Katalog

uluslararası enerji sektörünün son dönemini değerlendirdi: C S TRATEJİ 13 tekelleşmek istiyor” ne derseniz deyin bir kartel görünümlü monopol oluşturmak isteğindeler. Nasıl bir kartel olacak bu Rusya’nın oluşturmak istediği? Orta Asya ülkelerini de içine alan, ama onlardan gelecek gazın Rusya'da birleşeceği ve oradan dağıtılacağı bir oluşum. Üstelik bunun kimlere satılacağına da Rusya karar verecek. Reexport hakkı tanımıyor. Kendisi belirliyor kimin ne kadar alacağını. Ruslar Ukrayna, Belarus ve Polonya’dan darbe yiyince, bu ülkelere sattıkları gaz fiyatını arttırmaktan başka bir yaptırımda bulunmadılar mı? Rusya'nın Ukrayna'dan sonra Belarus ve Polonya'dan da benzer bir kazık yemesi, Rusya'yı en son Eylül ayında Almanya ile beraber Putin ile Schroeder arasında imzalanan doğalgaz boru hattına yöneltti. Avrupa da ‘Ukrayna’da, Polonya ve Belarus’ta bir şey olsa ne yapacağım?’ diye düşünerek bu hattı imzaladı. Bu Avrupa’nın Rusya’ya bağımlılığını arttırmaz mı? Avrupa'ya Ortadoğu ve Hazar’daki gazı Türkiye üstünden getirmek istiyorlar ama onun için daha zaman lazım. O zaman ‘Ben bağımlıyım bunu nasıl çözerim’ diye düşündüler. Ruslar da bu hat sayesinde Doğu Avrupa ülkelerini bypass ediyorlar… Ruslar en önemli piyasaları olan Almanlarla anlaşma imzaladı. Direkt Baltık denizinden Almanya’ya çıkan kapasitesi şimdi 25 milyar metreküp, ama 55'e kadar çıkacak bu hattı yapıyorlar. Almanya'dan Belçika'dan İnglitere'ye kadar ulaşacak. Esas tüketiciler İngiltere ve Almanya. Bu hat ilk düşünüldüğünde normalde denizden gitmiyordu, ama sonradan denize alındı. Baltık ülkeleri isyan etti, Amerika'ya ‘buna müsade ediyorsunuz’ dedi. Rusların iyice yayıldığını söylüyorsunuz o halde… Bu resmi iyi görmek lazım. Ruslarla Almanlar birbirlerine yaklaşmış durumdalar. Alman şirketi Ruhrgaz'ın yüzde 6.75 hissesi var Gazprom’da. Deutsche Bank’ın payı var. Rusların petrol şirketleri ile yapabileceği bir şey yok. Özel sektörün elinde. Ama gaz ve elektrik tamamen devletin elinde. Elektrik şirketlerinin başına getirdikleri Anatoli Chubais aracılığıyla Orta Asya’daki, BDT’deki elektrik şebekelerini satın aldı. Hepsi yine çarlık ve Sovyet Rusya dönemi gibi gene Rusların elinde. Aynısını doğalgazda da yaptılar. Orta Asya ülkelerinin doğalgaz sistemlerinin hakimi Ruslar. Bizde de doğalgaz depolarını ve elektrik dağıtım sistemlerine ilgi duymalarının nedeni aynı mı? Doğalgazın Avrupa cenahındaki en büyük tüketicileri Almanya İtalya Türkiye Fransa. Bu dört ülkeyi ele geçirdiğinde zaten 100 milyar metreküplük piyasayı hedeflemiş oluyorsun. Onun için Rusya ve Gazprom AB'nin rekabet ile ilgili hiç bir düzenlemesini kabul etmiyor. Amaç Rusya'nın Avrupa doğalgaz pazarını ele geçirmesi. Rusya Avrupa'ya 130 milyar metreküp civarında doğalgaz satıyor. Biz çok ciddi bir pazarız. Şimdiden Rusya’dan 4 milyar metreküplük Mavi Akım dahil 20 milyar metreküpe yakın doğalgaz alıyoruz. Mavi Akım kendi başına iki yıl sonra 16 milyar metreküpe çıkacak, Rusya’nın ‘Bu yetmeyecek 30 milyar metreküpe arttıralım’ demesi Avrupa pazarı için o halde? O yüzden Mavi Akım bu açıdan çok önemli. Startejik açıdan çok önemli, Rusya