Katalog

ntibiyotiğl fayd tnfekmtyon hamtahklannda dünymnın en buyük aonmu "antlbiyotlklf" dlrmnçll bmktmrl morunudur. İlk kullammda bakterilore etklll olan anübfyotlklmr yaygm vm bttlnçmiz kullanım monucunda, mikllmrlnl kaybmtmişlmnttr* Prof. 0r. M. ErOmiAkmim ntlblyotlkler tum ttp tarlhlnde muclze llaç olarak kabul edilebilecek nedır Ifaçların başmda gelmektedırler Kullanıma gîrmelerıntfen bu yane çofc u/un bır zaman goçmomratMo ratynen, bu ilaçtarla ilgilı sorunlar çok hı/lı bir şekilıh* golfşmiş ve gellçrneyedavamaimefclodlr Nedirbu&orunlar.naaılAnle» nablllr. antlblyotncterln mucize llaç olma Oretllklaıi nasılkorunabllir? 300 yıl kadar önce bir Hoflandalı, Anton van Lee» wenhoeck kendı yaptığı bır mikroakop ıle daha aonra mıkrup (bakleri) edını alan canlıları gurdu Ancak 200 yıl aonra bu canlılann hayatımızda ne donli önemleri oldu0u anlaşılabildi Bu gdzto görulmeyen canlıların hastalıklara naden olablleceklerl Iffuncuyüryıkta Louis pafitour ve Charlea Sedlllot larafından öno aürüldü va bilyuk lamfmalara yol açtı ftabert Koch 1861de bakterileri kau beai yerlerınde urotmeyı ve birblrindan ayırt efmeyı başardıktan aonra. mikrop»haatalık ılişkni açıkça ortaya çıkmış ohlu. Oaha aonra Ur Danlmartuılı bılim tid«ıını olan Hana CtviaHan Oram. rmkropla'in değişık boyantna onılltklerini kandl adı fle anılan (Gram boya&ı) bir boyama yflmaml Ile gftaierdl BOIDn bu gellşmeler bir yerde Hp dunyaaını mikroplarla geltşan haatalıkların (infefcaiyon haslahkları) lanıaı «9 dftha sonra da tedavıaı için hazır hala gatırdı Mikroplarla getifen hastalıklann (inteksıyon hMMlıkları tmlavısıne olan ilgi 1800'lorde ba^ladı. Yln» Lou« Pasieur vo yakın çalışma artadaşı Prançois Joubert bu Konuda Hk çalışmaları baçlalhlar Şarbon dlya Mldiğimlz hastalığın todavtei için ba/ı yonternler dcnudıItif Bu çaiışmalara dahu sunra Charfaa Buuchard'ın daneytorıdeoktondi Anti biyotiklerin oOciaine aahlp İlk maddalar 16BB tarlhlnda Alıruın E 'da Fraudenroıch tarahndan gelıştınlcn bu ilk anlıbıyoUkbemen iMddar insantarda tedavl amacı Ile denandlfll ramnn çoktok&ikbulunduvetorKedlkJi Ünlu Beriin'll kımyaa Paul Ehritah igiffda "magic bullel" (muczize kurşun) adını verdlfll. Inaan vucudunda sadace mlkropları oldureceOıne ınandıflı bir maddo «lişlırmgk ıçın çaifrrıalar yaptı llkçalışmalardakulmndı^ımaddeareenik («ılvarsaıo ıdı Bazıınfetayonhnstalıkiannakarfib*şarılı bulunurkon. ba/ılanna aMuaU okkıfiu gfirüldu. Aynı /amnmia önmnH toksık mkllerlnln da dduflu gâztandl l oiMira da St Mary Haalaneai'nda çalışan Sir Alexanckır rioming 1928 yılında SUIilokok adınt verd*uimlz mfkropların ürameainı durduron ve bunlurı oldurcn bır maddu keşlotu Bugun "PonrtilJın1" olaıak bılUıgıınu bu madde ilk modern antıtnyotik «a mucıre daç olarak kabul adilmakiedır. Her ne kadar Flamıng penialllini 