Katalog

Edebiyatın yaşadığı bunalımın nedenleh tartışı/dı Isefi bakışla ının konumu ALP ERCAN GÜNEŞOĞLU XXI. Dünya Felsefc Kongresi'ıulc, Ffrsuıı Akaflf ııın yoncıligi Felsefe ve Edehival otuı uııılarında üoku/ bıldın suııııklu. Her iki »lıırumda da dinlcvıci kalılımı kongrc orialamasınııı olıhıkv'u uslündeydi. Bununlu bırliktc, fc!.scfccilerin (vcya edebıyaw»lann) felsefe ve edchiyat ilişkisine güslerdiklcri ilginin aynı orandii olduğu soyleneme/. Sıınıılan bildiri sayısı Tnplum vc Siyasef Fchcfcsi vcya Elik otıınımlarıiKİa sıınulanların cpey altındaydt. Fclsefc ilc cdebiyal ilişkisi, geneldc fclsefedcn cdebîyatu dugru bir ilişkı olup, fclsefenın. edehiyal yapılının gcrisindcki felsefi anlayı^ı tammlunması yunündcdır. Bununla birliktc. ba/ı edchıyat yapjtlarııun da ba/ı fclsctccilerc 'ürnck* ıildu£ıı bilıııcn bırgcrçektır. I'CI.NCIC ilc edchiyat arasındaki hir diger ıli$kî bıçııni isc. edehiyal icttrîsiııin oluşumunda orlaya cıkmaktadır Bilindigi gihi, Arbtoteles'in Foetika, Immaauel Kant'ın Yargı Ciiîcünfin Eleşliriri. Hejprin Estetlk adlı yapıtlan. bu ilişki biciminin snnııcunda olıı$nuış başyapıllardır. lelsele ilc cdcbıyat arasmdaki bır dıger ılı*kı bıcımı ısc. nıcvcul cdcbı yapıtlann. gcrvcklikıc yaganan sorunlarla sorımsal bagının knpması durutnıında ya>anmaktaıiır. I clsctc, bu durııında, edebiyatın yaj>adıgı huııulıniııı ncdcn ve kukcnlcrinin IK1 nldugunu lanıınlamaya çalupnaktadır. XXI. Dünya Fclscfe Kongrciî'ıiin Fclscfc vc lidcbıyat oturuııılarında sunulan bildirilerin içeriklcri bu yündeydi. (Rusya I. Eületik Dencyim vc Dekotifttrıık*iy<ın. Jean Moritz Mfiller(Almanya). Karnktvristlk ve Temsili Svmpafi; Josc Gabriel C'oley (Kolombıya), Gahrlcl Gareiu Mari|uc/*de özı:ürlük ve Kadrr; Slarcia Tihuri (Brezilya). Mclankoli AnatomİMndcki MeitHİa^'îînelik Felsefe ve Melankoli: Santiagıı Sia (ABD). Felsefe ile Edehlyat lllfkisine \Vhile\i Blr Katkı. Barry SloekerfTürkiyci. Roman ve llvscrin Edcbiyat Frbcfeu; Yücel Kayıran (ftîtkiye). Dünya Problenıleri F.dchiyatın Kmuısu Olabüîr mi? ba^lıklı bıldınlcri sundukır. Harry Suıckcr. *R«man ve llcucl'in Edebhal Felsefesi* başlıkh sutuınıtında. llctid'in karşıilann biılıgı kavnımııu olti!>uıı ıırkcıu Sehlvıserın mtııi jîörü^undcn yararlaudı^ını dılc ^clirdı. Ona görc. Mcgclv edcbıyala fclscfcnm altımta bir ycr laniyordu. Hegel, ıroniyi gü/cl nıhnn ııcgaiıl koııumu olamk laımıılıyordu. Cîüzcl ruh, ırunıylc. dünyadakî ktilülüğc kar^ı dururkcn. kcndısı koiOliige doıiü^üyurdu. PostmooOTnlzvnlıı Dikkat çckici bîldirilcrden bazılannın konuları $c>yleydî: Raisa Aleynik. kEsteCik Dcncyim \c Dekonttrttkslyon* ha^lıklı sununııında. poslmoderni/niın akadcınık olmayan bîr lar/da fclscfe yapmasınııı dikkalc dcgcr Dİdııpıınu dik gelırdi. Alcynik'c görc, pıısinuulcf ni/ııı fclscfcyi,edebiya( leorisini. sosyolojiyi. larih uraşlırnmlannı da etkilenitfkleydı. Postnuulorni/nıın oluşınasında. cdcbtyata bakı$, csiclık haki!) büyıık rol nytıamı^iır. Derrîda*nın. Jelsefe vc cdcbiyalı. tür vc !ar/ olanık cşil halc gdırmeyi amaçlavarı ilk doncm vaiışmalan, bıı anlamda ılgi çckici ulmu^lut. Dcıııdanııı dekonstnıksiyon anlayi^ıtıdu küliiir. dogaya bnskın vıkınaktadır. Rusya ılakı dekonstruksıyoıı valı^malannda isc (I.. Karasaev) lam tcrsi. doganın külıürc baskın gcldigi görüliiyonhı. Dekonstruksıyonuıı i'aıklı yünlcrini gösteren bu iki stnıtejısı. aslında bırhiflerııti lamandaınakiaydı: Bîri bizc Avnıpa rasyonalızminîn mutlaklık tchlıkcsinı haiırla1ın dijEeri ısc btlinciıı dünyadun kovıılması tchlikcsını. Kolombiyalı lclsclcci Jou* Gabriel Cole>. 