Katalog

Soruşturmamıza katılan felsefecilere göre dünyanın en önemli sorunlan: Yoksulluk ve • itsi lik Bu probtemlerefelsefe nasılyaklaşmakta, nasıl bir çöz&m getirmektedir? bfnününü çîğncychilccck imkâniar sagladı. Ikî: l'clscfc. imparalorİLik inşa ctınc vckünrscllcMiHknın gelirdigi sonuvlaruı dcgcrlcııdirilıp, yarfiılanması için gcrcklı standurl vc ctık gcııcl vcrvcvclcri sa£layabılir. Karşılık olarak hudcgerlcndirtnclor. sivi I topluın örgütlcrı vc dıgcr cylcmciler lanıfından. mücadclc ctnick, küıcscllcşmc ve impuratorluk inyası sonucu orlaya çıkan haksı/lıklaıı dii/cllmck iv>n arav olarak kullanıbhilırler. Bugün 21. yüzyıluı eşiğinde dünyada yaşanan sorunlardan hangileri bir dünya problemidir? İOANNA KUÇURADİ ünya prnbleınleri* ya Ja 'global prnblcmlcr' dcmlcnlcre bakiıgımı/da, bu kavrama ıkı tür problemın kapsatıldıgı görülüyor a) Bunlardan biri. çağımızın bazı olgularıdır: Bunlar. bir bütün olarak gunümuz iıısuıılıgının ulaştıgı uygarlık dü/cyiııc rağıncn. ayıiı msanlıgın önemli hir kısmı» nın vcklıği sıkınlılar. çagca ulaştıgımız dcgcr bılgiMylc hakıklıgında v'&gmiı/in 'ayıplarf ve gtinümüz dunyasının, larkına taımadan girdıfti bazı çıkma/lardır b| 'Dünıa probleıııltTİ* diyc ıtitdendmicn ıkınci lürden sorunlar ise, bu sıkıniılar vc vıkmn/lar kar*ısında duyulan ba/ı ü/lcinkr ve/veya düşünülen vü/üm vollandir Bu kongrcdc klasık problemler yanında. onceliklı olarak bu tür problcmlcr dc elcalınacak. Hiriııa türdcn problemlcrm en önemlıkrı yoksulluk vc tıTon/mdir. Ikınci türdcn problcııılcrın cn oncmlİM îse insan luıklarının korunma.Mdır. Bu iki tür problcmlcr arasindaki ılgî. sanınm, açıktır (.Vvrc sorunlan adıyla anılaıi problemlcr kıv>makla gtîsliTÎyor Insan haklannın nc de ^,ok öncnilidir. Ama bıınlargünlük ya oldufuıııı bıhyorsak. yani bu fclsert bilşanıda dıgcrlırn küdar dikkal vckmiyor. giyc sahıpsck, Bingölıle olcn hunca çolifter dünya msanlanmn uclc biri. Bircugun nkul btnasına nrıtrma ı/nı verentn lcşmi* Milkrlcr'ın vcrilerinc görc bir doyalnız bir görcv suiistimali yapmadıgılarlajîcvinmck /onındaysa. hııdurunt mnm. hir insan hakkı ihlalı <k* yapdf ının sun oliiıı herkcs ıvin ctık bır problcnıdır. f'arkına vamhıliyoruz. Egcr dünyanın diîrt bucagında genc ınsanbr ıntıhar cdcrck başkalannı öldürüADAMANTIA POLUS yorsa. bunun ü/crine kara kara dii$ünmck gerckiyor. Bunlann olmamaMnı isliyorsak. ın«»an haklarını ulıısal vc ulusir: Yerıi bir kürescl imparaiorun lararası dü/cydc kouıınamı/.v onların Amcrika Birle«ik Dcvlctlcrı ıcönıinc haşka hıvbır $cy ycvırmcnicıniz ron/ınc kaı>ı stfva» adıııa. dercgcrckıyor Bu gcrcklilıgı felscfc. insan cc dcrccc yüksclişidir. Ordu gücünü kıılhaklurının nc oldu^ııııun bilgisini ıtrlaya lanarak Birlcşik l>e\U?