Katalog

Ü N Y A D A N SIMON BOUVAR'IN GERÇEKLEŞMEYEN DÜŞLERİ 'Labirentindeki general' Marquez'ln yeni romanı Labirentindeki General' Lattn Amerika'nın kurtancısı olarak ün yapan Simon Bollvar'ın ölmeden önce çıkttğt son yolculuğun öyküsü. MİNE G. SAULNIER Madrid abrid Garciı Marquez, evrensel edebiyatın yaşayan mitoslarından biri ve kuskıısu/ en çok uretcni. Gazeteei olarak adıtnıuı attığı kulltir alanında, sincmacılığı denediği de düşıinülecek olursa, imzusını ta$ıyan sckiz roman bu dcv yazarın Urcıim kapasitcsini dtıha iyi oriaya koyuyor. Gabriel Garcia Marquez'in ö/.gitn yanlarından en Onemlisi, yapulanrtııı lüın dillcrdc orı milyonlnrca basan bir yaygınlık kazanışı. Marquc/'in ya/ın ııırü, 20. yuzyıi sonunda yaşamak sansına salıîp oldugumuz çogul ıncrke/ ci vc dağınık bir cvrcnscl küllürün; düftınsel derinliğindcn odun vcnnckMzin orta tıalli okuyucııya ulaşabilen, saydam bir örncği. G kolombiyah, 1982 Nobe! Ödülü sahibi yazarın yazın biçcmi; hcr ycrcl kultürün, hcr siyasal rejimin, toptumsal vesanatsal sınıf ya da kaimanlarııı süzgeçlerindcn geçerek ulaşıyor okııyucuya. Hcr dildcn, hcr ulkeden imanlar; Marquez'in ya/dıklurında kcndilcrini ilgilendiren bir özellik buluyorlar. Ya/arın halka bu dcnli yakın oluşu düııyamı/.ın o her dem "üst diizey ktiltür" savunuaılannı oldunı ulası bir a/ rahatstz eimcktc. Nc var ki, söz konu.su "kültürüel felakel baykuşlân" bile, Marqucz'in büylisü karşısında biraz bozurn olmaktalar. Marque;*in kendi dcyişiyk "ba$y»pıiı" olarak nitelediği yeni romanı "Labircniindcki G«nıral", bu üst düzcy kulıur ağlarını sU/ıllcrek değil, deicrek gcçen bir gülle ağırtığında. Gcçen yıl sonundan bu yana büyük bir ınerakla beklenen kitap basımtndan ilibaren vc piyasaya çtkı>ıyla da hızlanan bir mürekkrp ıııkeiimi ve elcştiri cnflasyonuna yol a^tı. "Labirentindeki General", Lalin Amerika'nın kurıancısı (Hl Libcrtador) olarak ün yapan Slmon Boilvar'ın ölmeden öncc vıktığı son yolculuğun öyküsü. Uolivar, 1830 yılının mayıs ayıııda, Kolombiya'nuı bajkcnii Boguta yakınlarındaki Sama i'c böigcsindcn yola vıkarak Karaib Dcnizi kıyıstndaki Santa Maria'ya gider. Garcia Marquez'in gcrçcge dliş kanşlıran kalemi, söz konusu varış noklastna, Macomio adını vermiş. Bask göçmeni bir ailedcn, Vcnezucla'da zcngin bir çocıık olarak dilnyaya gelen Simon Bolivar. Avrupa ve Ispanya'yı gezip dolaştıktan sonra CîUncy Amerika'ya döner. Kıianın bagımsı/lık savaşında Ispatıyullara karşı kurulan cephe vc orduııun bajına geçer. Zafcrdcn ycnilgıyc, ycnıljtiden zafcrc u/anan bir sllrccin bitinıinde, bagımsızlı^ı ka/andıran konıutan ııiuligiyic ikıidarı elv gevirir. Anıa Ispanyollara kar Lailn Amerlka içln at sırtında bir umur Mayıs 1989 $ı kazandığı zafer, Bolivar'm gerçek duşunü, Latin Amerika'nın lek bir bayrak altıııda (oplaıımasını «.aglayanıu/. Û dev