'Gabriel Carcia Manjuez'de Ö/j»ürlılk ve Kadcr4 ha^lıklı sunumuıula, Marquc/'in nınmn kiîjilcrınin ö/gürluk vc ya/y ı aıusında gidip gcldiklerıni söylcdı. Colcy'ın bildirisi. kanljmcıhmn katkisiyla dırrinlcmcsinc larlı^ıldı. Türkıyc adına katılan Ingiliz Yücel Kayimn. k llünya Prol>lemleri Edeblyalın Koıuısıı OlabUirmi?*ba$lıkh sıınuınunda. dünya problcıukTİntıı hugiîn nctlcn cdebiyal in konıısu ulaıııudıfiı sîirıınu ü/cnnılo tlıırdu Kayıran'a görc, cdcbıyalın bugün düııynda yu^aııun lcnu i/ıiı. ittsatı haklarının ılılali. kürcsclle^mc gihi problenıleri kontı edsncıneınesıniıı iki ncdcni vardı: Bıtnlardan hit ı. bugünkü edcbıyaiın. 1 I *. yüzyılda ilerlcıııeci cılcbiya! anlayı$ma görc kurulmuş olnıasıydı. Bu anlayışa pörc. orncpin mman. toplumun iicriye dogru gcli^ıııiırıi bctimliyurdu Bu baglaıikkı, cdebiyal. tcrörcylcnıı yapan ama kcndisını "kurlulu^f mücadelcsi veren hir örnüt" olarak laııımlayan bir urgütün cyleııılenıu lerori/Jiı olarak gi>stcrcmiyurdu. Macit Gökberk Felsefe Ö Ödülü Romanya'nın 7 Felsefc vc ldcbiyaı otıımınlarında; Elena Perekopskaya (Rusya), Milorad Pavich'in Eserlerinde Rfi>a Gcrçefti ve Anlaımn ^Yaranlmasr. Robin Ann Rice (Meksika), Sor Jnaoa Ines de la O u z y la Eicııela Cristlana dr Akjandria; Dcborah Fteminü (AHD), W.B. Ycalü, Rohinsoa JcfTcrs ve AntiLockçu Bllinç; Rasia Alcyoik SAYFA t8 Ka\ nan'a göre( ikinci neden isc. kahraınsııı ve kahmıııaıun bir dcvanıı olaıı bircy I igîırünc görc kınulmuş rornan tcknifindcn kaynaklamyordu. Bıı anlayişın olu^uırıdnıasuula ise llıııncnı» nuHİel dlmını^lı. Kayıran'a görc, cdchiyaiın dünya probleınlerinı konu cdınchilmesi icin ycnidcn orgüllenmesı gcrckiyı>rdtı. Kahramanlar döncnıı gcvmiiyii. Edcbîyal kahramaııı dcfıl. kışî figünmü lcmcl ahnahydı. Olup bitenı bclimknıektcn c,ok Minınu göstcrmcliydi. Boylc bir edchiyat anlayiijınin moılcli ise I loıuen>s degıl, Sofokki'ti. Vücel Kayıran, bu anlayışa Sofokles Teadını vcnyurdu. 993 yılında kayheUıgımı/ unıııımij felsefetılcrımı/tlen Macit Gökhcrk adına. Ciökbcrk adcsı vc Türkıyc lclsct'c Ktırıımunun işhırlipi ilc l'elsefı denenıc ya/ılan jhıııında her yıl verılmesı kararlaştınlan "Maclt Gfikberk Felücfe Ödiilü* bu yıl XXI. Dünya l:clsclc Kongrcsi cercevesinde. knngrenin an.ı lcıııası olan *Dün>a ProblemliTÎ KnrşiKinda Felsefe* kunusunda ıılusbrarası bırbııyula laşındt. Çcşı\\\ ülkclcrden kırk yaşın allındaki denenıe yazarlarm.ı acık »lan yarışınaya Ingilızee. l:raıısı/ca. Almanca veTürkçc ya/ılmı^ M i'elsci'i dcnemc kaiıldı. Ülker Gökherk Şara Sayın. Knıail I I . Dımirdövvn. Harun Tcpe« Kurtıılıı> Dinçcr, Ali Vahil Ttarhan vc Abdullah Kaygı ılaıı olu^m HCÇICI kurul. yapiıf ı depcılcndırıııc soıutcunda. yan>ınaya Ramanya'daıı kafılan AnaMaria Pasearın kThe Weagh1; of Fnudouı: Elhicai Pra^matism in a 1 Piostrevoluliunary Soeiely ba^lıuını ta^ıyan dcııemesinı oybırligı ilc ndülc degcr huldu. Pascal'a, kongrenın kapanı^ oturumunda bir plakcl vc para ödiilü \crildı. Seçıci kurul nıpnrunda denemenin, "günümüz Do£u Avrupası'nda vaşavaa eenç hir iıısanın ö/görlügii lafima sorumlulu£uyla karf ılafmasını dilleftirnıeklc** oldugu. M bu öznel yafantıdan kalkarak aynı /amaııda insanlı(tn bvn/er ılurıımlarıisi karçı kar^ı>a kalabilecefii sorunları tenısil cfiigi" lulırnldi (,'alışnıanın aynca. H\nrolu|cu vc fenotnenukıjik bir çizfti Ldeyeıı, neçmlvü^ck, babaogııl gibi karfillıklardan ıseçenrk tarih tc kimlik ü/i'rinde duraıu bellek ve eclevck ka«raııtlarından 1 yararlanarak Vmpafi*. 'armagan'. siıınuljlion ftibi k a l ^ u r f k r gcli^ıiren" h ı r iicncnıc oldugu kaydedilerek. "yazarın ha>ka dü>finürlerin l>oruflerindeıı jrararlanntastıun >aııı Mra, n/^ün bir tar/da felsefe \apmaki uficî kurul uyelcrinin n dikkalinî ceknıişlir dcnıldı. CUMHURfYET FELSEFE