ı!er.yalnr/ca dün 'D (AHP) D. P. CHATTOPADHYAYA ır: Buyu/yılın ha^lıca sorunlan. gcçcn yü/yılın sorunlanıun dogal bır bivimdc ta^masııulan olu^makiadır. Cîörünü^c gönr ha^lıca sonınlar, (i) (î lobal siyasal kurunı la$maınn tck kuuıplu oiuşu (umpolarity), ODTcronzmin yayılımı ve artışı ile (iii) BM'nııı gklikvc arlan ınarjıııalligidir l:skı SSCB'nin v*ı>küşündcn sonra ABD'nin dünya mcsclcUTindckı rolü. maniıklı ve dcmokraiik dünya dü/cni idcalının şaıbclı oldugu yonündc hir önernıc tıriaya koyınaktadır. Yalnr/ca gcli^mckic ulan üİkcler dcgil, Avrupa BırlijSrnın pck çok ülkcsi dc hu/unı kavmış ya da tchdıi cttılmı$ duygusunu faşıyor. Avrupa Birlı£,rmn anan uıkviyeni, lam da bu (21.1 yü/yılda, bir Avrupa Bırlcşık l>c\ kılcrrni (Uniud Siatcs nf I:uropcUSK) ortaya çıkarabılir. USt'nin olasi orlaya çıkı^ının. hctcmJLnltginekarşın.ABD'ıııiıgücünealIcrnaiiroluştunnak gibi birsorun yaralacağı kesmdır. Bunun gclı^ıını nc AHD, nc dc IİSE için îyi olmayabilir. Ama bu yükscliş açık. TeroM/miıı yayılımı ve artışı kısmen lcolojik. kiMiicıı dc idctılojiktir. Teulojinin politik ıdcolnjı alanına aşırı girntiş olınasu hcm dcmoknıiık sıyasal kurumlaşmanın. hcm dc daha iyi yönlcıulinlmcM gcrckcn dünya düzcninîn düzenli gelişimınin saglıklı olmamasına yol ayar. Tcrori/m, şiddcilc mahkunı cdılmeyi dcgilsc dc ck$ıirıyı kcsinlikle hak clmektedir. Aynı /aıııanda. tcronzmin kökcnindeki ııcdcn, objt'ktif bir kavrayişı da hak ctmektedır Kger binlcrcc genç crkeklc kadının kendilehni öldürmeye kjrar vcrdiklcrı gtîrülüyıvsa, bunun kcndisi dcıgru düfünen bütün insanlar için derin ilgi gmterilmesı gereken bır mcscledir. Kökcnindc yaLan ncdcnleri ortadan kaldırmaya salı^madan, tcrorİTmın yalnı/va yanhş taraflannı açıga vurmak dünyayı hiçbir oltımlu hedefe götürmeyecckıir. BM'nin hurhangj birelkin vr olumhı rolü üMİcnmc yx<tersizligi1 onun SAYFA 19 ya ivindc dcgil, aynı zajııanda Birlc^ik Devlctlcr'in kcndi ivmdc. baf ımsız ülkc vc cyalcilcrin ö/erkliklcrıni ıclıdıl cdcn vcdcrnokrasının aliını ka/ıyan ycni bir imparaturluk olu^turuyor. Bir başka ctddi sorun, ckoıınmık kürescllcj}menin insan hakları üzerinde dünya çapındaki /ararlı ctkısidır. Dcvlcl dü/cnlcnıclcrinc ve sorumlııluguna konu olmayan kiırescl ckonoıııinın vc kürcscl scykınlenn yükselişı. ^ukuluslulann işlcrini kolayla^tırdı, örncgin unlanı, dü$ük fitTcl uygulanan hölgclcrde yalırım yaparak ckonomik hosyal. iv;i, sivil/ politik vc çcvıvscl l.ını bır h,ıklar 200i AGNESHELLER Z aınanımı/ın en cîddi iki soruııu I. Uünya kürcsinin Vt^ıtli bölgclcrindcki korkunv y4>k.sulluk, 2. Kültürcl larklılıklann varpıltlmasıdır. lik konu hakkında düşflnfildügündc, fclsefc sorunlan ı^arct cdebilir ancak durumun bcıirnlenıncsinde vc helc de çarelcr öncrmcktc tcmcl hir kalkı sağlayamaz. Zcngınligin ycnıdcn dağıtılnıası. ycnıdcn dagıiıın fa;ılıycllcrı vb. hakkında Mumutönenlergcunnck fclscfenin yclkisındo dcgildir. Ikınci kcmuya gclincc. fel.scfc problcmin defcıının anla^ılınasına kaikıda buluııabılir ve ba/ı polihkalar adına ya da onlara kar^ı olanık larlışabilir. Tcmcl olarak bütün sava^lann, ferori/min dc, kcndi içlcnııdc hıvbır zaman düşmanlıga ııcdcn ulmayacak kültürcl farklılıklan carpıtmaya yarayan idcolııjılcr, kimltk teorilen. görccelık çcşitleri lanıfındaıı şckillcndirilmesi hıç dc sürprı/ dcfildir. Bu tarlışmayı gündeme gclırrnek. sadccc politik ve sosyal felscfcnin dcgıl ama aynı /amaıula kültürvc ahlak felsefesimn dc ıcnıcl gorcvlcrindcıı biridir. (Mavaristan) CUMHURtYE T FELSEFC