1fl08'dako9fatmişiaeda,buanliblyollOlnkll* nikkullanımaglrlşı 1940'lanbutmuolur Panlailın jn kaşflı ve kllnlk kullanıma gırmeat ılo aniıbiyoliklerin 'mikroplarla geltşen haslahkları (ınfı^sıyon haaMMtarı) ledavi elmedakl başarın bir mudıe olarak gurulmıiş ve ynnı unübıyoUklenn gelivürılmeaf için yoğun çalışmalar başlamışlır Bunların sonucun> da MiHonamîdler, straptomycın ve henzerterı. erilromlaln, aefaloaporinler. yarısenteiik ve senleiik anHbiyotikJer 6nea keşledllmif, daha aonra da kiinlfc kullanıma glmiiştlr Penlallin ve difler anMblyottklenn infekaiyon haatahklarırnn tedavtsindekı başarıaı, bu ılaçlann yaygın ve ço0u zaman da gereksız kullarıımı sorununu yar aUnışhr Ûnce hekimler bu ileçlan her aicşlı hastolık için. veya artlMyotlk kuHanımımn gerekau olduflu beşka hastalıklar İçin kullanmaya başlarmş. daha aonra da kullanım yaygınlapp. "aelffmedftaayon" "kendl kendlnltedav*"şekllnA almışhr Her aieşl olan veya Infekaiyon beürttei olan kftfi (kırgıınlık, halslzllk, başaOnaı gttrij bir antlbiyottk kullanarak bu şikayetlerinden kurtuiacaO*nı sanmış veya bu yikeyetlerı ıçın aniıbıyotik kuNenması hekım. eczacı veya eçdoat larafından önerllmlşlfr Bunun aonucunda da baflangıçta anHbiyotHcler larafından kotayca «dürülebllen bakterilar. arnk öldürülmemeye başlanuvlar. yani dirençll hale geçmlflerdlr. Bugun infekaiyon haatahklennda buKün dünyanın an buytik aorunu °ANTİBİYOTİKLERE DİRENÇLI BAKTERİLER" sorunııdur. Daha öncekl yıllarda çoğu bakiarlyfi «Mklll olan antiblyotlkler yaygın ve btllnçalz kullanım aonucunda. bu baklerllere olan elkllerlnl kaybetmlşlerdir. Hekimler. c|lrençlı hale oçen bakterllerle geHven enfekBiyonian. daha guçlü, daha pahalı ve b « e n de daha taıla yan ettulert olan anUbıyollklerie tedavl «nmak zorunda kalmışlardır Içın *n acı yanı. bu dirençll baMerllere ve bunlarla gellşen entokalyonlara en çok gellşmakla olan utfceterde raattanılmaaıdır Bunun Iki nedenl vardır. bırindaı yaygın ve Mlmçeâz anllbıyoük kullanırm gelışmekle olan ülkelerdrdahabuyuksorunudur Gelışmiş ülkelerdp nntıtnyatık kullanımı çok daha Mlınçli ve kontrollüdtjr Iklncı nedan lae. bazı gellçmPkte olan üikelerde yenl llaçlarr çoOu zaman ekonomlk nedanlerie kullanıma glrememekledlr Glrenlerede, yanlış bir uygutafna Ile kullanım kıaıUamalan geUrilmektadir Bunun aonucunda da dırenç gelışmeaı yaygınlaşmakiadır. Daha once do belirttlğimkz glbı bakterllerln anllbiyotlklere dirençlı hale gelmaleri tum dünyanın aorunudur Oell^mlş ülkelerde bu aorunlar daha çok haatane Infakalyonlanna nedan olan bakterilerde gitelenmektadlr Bu nndenle de hastanelerde anttblyoUk kullanımı bazı tenuıi ılkeleredayandırılmiftır BaMerMenn antıbıyoUkleredirenç gelıştırnıeierı deftlflk mekanlzmalarla olmaktadır Ancak bu mekanizmelann gelişmesl zannedildiği kadar uzun zaman almamakta. oldukça kısa bır süre