Katalog

üretim lisanslarını da veriyordu. Çin, bu silahları daha da geliştirerek, günümüz teknolojisine adapte etmeyi başardı. Neredeyse, Çin Rusya’ya silah satar duruma geldi. Böylece, askeri açıdan Çin daha güçlü konuma ulaştı. Son yıllarda, Rus generaller Çin’in yakında Rusya için askeri bir tehdit haline geleceği konusunda uyarılarda bulunuyor. Çin’in ŞİÖ’deki etkinliği oldukça büyük. Örgütün merkezi Pekin’de bulunuyor. ŞİÖ’nün Genel Sekreterliği’ni Çin’in Moskova eski büyükelçisi yapıyor. Önümüzdeki yıllarda ŞİÖ’de kullanılmak üzere Çin, 40 milyar dolar tahsis etmiş durumdadır. ŞİÖ’nün yaklaşık 1600 kişiden oluşan uzmanlarını Çin yetiştiriyor. Dolaysıyla, Çin, ŞİÖ aracılığıyla Rusya’yı kontrol ediyor. Diplomatik kulislerde, Çinli yetkililerin Rusya’yı ileride aradan çıkaracağı konuşuluyor. Bunun farkında olan Rusya, Çin’i bir şekilde kontrol etmek için yeni arayışlara girdi. Çin’in en önemli ulusal güvenlik maddesini kesintisiz enerji akışı oluşturuyor. Çin’in ekonomik büyümesini tamamlayabilmesi için en azından yirmi yıl daha enerji arzının artarak devam etmesi gerekiyor. Enerji, toplu iğne üretiminden uzay çalışmalarına kadar Çin’i etkiliyor. Çin, enerjiyi ağırlıklı olarak çimento alüminyum, kimyasal ürünler ve çelik sektöründe kullanıyor. Hâlihazırda, Çin, enerji ihtiyacının yüzde altmış beşini kömürden karşılıyor. Çin, enerjisinin büyük bir kısmını Ortadoğu bölgesinden alıyor. Fakat bu bölgenin giderek istikrardan uzaklaşması ve artan ABD etkisi nedeniyle, Çin, enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi yoluna gidiyor. Bu bağlamda, Hazar ve Orta Asya enerji kaynaklarına yönelmiştir. 1990’ların ortalarından itibaren İran, Hazar ve Orta Asya bölgesi, Çin için en önemli stratejik alanlar olarak ilan edildi. Bu açıdan, Rusya önemli bir enerji temin edicisi konumuna geldi. Çin, enerji açısından Rusya’ya bağımlı olmayı da ulusal güvenliği için tehlikeli görüyor. Bu nedenle Çin; Sudan, Endonezya, Libya, Cezayir, Venezüella, Kolombiya, Gabon, İran, Özbekistan, Avustralya, Ekvator ve Küba gibi ülkelerde ortak yatırımlarla petrol ve doğal gaz arama ve işletmeciliğine başladı. Her ne kadar enerji kaynakları çeşitlense de Çin, tek başına dünya enerji tüketiminin yüzde kırkını oluşturmaktadır. Bu da Rus enerjisinin göz ardı edilemeyeceği anlamına geliyor. O PUTİN’İN ENERJİ KARTI Rusya, Sibirya’dan Pasifik kıyılarına boru hattı döşeyeceğini açıklamasıyla birlikte Çin ve Japonya bu hattın kendi topraklarına gelmesi için mücadeleye başladı. Geçtiğimiz üç yıl boyunca Moskova’da çetin pazarlıklar yapıldı. Putin, enerji kartını iki ülkeye karşı oldukça iyi kullanmaktaydı. Pazarlığı kızıştırarak, özellikle Japonya’yı kendisine çekmek istemekteydi. Putin’in amacı dünyanın en büyük ekonomilerinden birisi olan ve ABD’nin yakın müttefiki olan Japonya’yı enerji açısından Rusya’ya bağımlı hale getirmekti. Böylece, Japonya aracılığıyla hem Çin’i kontrol edip dengeleyecek, hem de Pasifik bölgesinin yeni bir Rus etki sahasına dönüşmesini sağlayacaktır. Japonya, Pasifik bölgesine açılan bir kapıdır. Rusya yeniden büyük bir deniz gücü olmak istemektedir. Bunun için en uygun bölge Pasifik’tir. Pasifik’te Rus etki sahası kurulduğunda, Rus donanmasının manevra kabiliyeti de oldukça artacaktır. Bu nedenle gelecekte, ABD’nin savunma perimetresinde bulunan Japonya ve Pasifik okyanusunun Rus etki sahasına girme olasılığına karşı ABD’den nasıl bir tepki geleceği şimdilik belirsizdir. Putin, Rusya’nın etkisini Avrupa’da da artırmak istiyor ve bu konuda birçok devletle nabız yoklaması yapıyor. Sonuç olarak, Putin geçmişte olduğu gibi Avrupa’da tekrar etki alanları oluşturmanın imkânsız olduğunu gördü. Tıpkı, Kırım savaşında yenilen Çarlık Rusya’sının yönünü doğuya çevirmesi gibi Putin de yönünü Asya’ya çevirmiştir. Putin, Avrasya’daki güç merkezinin kontrolünü ele geçirmek için Çin’in kontrol altında ve dengede tutulmasının farkındadır. Bu nedenle enerji önemli bir araç olmaktadır. Fakat Çin, Japonya kadar kendisini enerji açısından Rusya’ya bağımlı hale getirmeyecektir. Çin, dünyanın birçok ye