Katalog

ıligı jtiht. liiııı icrMfic. /cngin ve ynksul iılkckrdc ki*>i ha>ma ıliı^ctı gclirmıkiaıı :ıra*mdukı uçurum da utdcrck büyönıcktcılır Sonuvolanık, l'vrunscl Insnn I lakları Bcyannamcsi'nin 22 ımddcsındcn 2 7 nKuklcsıni" k.ıdar nrıay:ı konaıı ıkı>uoinık vc sosviil lıaklaı. l*v» bıı hak uMıuvi olma nskıııı îaşımakiadır Ikı I elsct'c. büliiıı ccvaplan bılcn ve ynkla>lurma yolıı tyırcl cdcn, aydınlanıııı>. cntdckuicl lıdcr roliınıı oynayama/ \c o\natnamalıdır. 20. yü/yılda hîîyk* Wıt pclcnn ahııula. yenı ytı/yılda aynıLınnı ıckrarlayaınayaca^ıını/ v*»k la/la İKilîi \c knrkıınv kallıaııılar yapılıuı>tır Uic yuıulan. İMit!İinku düııya ycryü/ündc olaıhılcvrc^m cn lyiMyniış t>ıbı davlaıımak ıLı hır t'ık»/ola gorc dcgıldır. Acık /thmlılıklc vc onynrgiM/ca kar$ıla*iıgıını/ sorıınları aıaştırmn rıskını gü/c alnıulıyı/ kı tanıfsiz \e tiinui kucaklavan siandari dü/enlcmclcr öncrchılclim.cn a/ tiıcnfaui salııhı ınsanlann yîi^nın siandarllarını yîîkscltchilelım. İiıı vaha aylak ııısunlann hoş u^nı^ı gıhı (!ÛriJıichı!ır. aıııa ki^ı. modcrn dünyaııııı. kcıuli /amanlannda aylak kişılcrin IMI$ Likıplcîi ıtlarak ^uriilcıı fclscfı ftkırlcr (ar.ıtıınLın ^eıirılcn dcgi^ııtıın iınıııü oldu^unıı aklında luimalıdır. DOĞAN ÖZLEM ahvılcşcn niHikapîfalisl dünvada. a^'Iıgın lahnı ctmck hilc çugunlııkla hn* kar^ılanmıyor. hıı Ufı aftı/lanna alanlar cıddiyc alııırnıyorlar. dııygusallıkla. aklını kııllanmjmakla, ılıno/orlukla, V Düııyacılıkla snglaıııv\>rlar. onhırla alay bilc cdılıyor. Kısucası.aclık. "AHta kalanıncanı vılcsın" dıyccck kiiılar vah$ile$mı$ olan ncokapıtjliM dıiııya ivin hır kdunya problcnıî* dcgıl. Ncokapıialızm ajıgın asganyc ındtrılmcMylc dc^il, 'dünya mcnlifii\lc ıl^ılcnıyor Onuıı i^ın liLa "dünya problcmi', olsa olsa, tüııı F dünyanın nciikapiiaiist hır ckomunik düzcn K'crısııulc yapılarulııılmasidır. Ncı>kapıiuliNilcr *düma cuımvnliAi1 gıhi gcrvck duıuına uygıın bir lcı ını kııllanmak ycrıııc. 'kürcseliev mc1 gıhı nölr (şurilncn bır icıım kullamyorlar. hıı, mıların ı>ııu* pLlıyur *Kfiriesdlefmc*yı olayan. hır ıı kadar da nuiNUin bır sürccmiş gibi gîisicnyv»rlar. Vc bu işlc dc çok hasırılılar. l«lc. bcnim pcrspcktifimden. cn öncmli 'düına problcmi\ hırçuk ba>Lı prohlcıuı dc ıvindc baı mdıran vc da ha da hirvok prnblcın tlnğuıacagını dü^ündügüııı 'kürckcllcfmcMır *Kttrvscllc^me'vı. 21 yü/yılın ha^mda. ınsüiılıgııı nnündckı mcricc/ı prohlcm nlarak göriîyorum 'KâreMfllcşnıc'.günümü/fin AngluAmcıikan güdümlü halc t*clıni$. ncukapıialısı cııipcryalızııunın lıcm bır ıııaskcsJ. licm dc bıı alctulir Vc bu cmpcryalizm o kadar pcrvası/la>ıı ki, son Irak savasında oldu£u gıhi. ınaskcüinı vıkarıp dünyaya gcıçck yü/ünü göstcrmekicrı bılc cckinmiyoı. 21. yü/yıl Aııglu Aıııcı ıkau güduıulü bir dîinya imparjUırluguna laııık olahılir Dana görc. msanlıf KI tînündeki mcrkc/ı pmhlcni. höylc bır dünya uııparalorlufunun nim diinyayı ckunumik orgaııi/asyon hakımından lckhi^ımlıkv ıirıni$ hır somürü alanma dönüşlücmcsıdır Snıı yıllardaki ha/ı ya/ılarınula hîtylc hır dünya ımparatorİu£unun yaratabıkvcpı nluınsu/ sDnııçlaRi, ö/cllıklc hı/ım ülkcıııı/ gıhi ülkclcri hatta yıkıma süniklcychılecck ichlikelcrc dc^ııulim Muıada bır yiıiclcmcdcu kav'inıyonıtn. •ı ı i ABDULLAH KAYGI ır Ncyın dünya prohlcmî 'iatılahiİL'L'cgi. 