Katalog

Hi Pmf. Dr. Fmrmh Kortutt rtansiyon kenler rol oynamaktadır Bunlar araıında. lempaNk alnlr •I«afn4 aktlvttealnln artması. sodyum lulucu hormonlann aşın safgılanmaıı. fazla nııklarlarda Uu «lınması. dlyeRe polasyum ve kabıyumun az ahnmaaı. vucutla laıısıyon yukaellıa ınaddolenn (ronin) aşın ealgılanması) damar genlşletici maddelerin (preataglandlnler) az mlklarlarda aalgılanmalan, dlabel ve şl%manlıkaayılabillr. ıvor dıfltanlaşılmıştır Incelemelarhipertanslyonlulannblr bölümünun tuza karşı duyarlı olmalarına karşın dlğer Mlümünun duyartız oldufiunu gtoermlştlr Aynca, tansiyontodavlalndevücuttan luz altırıcı llaçlar da kullanıhyoraa.tuzauz dlyel aakıncalardodurmakladır Bu Ikl Anamll husus gte Önunde tutularak tujcsuz dıyet dı>zenlenmesl yapılmalıdır Bununla beraber bu lur haetalara unerilen ortalama gunlük tuz mlktarı 46 gr dolaylanndadır Araşlırmalar hlpertanslyonlu hastalann daha fazla kalsıyuma ıhüyacı o*duklarını göetermaktedir B6yle durunılarda haWm lavslyesl lle gunde blr gram kaislyum âfrr. yolu Ne varilmektedlr Dtyets pplaeyym eMenmasl Sodyum klorur (yeluw) kullanen lufKNiansıyanlu hastalann poiaselki gflsiermektedlr. Elll Hipertansiyonun teşhis ve tedavisindeki Herlemeler son yaşına kadar yaş gruplannda hlpertansiyon görülmm sıkltğt % 1520 dolaylannda Iken, 80 yaşm üzerlndekl 20 ytlda kalp ve damar hastahklanna bağlı ölümlerin Insanlarda yüzde 65 7era kadar ulaştyor azalmasına neden dmaktadır. KatpveDamarHastaMdanAnşbnna U* Uygutma Merfcazl MOdflrfl H ıportanatyon an yaygın olarak gMHen Kalp Damar Hastalıuı'dır Tophımlaıde hi[Mrunsıyona karşı artan ılgıye ve hlpertar&ıyv • ı todavısındfr/ kl gaHşmelera raflmen. htpertansıyon kalp ve damar hastltklanndaki malulıyet ve ölümlerin en önemli halk saâlığı konusu olmaya dovam edıyor Hlpeıianuyonun teşhta ve ledavlslndeki llerlemeler son 20 yılda kalp ve damar haatalıklanna batfı ulumlArin azalmaaına nedan dmuştuf. Bununta beraber bazı hlpertanaiyon llaçlarında metabolik yan etkilerln bulunmaaı. hipertanaiyon todavtstrnn koroner kalp haslalıOının korunn lusında kabul edıleblllr aonuçların alınması hipertansiyonlu haalanın MdAvisindakl guleneksol yaklaşimlara karşı kuşkulann artmaaına noden olmuştur Hlpertanslyon ladavisı kalp damar haslalıklannın dıQer rlsk faktörterinin örılunmesıne yönetik Anlemlerln de alinarak yürutulmesı olmalıdır Hlpertanslyon. atar damartardakı kan basıncının yükselmesi olarak lanımlanablllr Kan baaıncı daftorlerınin kftŞKJen klşiye ve aynı klşlntn defltşft durumlannda farklılıklar gOslsrmast kesln blr normal kan baaıncı sınırlaması yapmayı guçleşttrmekledlr BudurumagOrehlper lansıyonun tanımlanması nıspeten goreoelı olmaMadır 18 yaşının Oftiündekı kifllerde kan bamnc* kuçı'ık 90 mmHg'nln ü » rincta veya büyük (stotollk) tansîyon 140 mmHg'nln üzerlnde ise hıpertansıyondan bahsedilebilır Dir kışının