açıklaması da bu yeni planı doğrular niteliktedir. Böylece, Çin, İran doğal gazı ve petrolünü Pakistan ve Hindistan üzerinden kendi topraklarına alabilecektir. RTA ASYA’DAKİ MÜCADELE Bush’un Kasım ayındaki Çin’i ziyareti esnasında Putin’in de Japonya’yı ziyaret etmesi tesadüf değildir. Rusya, Çin’in Orta Asya’daki etkin diplomasisini Putin, bu ziyareti sırasında Japonlara enerji hattının bildiği için buradaki eski Sovyet cumhuriyetlerine psiJaponya’ya geleceğinin müjdesini vererek, Çin’e gözkolojik baskıda bulunuyor. Son yaşanan renkli devdağı vermiş yani aba altından sopa göstermiştir. Rusrimleri Rusya adeta bir politika aracı olarak kullanıya’dan gelecek olan bu yeni hat aslında Çin için hayayor. Rusya, eski Sovyet cumhuriyetlerine ölümü gösti bir önem taşımaktadır. Çünkü şu an için Çin’in alterip sıtmaya razı etmeye çalışmaktadır. Rusya, açıkça ternatif projeleri henüz başlangıç aşamasında bulunueski Sovyet cumhuriyetlerine karşı enerji kozuyla yeyor. Ekonomik büyümesinin sekteye uğramaması için ni bir çevreleme politikası uygulamaktadır. OluşturuRusya’dan gelecek olan bu hattın gerçekleştirilmesi lan bu baskılar nedeniyle Özbekistan ve Kazakistan gerekiyor. Rusya’nın son günlerde İran’ı uluslararası gibi ülkeler Çin eksenine doğru kaymaya başlamıştır. kamuoyunda desteklemesinin arkasında yatan temel Geçtiğimiz Aralık ayında KazakistanÇin petrol boru neden İran’ın petrol ve doğal gazını Rus dağıtım terhattının açılması, Kazakistan’ın ilk kez petrolünü Rusminallerine bağlamaktadır. Rusya’nın aksine, Çin’in ya hattını kullanmadan başka bir ülkeye satmasını sağİran’la ilişkileri daha gelişmiştir. Yadaveran petrol salayacaktır. Çin de buradan, gelecek yıllarda azımsanhasında Çinİran ortak çalışmaktadır. İran’ın ŞİÖ’ye mayacak miktarda petrol alacaktır. gözlemci üye edilmesinde Çin önemli rol oynamıştır. Öteden beri Çin, kuzey bölgesini özellikle Tarım Ahmedinecadı ilk kutlayanlardan birisi Çin devlet havzasını bir enerji dağıtım merkezi haline getirmek başkanıdır. Rusya, geçtiğimiz yıl Çin’le yaptığı askeri istiyor. Böylece, Hazar ve Orta Asya’dan alacağı enertatbikat öncesi, bu jiyi Japonya ve tatbikatın ŞinciGüney Koang/Doğu TürkisRusya, Avrasya’da kendisine rakip olarak ön re’ye aktarabitan bölgesinde yalecektir. Bu plana çıkan Çin’i dengelemek amacıyla Orta pılmasında ısrar proje Pasifik Asya ve İran üzerinde de etkin olmaya çalışıyor. etmiştir. Çin ise, köprüsü olarak Rusya’nın asıl Enerji güvenliğinin ciddiyetini kavrayan Çin, tek adlandırılıyor. amacının farkında kaynağa bağımlılık yerine Sudan, Libya, Kazakistanolarak, bu öneriyi Çin boru hattı Venezuela gibi ülkelerle ortaklık oluşturuyor. r e d d e t m i ş t i r. ile birlikte KaÇin’in yumuşak Pekin ayrıca, Moskova’nın geleneksel etki alanı zakistan petkarnını oluşturan Kazakistan ve Özbekistan’a da ilgi duyuyor. rolleri için de bu bölge aynı zayeni çıkış nokmanda Çin’in dışatası olacaktır. rıdan gelecek olan Eğer Pasifik köprüsü başarılı olursa, Rusya’nın yukatüm enerji hatlarının bir araya geldiği ve dağıtıldığı bir rıda bahsedilen stratejileri de başarısızlığa uğrayacakterminal bölgesi olması düşünüldüğü için Rusya’nın tır. Eğer Çin dağıtım merkezi haline gelir ve ABD de ve ABD’nin de dikkatlerinin bu bölgeye yoğunlaşbunu desteklerse, Rusya köşeye sıkışmış olacaktır. masına neden olmaktadır. Sonuç olarak, gelecek günBush’un Kasım ayında Çin’e yaptığı gezide kapalı kaler enerji üzerine yaşanacak büyük çekişmelere sahne pılar ardında konuşulan temel konunun enerji dağıtımı olacaktır. Görünen duruma göre, çekişmenin ana ekve Rusya’nın gidişatı olduğu açıktır. ABD, Çin’in alsen bölgesi AsyaPasifik bölgesi olacaktır. Bu ternatif dağıtım merkezi olmasını istemektedir. Geçtimücadelenin galibi aynı zamanda Avrasya coğrafğimiz aylarda Pakistan ve Hindistan’ın aralarında boyasının da yeni patronu olacaktır. ru hattı döşeme konusunda anlaşmaya vardıklarını rinde anlaşmalar yapmaktadır. Ve bu anlaşmaların çoğunda müşteri olmaktan çok ortak olarak bulunuyor. C S TRATEJİ 21 Vladimir Putin, Çin Dışişleri Bakanı Tang Jiaxuan görüşmesinden...