'dönyı* kMinıiylc ncyın kastcdilmîş ohıbıkvegınc ba^lı Hıı ıcrımle saıkvc gexc)!cn kasicJılnor olsaydı. u zaman o/uiı mhakaNtndakı dclınmcnın cn lniyfık diınya pmhlonıi ulduğu Ki'fylcnchıhrdı Ama hurada Lıslcdilcn cn a/ından sıri'n gonııımüyor. Acaba yörcscl olanlann iucsındckı prtıhlcmlcn yani düıı>a vapında yaypm prohlcmlcı mı kasicdıhyor? Ama buıada co^tal'ı bır ksı&ıl ulsaydı n /.ıınaıı da bır pınblcmı bıı kongrcyc ^ciırcbılmck ıcin i^ıuın dünya vapında yaygınla*>masttıı hcklcmek gcrektrdi. İcUcfccılcr, hanı >u 'tariki dünya' dcncnlcrc bcn/ciıldi^ı ıvtn oıılara bır.ı/ tla 'dünya i>lvri'ylc ılgilcnmc ^agrısı gıbı hır mu/ıpUk dc saklı olama/ bu ıtadcdc. Bcn hu ıladcyi, bclırlı bir aııda lokal ya da bırcysel o\>j ya da öylc gö/üksc btlc. hangî küilürdcn. ılindcru ıdculojıdeıu stivdan vh olursii olsun dünyanın hcr laralıııdakı ııısanları ılgilcıulırchilccck protilemler oianık anlamak cgılırnındcyinı Nitekim V\XI. Dünya Frhrfc Kongrvsi'nın CUMHURİYET FELSEFC arıa ıcınasi *Düııya Pmblcmlrri* oldu^u Imldc. dc£cr tclsclcsı ya da saııal tclsclcsı va ıla dıl fcisclcsi vb.. Büliın fclsctcdısıplınlcnnın rrilı ufaklı bırvok pn»blcını ılc ha^lunıılı bildmler sunuldu. Ama hııısinc öncclık vcıilccck olıırsa. hu vc hcn/cTİ ncdcnlcrlc, bcn. rclscl'ccc düşünnıcnın ycferıncc üğrcnılcmı'tncsııım cn büyük dünya pıohlcmi olduguıuı söylcycccgım yıne Cüııkü problcının nc oklujiunu İ>cn ya da bırisı nasıl dilc |!cıirırsc gctirsin. bülün insanlarııı hııııu kcndılcrının prohlcıni nlarak gorchılniCNi. gürchıhr nlması gcrckıyor. holayıstyla. hu komıy» l'clsclc>lc hakılîlıgıııda dcnchılır ki, kcndılcrine uncc ınsan oianık hakahılcnlerı ılgilcrıdıriynrsa. yani cnıpınk ularuk ncredc orlaya vjıkmı^ olursa olsıııı. ınsanla ıl^ılıysc. hülun pmhlcınlcrdünya puıblcmı nlanık giirülchilır. Uu soylcncnlcrdcn dc onay» vıklij^ı j>ihi. yinc ılc, fclscfc> k\ I'CISCUTC hakahilınck >a da hakaıiKiınak ünccliklı pı^blcm ohıynr. Ikı l'clscfc ııı.saıt.t vc duııyaya bclırlı hır hakışı mıcrir; hakılana ya da hsı/ır c/hcrc g«îrü$lcrlc nıııı nc isc ıı oianık mVım*vi ısievcn bıı hdkışla bakınayı Ama hııııu V"gu, hı%'hır yekıklc bakmanıa. boij ho* hakma olarak anlıyor, hu lclsclcııın nıhilı/mlc karı^ıırılıııasıdır lclscfi kıkı.>ın Ja hıı hırıkimi \c tarıhi olnuısı oıııı L'mpsal, ukdkıjik, diıısel, mıllı hakı^larla ayııı kılniii/ (Jıııcklcrlc diışıınmck bclki daluı kolay ohıhıliı: lıısanı ııı^ıu olarak ^îırmck. bıı kclimcyi tclalTtı/. cimck dc^ıl. bıı gormcyı i*cn;uklcstıınicL nc ysı/ık kı. ınsanlann kolay gcıvckkşlırcıııcdıkkTi^cylcrdcııdir vc lclsulc bi/c hunıın yolunıı ^öslcrchılir Dünya snnıuiannm en hüyük yckünuıuı olu^lunın aynmcıhklar. ırksal. rcnksel. CİIIMI, dmscl. Uk'oU>|ik. grupsal. simfsul vb. avrımcılık inKamn ınsaııı ınsan olarak gürcmcyiüindcn kaynaklunmakladır. lelsclc bakılanı nc İKC o olarak, oklujıu ^cy olarak görmcdc cıı huyük rchhcrdir. » * • SAYFA 21