içinde bakterlal dlrenç en yenl affliblyoiikJare kanv bile gallşebilmekledir. BaMerller »erlyi. W/den daha iyl flarfneMedlrler Muclze Ilaçlann bu âtelllfllnl naaıl koruyablllrlr? Ocelllkle Olkemlzde bakteri direncinin yukaek oranlarda olması. bizde de antibiyolıklerın yaygın vu bilinçaiz kullanıldıtyna ıçarel etmektedır Bu dırenç gelişmesını hiç olmazaa geciktırebılniuk ıçın Uim to^ılum olarak yapabilece0^ni2 bazı baaîı uygulamalar vaıdır Bunlara kıaakıaadeğınelim A Once İğneyi kendlmlze, hekımlere batıralım. Baklerlal inlekatyon lanıaı konmadan veya çok cktdi olarak duşunülmeyen haalalar» anlıbıyotik ledavısı verilmemelidır ozellikle haaiane dışında geHşen aolunum yollan Infakaiyonlannın büyük bir çoğunluflunda vlrüaler etkendlr Bunlara da anHblyaHklar etkill deOIMIr ve haaialık aıraaındagallşebilacek bakterlal infakalyonlan önoeden kullanılan antiblyotlkler flnlemezier. InMtaîyon haatalıklarının laboratuvar tanmını koymak için daha lazfa gayrel eariedilmeal garektidir. Uygun külKür alımı. üreyen baklerilerin anllbiyolik duyarlılık aonuçlannın bilinmeaı daha doftru ve başanh ladavi İçin şartbr Laboratuver ekaHclerinl tamamlamak. laboraluvariann belll «arv dartlarda çahvmaaım. MiniByane yararlı bilgileri vermealnl ve yararlı damayanbHgllefi taevermemaalnf aaOlamak en dnemll noktalar arasındadır Büiun bunlar ieindeeOHiıngereklıdir. Bir diQer dtteeHıNneaı gereken nokta roçoHate anHbiyoUk aammaaıdır Daha önce de belirtli0lm gfbi yeygın ve bilinçaiz kullanım antibiyoNklere direnç gelifmealnl kolaylaştınnaktadır Gerek eçdoat önertel Ile "kendı kendinitodavı"amacı ıle. gerakse eozaa dneriai Ile reçalaalz antibıyobk kuilanımı bu aorunu arthracakkr. Sadece anUbiydllklerin de0il, tum ılaçlann leçelaafa. tabftnın önlenmeei aon dereoe Son flnemll konu lae Toplum EflWmrdlr. Infakalyon haslahkları ve anttbiyollk kullanımının yarar ve zarariarı konusunda loplum mutlaka eOitilmelidır. Bilinmoden alınen bir amıbiyotigın yan eftilerınin ge* llfmeal aonucu bireye varecegi zararların yaıııaıra. bektorial dlrenç gellçmaftini kolaylaçiırırak lum topluma zarariı bir uygulama oiacafiı blllncinın herkeaa verllmealfarttır. Anlıblyobkter hakHutien muclze llaçlardır, uygun, yerınde ve btlinçlı olarak kullanıldıkları surece bu özelllklerlni ne kadar koruyabiloceklerı bizlerln ellndedir Gellrflpn veya gclirilecek kuilanıni kısıllanfaian, en biıyük sorun olan direnç gelışmesıne lucbir olumlu katkıda bulunmayacak, heklmln haatauna daha iyi hlzmal verebilmeBini engalleyecek ve (edavl mallyettni (llaç mallyeti deOH) yükaellebilecektlr. Bu nedenle bflındi anübıyollk ve d»fler ıleç kullanım politikalarıııı hekım. eczaa ve loplum ıçın en kısa zamanda bvhrlomemiz gerekmekledrr Bu da E0ıtım. EOitım ve bgılım1 Ilo mümkun olacaktır Mucize îlaçların bu üzellığinı koruyahm! SAAUK EKİ27