hıpertansıyonlu oiduğunu söyleyebnmek ıçın bırkaç haflalık süre tçındn irtrnriayan ölçumlerin yapılma» gereklr Hipertansıyon Jialif, oria ve çkkleM hıpefiansıyon olarak aınıflandınldiuı glbi aialollfc hipertansıyon, dlattollk hlpnrtamlyon olarak da ffcl gruba Ayrılahılır Prımnr htpertaroiyonun (Eaanslyel hipertnrtsiyon) nedenı bllinmameMe ve lüm lansıyonlu luıMalann yakla^ık % 95'îni oluşlurmaktadıt Sokonder hıpnrtan> sıyonun ıso nodenl bihnmoMe ve lüm hlpertanalyonluların % 5'ını crfuçturmakfcuHr Sekonder hiperlanelyomın rerrahi veyaftbtnyontemlerle tedavl edilebillr btr nertanı hulunrruıktadır Laboratuvar afaşürmalarıyla bu neden tespıt edıidığl takdlrde hıpertamiyon kısa aürede onlendığı gıbı hasla onun ilerıdekl elkilefinden dekurtarılrraşolur. Sekonder Mpertanaiyonun deOişlk nedanleri vardır. Bunlar arasında. çe^ttli böbrek haalalıkları. bobrok damar haslalıkları. bobıek lumorlorı çoşıllı endoknn boıukluklarına bajiıolanlaf, gabeliOi önleytei llaçlar. ikğut iHuı ılaçları aıralayebHlrb llerleyen yaş lle Mrllkte hıpertarariyon gârulı ne Mklıflı da artmaktadır Elli yaşma kadar olan yaş gruplannda hipertansıyon gonılme «MıQı % 1525 dolaylannda ikea 00 yaşın üzenndeM Inearoarda bu «Mık % 6b dı^eyine kadar çıkmakladır lleri yaşlarda daha ziyade alardamar sertJoşmo&ına bafllı alalolMı hJpartanalyon goltşmektedlr Hlpertanalyon. elll yaşlanna kadar erkeklerde kadınlara oranla daha aık görülurken (aırasıyla % 33 ve % 27) 50 yaşın üıanndaki kadınlar* da menopozdan sonra vücııt aOırlıuının artması ve hormonaf deflişımlerden dolayı daha aık yurulür. Esanaıyel tııpoıiariMyonun necteni bflınmemekteUır.. ^Mioiyel lupenansıyonun oluşmaaında bazı efr TBfiıllk cto^Mtondlnno Hıpertanaıyonun tamaında llk deOerlendirme hastanın kan basınct deOerlennın aaplannıasıdır. Daha aonra larnMyondarı dolayı organ /ararlanmasının buhmup bulunmadıOının ortaya konulmaaı Mfcondor h\~ peıtansıyon olaaıb0ının araşbnlmaar, aynca kalp darnaKrahataiTİığı rttk faktörlerlnln araştırılmaaı. blrlMde bulunan 6\f)*r haatalıklann ortaya çıkarılmaaı tedavlnln aeçımındti kdaylıklar sağfar. Tedavl; Hipertanaiyon tedavıslnln temel amaa kalp ve damartardakı zararlanmayı azaltmaktır Tedavtalne karar verllecek hlpertamtyonru haauuiın öncellkle kan baaıncı deOarlerlnln tekrarlayan ölçümlorle iyioe sapianmaaı gereklr. Uuncl aşamada kalp ve damartarda dolaymtyla beyln kalp bfibreldenJe zararlanma bulunup bulunmadtğının ortaya konulmaaı ayrıca rtak fakturterlnin araşhnfmaaa gereklr Dlyastollk tansiyonu (küçük tanatyon) 95 mmHg veya daha yüksek olanlar için aıvtolık lansiyonu (büyük tansıyon) 150 mmHg veya daha yiükaek olanlar tadavt atona alınmaIftdır llaçaa tedavl llaçaız önlernler hom ücretsu ve hem ctoflafilıdakavuşmada genellıkle daha yararlı <ÂduOurdan lum hipertanaıyonlularda uygulanması rekır. Dtyet uygulünmaaı veyaşam biçlminde değı IHUer