Mavi Akım’ı kullanadan Avrupa’ya kendi gazlarını satabilmeleri için çok önemli. Ya bizim açımızdan? Bunun ötesine ben giremem çünkü resmi görevimin bir parçası bu. Rusya’nın Ukrayna ile gerginliğine dönersek… Rusya BDT içinde aykırılık çıkartan, kendine uymayan, her yerde bir gökkuşağı renklerinin herbirisinden devrimler olmadan önce bir şeyler yapmak zorunda. Orta Asya’da kadife, burada turuncu, bunların hepsini bekleyene kadar, Amerika’ya yaklaşan herkesi cezalandırıyor. Rusya Avrupa pazarı açısından gördüğü tehlikeleri ortadan kaldırıyor diyorsunuz. Avrupa ne yapabilir bu durumda? Burada Türkiye'nin geliştirdiği boru hatlarının önemi ortaya çıkıyor. Avrupalılar samimiyseler, Türkiye'nin Avrupa’ya doğru geliştirdiği boru hatlarını, tüketicilerini özendirerek, bize bu projelerin yapılabilmesini sağlayacak şekilde uygun tarife uygulamamıza izin vererek, bize muafiyetler, krediler sağlayarak sadece bizi değil kendi güvenliklerini düşünmeleri lazım. "Rus gazının ağırlığı azaltılmalı" Türkiye UkraynaRusya gerginliğinden hangi dersleri çıkartılmalı? Türkiye'nin çıkarması gerekli ders, dikkatli olmak. Bizim açımızdan tek kaynağa bağımlı olmak yanlış. Biz aslında Avrupalılara göre daha çeşitlendirilmiş bir portföye sahibiz. Ama öyle de olsa Rus gazının ağırlığı ortada, bu portföyde. Bu ağırlığı azaltmak. Bulabildiğimiz daha makul fiyatlı doğalgaz elektrik üretimine geçerek enlfasyonun fırlamamasını sağlamak, Azeri gazı ve Suriye ve Mısır gazıyla bunun etkisi olacak. Rusların bu tekel gücünü kabul etmek lazım. Bizim gaz alımımız artıyor, çoğunu elektrik üretiminde çok pahalıya kullanıyoruz. Bağımlılığımız artmıyor mu? Elektrik üretiminin kritik bir kısmını yerel kaynaklara dayandırmalısınız. Çin, Hindistan, Amerika kömüre dayalı. Rusya bile, bir doğalgaz ülkesi olarak kömürden elektrik üretiyor. Türkiye'nin elindeki linyit kaynaklarının mutlaka değerlendirilmesi gerekiyor. İthal kaynakla yapılan üretimde, tabii ki çok kaynaktan karşılamıyorsan bağımlılığın artmış demektir. rak Ukrayna'yı bypass etmiş oluyor. En azından doğrudan gidecek tüketicisine buradan verecek, kendi sistemimizi biz de garanti altına almış oluyoruz. Ama diğer taraftan Mavi Akım’ın Rus genel stratejesinin içinde nereye oturduğuna bu anlattığımız Avrupa ile ilişkiler, Avrupa'daki emelleri açısından iyi bakmak lazım. Mavi akım başka bir şey. Mavi Akım, Rusya açısından AB'ye açılmak için bir başka alternatif değil mi? Şu anda Rusların kafasında Mavi Akım’ın da batıya açılmak için kullanılabileceği varsayımı var. Bizim hatlarımıza bağlayarak. Mavi akım Ruslar açısın Avrupa nasıl kendi güvenliğini sağlama alabilir? Bir musibet bin nasihatten iyidir. AB’nin UkraynaRusya gerginliğinden alacağı dersler var. Bugün Suriye ve Mısır'dan alacağımız gaz, Azeri gazı, bunların Avrupa'ya gelecek kısmı ile ilgili henüz karar alınmadı. Azerilerin, Iraklıların Avrupa'daki ihtiyacı dikkate alarak bir an önce kararı almaları lazım. Türkiye’nin doğalgazdaki stratejisi ne olmalı? Ruslar 100 milyar metreküplük Ukrayna, Belarus Polonya hattını gözden çıkardılarsa, boşaltacaklar, Türkiye'nin bunun için projeler geliştirme yükümlülü