanılması gerektiğini belirten Putin, bu koşul sağlandığı takdirde ilgili alanlarda (jeolojik araştırma, makine yapımı ve nükleer enerji) bilimsel araştırmalara yatırımların artacağını ve sonuç olarak Rusya’nın istikrarlı büyümesinin sağlanacağını belirtmiştir. Rusya’nın ekonomik geleceği enerji alanına bağlanırken, Rusya’nın her açıdan bir "enerji ülkesi" haline gelmeye başladığı görülmektedir. Putin döneminde enerji sektörü üzerinde devletin kontrolü tekrar kurulmuş, Rusya’nın enerji şirketleri birer dış politika aracı haline getirilmiştir. Özellikle yüzde 7’lik payıyla Rusya milli gelirine sağladığı katkı itibarıyla birinci sırada bulunan Gazprom, Putin yönetimin faaliyetleri sonucunda gaz ve petrol devi haline gelmiştir. Rusya, kanıtlanmış dünya doğal gaz rezervleri açısından yüzde 27’lik payıyla (50 trilyon metre küp) ve B Rusya Devlet Başkanı Putin, 21 Aralık 2005’te yapılan Güvenlik Konseyi Toplantısı’nda, ülkesinin bundan sonraki ana güç unsurunun silahlar değil enerji olacağını açıkladı. Enerji sektöründe devlet kontrolünü yeniden kuran, Gazprom’u enerji devi haline getiren Putin, orta vadede bu alanda dünya liderliğini hedefliyor. Devlet geleneğine sahip olan Rusya, diğer petrol zengini ülkelerin aksine, kaynaklarını kendisi yönlendiriyor. doğal gaz üretimi açısından dünya birincisi (günde 1,6 milyar metreküp), petrol üretimi açısından dünya ikincisi konumunda bulunuyor. (günde 9,3 milyon varil). Rusya, muazzam enerji kaynaklarına sahip olan diğer ülkelerden farklı olarak, güçlü devlet geleneğiyle dünya politikasında hala önemli bir rol oynamaktadır. Rusya, yabancı güçlerin müdahalesine izin vermeyerek kendi kaynaklarını kendisi için kullanma gücüne sahiptir. Ortadoğu ve Orta Asya ülkeleriyle karşılaştırma yapıldığı zaman bu fark bariz bir şekilde ortaya çıkmaktadır. Diğer taraftan ne Rusya dışındaki G8 üyeleri ne de yeni yükselen Asya güçleri büyük enerji ihracatçısı değildir. Rusya’nın enerji kaynakları büyük güçlerin iştahını kabartmakta, ancak şimdilik bu iştahları kursaklarında kalmaya devam etmektedir. Rusya’nın dünya enerji oyununda başlıca aktör olmasını sağlayan önemli faktörlerden birisi, Rusya’nın Orta Asya enerji kaynakları üzerindeki kontrolüdür. Rusya’nın en yakın müttefiklerinden birisi olan Kazakistan’ın, Çin’e petrol boru hattıyla bağlanması ve BaküTiflisCeyhan’a katılma ihtimali, yakın gelecekte Rusya’nın Orta Asya enerji kaynaklarının transferini tek başına kontrol edemeyeceğini göstermektedir. Yine de Orta Asya enerji kaynaklarının dünya piyasalarına ulaştırılmasının halen Rusya üzerinden yapılması, Rusya’nın "enerji diplomasisine" güç katmaktadır. ORTA ASYA CEPHESİ 2006 yılının arifesinde patlak veren RusyaUkrayna doğal gaz krizi ve ardından iki taraf arasında sağlanan anlaşma, 2005 yılı içerisinde Rusya’nın Orta Asya’da elde ettiği kazanımları göz önüne sermiştir. 4 Ocak’ta Rusya ve Ukrayna arasında sağlanan beş yıllık anlaşmaya göre, Ukrayna’nın Rus gazı için uyguladığı transit ücreti artarken, Rusya’nın Ukrayna’ya sattığı doğal gazın fiyatı bin metreküp başına 230 Dolar olarak belirlenmiştir. Ukrayna’nın diğer eski Sovyet ülkeleri için uygulanan fiyatlara göre kat kat daha yüksek bir fiyatı kabul etmesinin sebebi ise, Rus gazının Orta Asya’dan gelen ve daha ucuz olan gazla karışık olarak Ukrayna’ya satılacak olmasıdır. Temmuz 2004’te Ukrayna’ya Türkmen gazını ulaştırmak için Gazprom’un ve Raiffeisen Bankası’nın kurduğu RosUkrEnergo şirketi aracılığıyla Rusya’dan Ukrayna’ya pompalanacak olan Rus ve Türkmen gazının fiyatı Ukrayna sınırında 95 Dolar oluşturacaktır. 230 ve 95 Dolar arasındaki fark, Ukrayna’nın Rus gazından daha fazla miktarda Türkmen gazını alacak olmasıyla açıklanmaktadır. 2006 yılında Ukrayna’nın ithal edeceği 60 milyar metreküplük doğal gazın 17 milyarını Rus gazı, 43 milyarını da Türkmen gazı oluşturacaktır.