kıta, Bolivar'ın dUiltrıni paramparça edcrek alıı ayrı devlcıc bölDniır ve Güney Amerika'nın bugiln tanık olduğumuz inanılmaz karabasanı, siya&al bölünmU$luğtt, çekişmeleri. ekonomik dü^u^tl ba$lar. GüçlU kuzey kom$usu Amcrika Birleşik Dcvleıleri'nc vc tüm dllnyaya, ancak bileşik bir lalin Amerika'nın kata tuıabileceğini öngören Simon Boiivat'ın haklılıg). rıunanını Bolivar'ın yanını mtarak, yazan Garcia Marqııc7 tarafından bir çe$it son tatılîl olarak laıilıegevitiltyor. Yazaıııı tn pariak tcııısikisi üayıldığı "Büyiılii (îervckfilik" (Rcali.smc Magique) ekolünün gcreği masal ofclcrinc rafmcn, ııstaca geri drtııuşlerle ve generalin ycr yer gürdüğü dusltrlc tüm ya$ammı, kuvgasını i/.liyoruz Marquc/'in romanında. Kısa omrü ifinde dllnvayı iki k » dola^atak kadar u/.ıın bir nıesafcyi at sırtmda katedcn adam olarak nam salan Boiivar romanın /.aman çcr(C\csini olu;ıııran son yolcıılııfuna çtkııftında hasta ve yorguıı. Kalııaımııı aına, üonuııda yt • nik; iklidardaıı du>nıüs vcgcrç*.*kk'$lircmcdiği hirtik tuıkıısıınım için için yakıp eritıi^i "olu^ınuslii" amu "insan" inıgesi Marquc/.in bivcmincttylcsiııcııygun ki... Romanda Boiivar mı Marquez'in yaraıiM. yoksa Marque/ mi Bolivar'ın indeşi. ayırdı /.or. ÇuııkU yazar. diğcr romuıılarıııdan daha yüksck dozda bir "otDbiyografl" kaımanı kullanmif bu kitapta. Garcîa Marque/'in ömründe bir kez sevijip unutamadığı bir kadının var* lığını bilen dostlan; Bolivar'ın da böyle (ek gecelik ve unululınayan bir kadını olmasına hi(%aşırınıyurlar. Ostclik Garcia Marqucz'in yıllardır verdiği kavga, Bolivar'ın gerçekleşnıeyen düşündo dylesine özdcş ki, okuyucu hiç garipscmiyor yazarın kahramanı ya da Bolivar'ın Marquez ağ/ıyla konuşmasını. Simon Bolivar'ın kurmayaçalıştıgı siyasal Latin Amerika Birliği'ni, külıiir alanında Marqııez yıllardır savnnmakta. Porteki/ce konuşan Brczilya harit;, tüm eski Ispanyol sömlirgclcri, Lalin Amerika Ulketeri, Marque7'in kaiem gtvdirdiİi lopraklnr. Ünlü ya/ar yıllardır. Küba'dan Panaınaya, sahip çıkıyor bu kültürc. Marquc/'in bivcmi Uzcrinde yıllardır tanifilan "Ronuınsal larih ml, tarlhsel roman mı yazıyor?" polemiğinin kılllcrini bir ku/ daha tozuıan "Labirentindeki Cıeneral" Simon Boiivar konıısıında bilinen ayrıntılara bir yenilik daha ekliyor: Tkrih kiıaplarında Latin Atncrikalı ufaklıklara *'Llzun boylu, irl yaptlı, ya. kışıklı, M>rı bakı$lı kulırnman" diye bclletilen Simon Bolivaı, Maııtuc/'in büyülU gcrçckçiiigi saycsinde insan arasında, "Ktsa boylu, sıskn ve rirkin" olarak yeniden kun>ıııusıııu luğıııcn, Oylcsine çckicı, öylcsine büyük ki... Valnı/ Maratıe/'iıı, o dUzyazı yazar büyük şajrin yogurabilecvği göı kcmdcki bu güzcl kitabın, bir an unce lürkçcye çcvrilmcsini ditcriz. G El Gıntral En Su Lahtrinto / G G Marcıııez / Mondadon Yayınevi I Madrid. 1989 / 2B8 s Ç E R Ç I V I 11