yapmak zor olmasına raOmen. Haç tadavîslne garekllllOI Anlemek ya da llaca dan IhHyact azaHmak bakımmdan çok anemlldlr VOcul atvÜAımn auHrimeıı Oınlenme durumundakı kan buıncı lle vucut aOırhflı arasında doflrudan ilışki bulunmoklaüır Aşııı kilolu ınaenlardahjpertan6lyon ve kalp damar rahauu/lıklarıriaklerlnlndaha fazla olduOu gdatarllmişiir. KMo verilmeBİyie kan baaına da normal düzeye Inmeye efilllm gu^tonnekledlr. Kllo vermektştahkeatoılaçlariadafltidtyetdüzenlamale rtyleolmalıdır Alcm kıartlanmaaı Alkd kuHanımı kan basınonı artırır Inoelemeler kullanılen alkol mlkian artiıtoça kan UoKincırun da artbOını gflatermaktedlr Gunda 30 ml alkol alınmaaının kan basıncını M mmHg kadar yükaatttiOi teapll edilmlşllr. Alkol ya lamamen keallmell ya içJnde 2530 ml elll alkol ihttva edeoek mlMarlarcla Içki lüketlfrtne ızin verılmelidlr. Egmete Araşttrmalar Uzık olarak aktif Insanlarda Mpertanalyona daha az rastland^ını gfiaiermekiedlr. "JOgging" MsHclel Mnme. yüzme glbl dözenll Izotonik egzerslzler hafllf ve orte dereoedekl hlpertanslyonlu klmselerda kan basıncında bellrgln blr azalma aaOlar. Egzenlz aynı zamanda kilo verdirerek de dolaylı yarar safilar. Bundan dolayı lum hıportansıyonlulara duzeniı ı/oUıı>ik ve aerobık egzersuler tavsıye edllmelid*r. Tua baManmaaı Hlpartanslyanlu haalalara hakim» ler tarafından luzauz dlyel onerUmesine rağmen. böyle bir dlyel uygulamasının her haalayayarar saQlama Aynca dlürmlk (Idrar sökturucu) kullanan hlpertanslyonlulann da potasyuma ıhtiyact bulunabitir Taze 9m iumimimna meyve suları ve sebzeler bol potasyum ıçermekiedırter. Aynca hekim (avvıyesi ile polasyumlu lAMetier alınebillr. Böbrek yetersfzliOi veya şeker hastalıOı bulu JUfVflf nanlarbu uygulamanındışında kalırtar mtttotin OaeldhfÂI Hlpertansiyonlu hastalarrl,i sebzeyeyö kimtimmmlmn nellk dlyel uygulamaaı yapmak gerekmektedir Yafl olarak, doymamış yağ Içeren zeytınyagı, çlçek yaQı, sıvı Mklsel yagfara aflırdk verllmelldlr. Kafein vo nikotln kan basıncını yukaaltlci eîkl göstermekısdlr Hlpertanslyonlulann algarayı kealnllkle bırakmalan oarakmektedir Kahve ve çaya az mlktar bmşkem larda îzln verllmektedir. Hiperidnsıyonluiar dOzenll ve sakln yeşam blçlmi Ighde bulunmalıdırlar. Yukanda anıfaın tum bu Anertler eeanslyel hlpertanalyonun llaçaız tedaviskıl kapeamaktadır. DoAaldır kl tum buflnerllerher hlpertanslyonlu haatantn sahip ddufiu âzelllkler gözönünde bulundurularak blçlmlendlrllebifir OrneOinkilovormokveegzersiz fazla kllolurapertensıyonlularıçın, alkol alınmasının azalblması aşın alkol kullananlar Içlndlr Esannlynl hıpertanslyonltjlann hepsl Içln uygun olaMlecek Ane» rltert şfiyle aıralanablllr 1* Sodyumun (yemek tuzu) azaimması, potasyum ve kalslyum artınlması. 2 Aşın kilolann ktoal kıloya inmelerl. 3 Duzenll egzerslz uy* gulanması. 4 Uygun mıktartarda alkol alınması. 5 81garanın bırukılmesı SAÛUKEKİ21